Ngày 20-4, phiên toà xét xử bị cáo Nguyễn Thị Loan (cựu chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Tập đoàn Dược phẩm Vimedimex) cùng 10 bị cáo khác trong vụ án sai phạm về đấu giá quyền sử dụng đất ở Đông Anh (TP Hà Nội), tiếp tục với phần tranh tụng.
Các bị cáo tại phiên toà
Trong vụ án này, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) TP Hà Nội cáo buộc bị cáo Loan đã dùng 3 công ty thuộc hệ thống của mình, gồm: Công ty cổ phần phát triển nhà ở Bắc Từ Liêm, Công ty cổ phần đầu tư bất động sản Thanh Trì và Công ty cổ phần đầu tư bất động sản Mỹ Đình, đi đấu giá đất tại lô đất 49.000 m2 tại thôn Cổ Dương, xã Tiên Dương.
Qua đó, bị cáo Nguyễn Thị Loan đã chỉ đạo cấp dưới dùng phương thức "thông đồng, dìm giá" đấu thầu đất, gây thiệt hại 135 tỉ đồng cho Nhà nước. Đại diện VKSND đã đề nghị mức phạt đối với bị cáo Loan là từ 30-36 tháng tù, nhưng cho hưởng án treo về tội "Vi phạm quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản".
Tuy nhiên, tại phiên toà, bị cáo Loan vẫn khẳng định bản thân không phạm tội, bị cáo bị "vu khống, đổ tội", phủ nhận cáo buộc chỉ đạo cấp dưới dùng chiêu trò "dìm giá" đất. Cùng với đó, cho rằng nhiều bút lục lời khai của bị cáo là giả.
Bào chữa cho bị cáo Loan, luật sư Dương Đình Khuyến (Công ty luật sư Hoàng Đàm và toàn cầu) cho rằng quá trình bắt giữ, khám xét đối với bị cáo Loan diễn ra vào ban đêm, lúc 23 giờ 30 phút là vi phạm nghiêm trọng Bộ luật Tố tụng Hình sự; đồng thời cho rằng có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm đối với một số người trong Hội đồng định giá của UBND TP Hà Nội.
Chung quan điểm này, nhóm luật sư bào chữa cho bị cáo Loan cũng cho rằng việc định giá khởi điểm để đấu giá đất thấp hơn thực tế thuộc trách nhiệm của cán bộ, cơ quan quản lý Nhà nước, còn những đơn vị tham gia đấu giá chỉ biết trả giá. Trong khi đó, bị cáo Loan không có vai trò gì để khiến cơ quan Nhà nước "định giá thấp". Do vậy, trách nhiệm trong vụ việc phải thuộc Hội đồng định giá TP, UBND TP Hà Nội cùng các sở ngành liên quan; cáo trạng buộc bị cáo Loan chịu trách nhiệm cho việc này là "đánh bùn sang ao".
Luật sư Nguyễn Đình Khuyến đối đáp tại toà
Mặt khác, luật sư cho rằng vụ án cũng có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm khi cơ quan tố tụng không xử lý trách nhiệm của lãnh đạo, cán bộ UBND TP Hà Nội và các sở ngành liên quan. Trên cơ sở đó, luật sư kiến nghị tòa xem xét trách nhiệm của 7 người, gồm: ông Nguyễn Trọng Đông, cựu Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường (nay là Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội); ông Lê Tuấn Định, cựu Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (nay là Chủ tịch UBND quận Đống Đa, Hà Nội); ông Lê Hồng Sơn, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP Hà Nội, chủ tịch Hội đồng thẩm định giá…
Đối đáp với các luật sư tại tòa, đại diện VKSND khẳng định việc bắt giữ đối với bị cáo Loan là khẩn cấp, được tiến hành đúng pháp luật. Bộ luật Tố tụng Hình sự chỉ cấm không cho phép hỏi cung vào ban đêm. Cùng với đó, các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ mà bị cáo Loan nói rằng bị làm giả, theo công tố viên, những tài liệu này đều có chữ ký của bị cáo Loan, nên không thể nói là giả.
