Lực lượng người Kurd Syria cho biết, có hơn 12.000 nghi phạm của tổ chức khủng bố "Nhà nước Hồi giáo" tự xưng (IS) đang bị giam giữ trong các nhà tù do người Kurd quản lý, các phạm nhân đến từ hơn 50 quốc gia khác nhau.
Một trong những cơ sở giam giữ đông đúc ở phía Đông Bắc Syria là nhà tù ở Hasakeh, nơi giam giữ 5.000 tù nhân, đến từ nhiều quốc gia như Syria, Iraq, và cả Anh, Pháp, Đức.
Nhiều người bị giam giữ trong nhà tù ở Hasakeh ở độ tuổi thiếu niên. Trong nhiều tháng qua, không một ai trong số những tù nhân ở đây nhìn thấy ánh sáng mặt trời dù chỉ một lần.
Họ bị giam giữ trong điều kiện khổ cực, ngồi, nằm lăn lóc trên những tấm xốp được trải trên sàn nhà lạnh lẽo của buồng giam. Những người may mắn nhất có một chiếc giường để nằm, nhưng hầu hết trong số họ chỉ ngồi trên sàn nhà.
Một góc buồng giam là hố xí được dựng lên tạm bợ, mùi hôi, thối tràn ngập trong buồng giam. Những tù nhân này dường như không có thông tin về những gì đang xảy ra bên ngoài. Họ ngồi đếm chuỗi hạt đeo tay, lẩm nhẩm những lời cầu nguyện của người Hồi giao.
Họ cũng không biết thông tin về thủ lĩnh tối cao của IS Abu Bakr al-Baghdadi bị tiêu diệt trong chiến dịch đặc biệt của quân đội Mỹ hôm 26/10 vừa qua. "Họ không có liên hệ gì với thế giới bên ngoài", người quản tù Serhat cho biết.
Nhiều tù nhân trong nhà tù này nhìn chỉ thấy da và xương. Một số để lộ những vết thương hở trên cơ thể. Phòng khám của nhà tù cũng đông như các buồng giam. Cảnh tượng tù nhân với thân thể đầy thương tích, chen chúc đến phòng y tế trong trại giam là điểm nổi bật ở đây.
Những người bị giam giữ ở Hasakeh sau cuộc đụng độ giữa phiến quân IS với Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn hồi tháng 3 năm nay. Thương tích của các tù nhân cho thấy tính chất ác liệt của cuộc chiến. Trong cuộc chiến đó, nhiều phiến quân IS được nhìn thấy khập khiễng xin hàng, sau đó bị giam giữ ở nhà tù này.
Gần 1/3 tù nhân ở trại giam bị bệnh và cần điều trị nhiều loại vết thương và tình trạng bao gồm viêm gan và AIDS. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 300 người trong số họ có thể qua đêm trong phòng y tế chật chội.
Trước thảm cảnh trong tù giam ở Syria, nhiều tù binh bị giam cầm muốn trở về nhà, đoàn tụ với gia đình."Tôi muốn rời khỏi nhà tù và trở về nhà với gia đình", tù binh Aseel Mathan, 22 tuổi nói.
Tù nhân trẻ gầy gò rời quê hương xứ Wales khi anh mới 17 tuổi, gia nhập IS cùng anh trai tại Mosul, thành phố phía Bắc Iraq. Sau khi anh trai bị giết, Aseel Mathan di chuyển qua biên giới Syria đến Raqqa.
Trong khi đó, Bassem Abdel Azim, phạm nhân bị giam giữ đến từ Ai Cập, 42 tuổi, bị thương trong một cuộc không kích. Anh này kể lại rằng anh đã nói dối vợ và các con mình, đưa cả gia đình đi du lịch đến Thổ Nhĩ Kỳ để gia nhập IS.
"Tôi đã nói với cô ấy, tôi không muốn cô ấy sợ hãi", Bassem Abdel Azim nói và giải thích rằng anh không biết cô ấy và năm đứa con hiện đang ở đâu. "Tôi muốn gặp lại cô ấy. Họ có thể treo cổ tôi sau đó, tôi chỉ muốn nói với cô ấy rằng tôi xin lỗi tôi đã đưa họ đến một đất nước chiến tranh".
Với điều kiện khổ cực trong trại tù như vậy, nhiều cuộc nổi dậy của tù nhân đã nổ ra. Tù nhân ở đây giả mạo vấn đề sức khỏe để tụ tập, kêu gọi đứng lên, tấn công lính canh trại giam. Mới đây nhất là cuộc nổi dậy của các tù nhân vào lúc họ xếp hàng, nhận phần cho bữa ăn.
Theo một quan chức cấp cao của Mỹ, có khoảng 100 tù nhân trốn thoát.
Chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tấn công vào lực lượng người Kurd ở miền Bắc Syria hôm 9/10 gây ra sự hỗn loạn trong khu vực. Chiến dịch này của Ankara cũng dấy lên nhiều quan ngại về việc làm thế nào để đảm bảo các tù binh IS bị giam giữ trong các nhà tù do lực lượng người Kurd quản lý không trốn khỏi các nhà tù.
Với quyết định bất ngờ rút quân Mỹ khỏi Syria của Tổng thống Mỹ Donald Trump, lực lượng người Kurd dường như bị bỏ rơi trong cuộc chiến với Thổ Nhĩ Kỳ.
Lực lượng người Kurd ở Syria ở vào hoàn cảnh rất khó khắn để làm sao vừa bảo vệ được chính mình vừa đảm bảo việc giam giữ các tù binh IS.
Các lực lượng người Kurd đã nhiều lần cảnh báo rằng, cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ - có thể dẫn đến các vụ vượt ngục hàng loạt, sẽ giải phóng một số kẻ khủng bố cuồng tín nhất thế giới.
Bên trong nhà tù nơi giam giữ tù binh IS ở Syria.