Nguyên nhân gây bệnh thường do sỏi, do vi khuẩn, do can khí uất kết hoặc do thấp nhiệt. Triệu chứng điển hình của bệnh là đau, sốt và vàng da. Người bệnh thường đau ở vùng hạ sườn phải, đau lan đến vùng thượng vị, đau tức khó chịu, đau lan ra phía sau và lan lên vai phải, có khi đau dữ dội khiến bệnh nhân thường nằm co một chân; có thể kèm theo sốt từ 39-400C, kéo dài và âm ỉ, miệng đắng, ăn ít hoặc không muốn ăn, tiêu hóa kém, người mệt mỏi, sút cân nhanh, vàng da vàng mắt do dịch mật bị ứ lại.
Nguyên tắc điều trị theo Đông y là chống viêm thanh nhiệt, lợi mật hóa thấp, nếu có sỏi thì cần phải bài thạch... Sau đây là một số bài thuốc điều trị:
Bài 1: chỉ xác 10g, lá đinh lăng 50-60g. Hai thứ nấu lấy nước đặc, uống dần, 2-3 lần liền có tác dụng thông ống dẫn mật, từ đó giúp giảm đau rất nhanh.
Bài 2: đại hoàng 8g, kim tiền thảo 16g, bồ công anh 16g, kim ngân 16g, nhân trần 12g, cam thảo 12g, xa tiền 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
Bài 3: đinh lăng 16g, lá đắng 10g, cỏ mần trầu 12g, ngân hoa 12g, chỉ xác 10g, bạch thược 12g, đan bì 10g, chi tử 12g, phòng sâm 12g, bạch linh 10g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
Bài 4: nhân trần 10g, hạ liên châu 12g, rau má 16g, đại hoàng 6g, bach truật 12g, ích mẫu 12g, kim ngân 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
Bài 5: ngân hoa 12g, liên kiều 10g, mã đề thảo 16g, rau má 16g, bồ công anh 16g, đại hoàng 6g, bạch thược 12g, phòng sâm 12g, đan sâm 10g, ích mẫu 16g, cam thảo đất 16g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Công dụng: chống viêm, bài thạch, lợi gan mật.
Bài 6 (Trà dược phòng trị sỏi đường mật): râu ngô 80g, nhân trần 50g, hạ liên châu 50g, rau má 100g, lá đinh lăng 100g, cam thảo 80g, phòng sâm 80g, sâm hành 80g (dược liệu ở dạng khô). Các vị cắt ngắn, sao giòn trộn đều, bảo quản trong bình kín tránh ẩm.
Ngày dùng 35-40g, hãm nước sôi sau 10 phút là dùng được, uống thay trà. Công dụng: chống viêm, thanh nhiệt, lợi mật hóa thấp. Những người bị viêm tắc ống mật, sỏi mật, da vàng tiểu vàng, mắt vàng, ăn uống kém, tiêu hóa chậm, đau tức hạ sườn phải... dùng phương này rất phù hợp.