Tại phiên tòa, đa số các bị cáo đều khai nhận hành vi phạm tội của mình, thừa nhận hành vi đúng như bản cáo trạng đã truy tố. Tuy nhiên, có 2 bị cáo kêu oan là Nguyễn Thị Loan và Trần Công Tuyên (Trưởng Phòng Quản lý khai thác hạ tầng và giải phóng mặt bằng thuộc Ban Quản lý dự án huyện Đông Anh, Hà Nội).
Đại diện Viện Kiểm sát đã phân tích 2 điều kiện cần và đủ để xác định hành vi thông đồng dìm giá trong hoạt động đấu giá ở vụ án này là cố ý hạ giá rồi thông đồng dìm giá dẫn đến thiệt hại vụ án. Cụ thể, để xảy ra hậu quả trong vụ án này phải có "điều kiện cần" là giá khởi điểm thấp hơn thực tế, "điều kiện đủ" là có hành vi thông đồng dìm giá mua giá thấp nhất. Nếu thiếu 1 trong 2 yếu tố này sẽ không dẫn tới thiệt hại trong vụ án.
Về nội dung đối đáp này, bị cáo Loan phủ nhận việc tham gia chỉ đạo 3 công ty nói trên tham gia đấu thầu và thông đồng dìm giá. Tuy nhiên, bị cáo Nguyễn Quang Hưng (Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần đầu tư bất động sản Thanh Trì, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn dược phẩm Vimedimex) thừa nhận nội dung mà VKSND đã phân tích, luận tội và cho rằng bị cáo thực hiện theo sự chỉ đạo của bị cáo Loan.
Tại cơ quan điều tra, bị cáo Loan đã có 14 lời khai thừa nhận xuất phát từ đề xuất của bị cáo Nguyễn Quang Hưng trình phương án đấu giá, các bước để 3 công ty tham gia để trúng đấu giá, bị cáo Loan đã đồng ý và chỉ đạo các cán bộ dưới quyền triển khai thực hiện. Lời khai này cũng đã được xác nhận qua đối chất giữa bị cáo Loan và bị cáo Hưng. Ngoài ra, công tố viên còn viện dẫn email của bị cáo Loan trả lời email của bị cáo Hưng (đồng thời email này có gửi đồng thời cho một số người khác) về việc đồng ý với đề xuất của Hưng và chỉ đạo, chuẩn bị cho công tác đấu giá của 3 công. Điều này khẳng định có sự phân công chỉ đạo từng người thực hiện các nhiệm vụ khác nhau, chuẩn bị cho việc tham gia đấu giá đất.
Công tố viên phân tích nếu thực hiện đấu giá khách quan, thiệt hại trong vụ án đã không xảy ra. Do các bị cáo trong vụ án đã cấu kết, thực hiện một chuỗi các hành vi hạ giá khởi điểm, thông đồng dìm giá đã gây thiệt hại trong vụ án này. Cụ thể, quá trình định giá đất khu đất nói trên, các bị cáo đã không định giá đất khách quan mà theo đề nghị của Trần Công Tuyên và Vương Thị Thu Thủy thống nhất cố ý hạ giá trị khu đất để ban hành Chứng thư định giá đất không đúng với giá trị thực tế (gần 285 tỉ đồng, tương đương 17,6 triệu đồng/m2). Việc này đã gây hậu quả làm sai lệnh giá khởi điểm đưa vào đấu giá, tạo điều kiện cho các công ty tham gia đấu giá của Nguyễn Thị Loan thông đồng dìm giá và trúng đấu giá với giá trị thấp, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 135 tỉ đồng.
VKSND xác định động cơ, mục đích của nhóm thông đồng dìm giá là trục lợi, thu lời bất chính, phản ánh việc các cá nhân dùng doanh nghiệp tham gia đấu giá mua rẻ đất của Nhà nước. Trên thực tế, khu đất bán đấu giá này đã được tiến hành bán, các khách hàng đã tới đặt cọc. Việc khu đất được thu hồi, trả lại tài sản cho Nhà nước không xuất phát từ việc các bị cáo dừng lại hành vi mà xuất phát từ việc cơ quan Nhà nước dừng lại kịp thời. Nếu không có việc khởi tố vụ án thì hành vi phạm tội tiếp tục được thực hiện, hậu quả tiếp tục được diễn ra.
Trên cơ sở đó, đại diện Viện Kiểm sát khẳng định việc Viện Kiểm sát truy tố 11 bị cáo trong vụ án về tội "Vi phạm quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản", "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" là đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.