Có lẽ trong tất cả các phiên bản Windows từng ra mắt, Windows XP vẫn được nhiều người đánh giá là hệ điều hành tốt nhất của Microsoft. Dù nó chắc chắn đã lỗi thời về nhiều mặt so với nhu cầu của laptop và PC ngày nay, nhưng vào thời điểm đó, đây là một bước tiến vượt bậc của Windows, mang đến diện mạo và vô số tính năng mới. Windows XP ra mắt chính thức vào cuối tháng 10 năm 2001, ngày hôm nay đánh dấu kỷ niệm hơn 22 năm ngày phát hành bản bán lẻ của Windows XP và đã đến lúc nhìn lại một trong những phiên bản Windows mang tính biểu tượng nhất mọi thời đại.
Đối với nhiều người, Windows XP có lẽ là hệ điều hành đầu tiên đưa họ đến với thế giới của máy tính. Giao diện Luna xanh dương mang tính biểu tượng cùng với hình nền xanh mướt đã in sâu vào trí nhớ của chúng ta. Nếu nói về một bản Windows đáng nhớ nhất, thì đó chính là Windows XP.
Giao diện ấn tượng, có nhiều chức năng hơn bao giờ hết
Giao diện biểu tượng của Windows XP
Windows XP là một cuộc đại tu lớn về mặt hình ảnh cho Windows, loại bỏ giao diện vuông vức, xám xịt của quá khứ để nhường chỗ cho một giao diện người dùng sống động hơn cũng có thể tùy chỉnh nhiều hơn. Tất nhiên, mặc định là Luna, có thanh tác vụ và viền cửa sổ màu xanh dương mang tính biểu tượng, cùng với nút Start màu xanh lá cây ở góc dưới bên trái. Windows XP còn có hình nền máy tính Bliss, hình ảnh một ngọn đồi xanh ở Thung lũng Napa, California, đón chào mỗi khi người dùng sử dụng máy tính. Những yếu tố này có lẽ là điều đầu tiên bạn nghĩ đến khi nghĩ đến và hoài niệm về Windows XP.
Nhưng thiết kế mới của Windows XP không chỉ xoay quanh hình ảnh. Một thành phần chính của nó là menu Start, đã nâng cấp lên thiết kế hai cột với khả năng truy cập nhanh vào những thứ mà người dùng quan tâm nhất. Ở phía bên trái, bạn có thể ghim các ứng dụng quan trọng và xem các chương trình được sử dụng thường xuyên nhất, trong khi phía bên phải có các phím tắt đến thư mục người dùng cũng như các công cụ như Control Panel.
Thanh Taskbar cũng được cải tiến với khả năng nhóm nhiều cửa sổ của cùng một ứng dụng, nó vẫn còn là một tính năng cho đến ngày nay.
AutoPlay giúp mọi thứ trở nên dễ dàng hơn nhiều
Tính năng AutoPlay đột phá lúc bấy giờ
Windows XP cũng là một cải tiến lớn về khả năng sử dụng nhờ tính năng AutoPlay. Mặc dù AutoPlay đã tồn tại trong Windows 95 và 98, nhưng nó chỉ giúp xử lý đĩa CD và DVD, nhưng với sự phát triển của USB vào đầu những năm 2000, ngày càng có nhiều thiết bị dựa vào đầu nối này và nhiều trong số đó sẽ không hoạt động dễ dàng khi có sự xuất hiện của Windows XP.
AutoPlay mang đến khả năng tự kết nối khi bạn cắm USB vào PC, Windows sẽ tự động phát hiện ổ USB đó và thực hiện hành động thích hợp (thường bằng cách hỏi người dùng phải làm gì) để thiết bị hoạt động.
Trong nhiều trường hợp, nó có thể chỉ giúp phát phương tiện giải trí hoặc xem file trên ổ USB dễ dàng hơn, nhưng trình xử lý AutoPlay cũng giúp khởi chạy phần mềm chuyên dụng cho các thiết bị yêu cầu phần mềm đó, giúp việc thiết lập bất kỳ thiết bị USB nào dễ dàng hơn nhiều. Ngày nay điều này đã trở nên quá bình thường, nhưng khi đó, đây là một bước tiến lớn.
Nhiều cải tiến quan trọng khác
Ngoài những tính năng đáng nói trên, Windows XP có rất nhiều thay đổi nhỏ hơn góp phần vào trải nghiệm tổng thể. Windows Explorer trở nên hữu ích hơn với ngăn tác vụ ở bên trái, gợi ý các tác vụ phù hợp tùy thuộc vào loại file bạn đang xem. Ví dụ: thư mục ảnh có thể hiển thị cho bạn các tùy chọn để bắt đầu xem hoặc in ảnh. Windows XP cũng giới thiệu chế độ xem ảnh theo kiểu đoạn phim trong Windows Explorer. Ngày nay, tính năng này là một trong những bổ sung lớn cho ứng dụng Photos trên Windows 11, nhưng không còn là một phần của File Explorer nữa.
Windows XP cũng tăng tốc thời gian khởi động nhờ tính năng tải trước, đặt các file khởi động ở những vị trí dễ truy cập hơn trên ổ cứng để tải chúng nhanh hơn khi khởi động. Windows XP mang đến khả năng dễ dàng chuyển đổi giữa những người dùng khác nhau trên PC vì mỗi người dùng không còn phải đăng xuất khỏi tài khoản của mình và đóng tất cả các chương trình của họ để cho phép người khác sử dụng máy tính. Thay vào đó, tác vụ sẽ được lưu và tạm dừng trong khi giao diện chuyển sang người dùng khác.
Một số tính năng như ClearType giúp hiển thị tốt hơn
Một cải tiến lớn khác là sự ra đời của ClearType, công nghệ render các subpixel, giúp cải thiện cách hiển thị văn bản để văn bản dễ đọc trên màn hình LCD, vốn chỉ mới bắt đầu trở nên phổ biến hơn vào thời điểm đó. ClearType đã cải thiện độ rõ nét của văn bản bằng cách sử dụng tính năng khử răng cưa chuyên dụng được thiết kế dành riêng cho bố cục subpixel, giúp văn bản trông mượt mà hơn ở các cạnh. Công nghệ này vẫn đang được sử dụng cho đến ngày nay, nhưng có thể gây ra sự cố với một số tấm nền OLED do bố cục subpixel khác nhau ở một số tấm nền.
Windows XP là một thành công lớn
Windows XP đã được người dùng đón nhận rất nồng nhiệt khi ra mắt và với sự “giúp sức” của phiên bản Windows Vista tệ hại, Windows XP ngày càng được nhiều người ưa chuộng dù đã trở thành hệ điều hành cũ, và nó vẫn là hệ điều hành phổ biến nhất trong hơn một thập kỷ.
Theo số liệu thống kê của NetMarketShare, mãi đến tháng 8 năm 2012, một thập kỷ sau khi ra mắt, Windows XP cuối cùng mới bị Windows 7 vượt qua (và đây cũng là một hệ điều hành rất tốt).
Windows XP vẫn đứng đầu những hệ điều hành phổ biến nhất cho đến tận năm 2012
Trên thực tế, Windows XP phổ biến đến mức thời gian hỗ trợ của nó được Microsoft kéo dài thêm khá nhiều, đến tháng 4 năm 2014, nghĩa là chỉ là vài tháng trước khi Windows 10 được công bố. Tất nhiên, với việc ngừng hỗ trợ, Windows XP ngày nay hầu như không được sử dụng, nhưng nó vẫn giữ một vị trí đặc biệt trong ký ức của nhiều người.