Cuộc chiến ở Ukraine, hiện đã bước sang tháng thứ sáu, cho thấy nhiều điều bất ngờ và khó lường. Cuộc chiến lớn nhất châu Âu kể từ Thế chiến II này cũng cho thấy Ukraine ngày càng phụ thuộc vào vũ khí công nghệ cao do NATO cung cấp.
Giữa bối cảnh Nga và Ukraine đổi mới chiến thuật để giành ưu thế, một số vũ khí, trong đó có những vũ khí đã sử dụng trong nhiều thập kỷ, có thể đang được sử dụng lần cuối.
Quân đội Ukraine khai hỏa một khẩu pháo kéo ở khu vực Donbass vào tháng 7/2022. Ảnh: Getty
Trong chiến tranh, các bên đều cố gắng tận dụng những thành quả khoa học và công nghệ tốt nhất, qua việc tạo ra những vũ khí và chiến thuật mới, để giành chiến thắng. Cùng với việc chạy đua để sản xuất vũ khí mới thì các quốc gia cũng đang nhanh chóng loại bỏ những công nghệ lỗi thời, tạo ra một thực tế mới trên thế giới.
Cuộc chiến ở Ukraine cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Dưới đây là 3 vũ khí lỗi thời hoặc sắp lỗi thời khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine sắp tròn 6 tháng.
Pháo kéo
Lựu pháo đã được sử dụng trong hàng trăm năm qua. Lớn, nặng và tương đối dễ sản xuất, lựu pháo được kéo tới các vị trí khai hỏa bằng ngựa hoặc xe tải. Quá trình triển khai lựu pháo thường mất khoảng 8 phút, tập trung hỏa lực để tấn công một mục tiêu chung.
Trong thời chiến, lựu pháo kéo phải "bắn và chạy" (shoot and scoot) để di chuyển tới một địa điểm mới nhằm tránh kẻ thù bắn trả. Những cuộc đáp trả luôn là vấn đề nan giải với những người điều khiển lựu pháo.
Việc sử dụng radar (chẳng hạn như AN/TPY-36 của Mỹ), các phương tiện liên lạc hiện đại và đạn dẫn đường chính xác đồng nghĩa với việc đối phương có thể tấn công vị trí khai hỏa của pháo kéo chỉ trong một vài giây, thu giữ các khẩu pháo này và bắt giữ người điều khiển chúng thậm chí trước cả khi chúng được triển khai.
Cuộc chiến ở Ukraine có thể đồng nghĩa với sự kết thúc của pháo kéo. Các khẩu pháo tự hành như CAESAR của Pháp, Archer của Thụy Điển và Pz2000 của Đức có thể gắn vào gầm khung xe với mọi thiết bị lắp đặt và khai hỏa cần thiết đều được gắn trên xe. Một khẩu pháo tự hành như CAESAR được cung cấp cho Ukraine có thể phóng hàng loạt đạn và sau đó được lái tới vị trí khai hỏa tiếp theo chỉ trong thời gian rất ngắn.
Máy bay có người lái
Được đưa vào sử dụng trong Thế chiến I, máy bay chiến đấu đã hoàn thành hàng chục vai trò khác nhau. Một trong những loại máy bay có vai trò quan trọng nhất là máy bay hỗ trợ không lực tầm gần - thường là trực thăng để tấn công các vị trí của kẻ thù.
Hiện nay, quân đội Mỹ có các chiến đấu cơ loại này như máy bay pháo kích AC-130J Ghostrider, trực thăng tấn công AH-64 Apache và cường kích A-10 Thunderbolt, tất cả đều có thể thực hiện những cuộc tấn công chính xác nhằm vào các mục tiêu của kẻ thù trên mặt đất, miễn là đối phương không có các loại vũ khí đất đối không tiên tiến.
Máy bay cường kích A-10 Thunderbolt II của Không quân Mỹ. Ảnh: Getty
Cuộc chiến ở Ukraine đã phơi bày một sự thật nguy hiểm, đó là trong chiến tranh hiện đại, trước đối phương được trang bị đầy đủ vũ khí hiện đại, chiến đấu cơ sẽ không thể hoạt động gần chiến trường. Hệ thống phòng không Nga là một hệ thống tiêu chuẩn có khả năng đối phó với những vũ khí đất đối không hiện đại của kẻ thù cũng như gây tổn thất lớn cho máy bay có người lái và không người lái của Ukraine.
Những hệ thống của Nga như hệ thống tên lửa đất đối không tầm ngắn Tor, hệ thống tầm trung Buk và hệ thống tầm xa Triumf đều có thể gây ra những tổn thất nghiêm trọng cho đối phương. Ngay cả khi các hệ thống của Nga đã lỗi thời thì chúng vẫn đủ sức gây ra mối đe dọa đáng kể.
Máy bay chiến đấu vẫn có thể hoạt động hiệu quả gần chiến trường nhưng sẽ phải có những điều chỉnh nhất định. Theo đó, các máy bay không người lái có thể loại bỏ thương vong. UAV quân sự có thể thực hiện nhiệm vụ trinh sát và sau đó phóng các đầu đạn diệt tăng một cách chính xác mà quân đội Mỹ gọi là "Các hiệu ứng được phóng từ trên không" (Air Launched Effects - ALE), cho phép trực thăng hoạt động ở khoảng cách xa chiến trường và vẫn có thể hỗ trợ hiệu quả.
Xe tăng
Cuộc xung đột ở Ukaine cũng đang cho thấy xe tăng đang dần trở nên lỗi thời. Nga được cho là đã tổn thất ít nhất 936 xe tăng ở Ukraine. Mặc dù có nhiều yếu tố dẫn tới tổn thất này nhưng một nhân tố quan trọng là Ukraine đã sử dụng các vũ khí chống tăng hiện đại của phương Tây như NLAW của Thụy Điển và Javelin của Mỹ. Các xe tăng cũng dễ bị tấn công trước UAV.
Quân đội Ukraine điều khiển một xe tăng ở phía Đông Ukraine vào tháng 7/2022. Ảnh: Getty
Nếu một phương tiện bọc thép 60 tấn, giá khoảng 10 triệu USD có thể bị vô hiệu hóa bởi một UAV thương mại mang lựu đạn, câu hỏi đặt ra sẽ là liệu nó còn phù hợp để sử dụng trên chiến trường hay không.
Mặc dù dễ bị tấn công nhưng sự kết hợp giữa hỏa lực và khả năng bảo vệ vẫn khiến việc sử dụng xe tăng là một ý tưởng không tệ trong chiến tranh hiện đại. Bên cạnh đó, việc bổ sung thêm một số vũ khí phòng thủ như súng radar (hoặc laser) có thể sẽ vô hiệu hóa mối đe dọa từ UAV.