Đồng tiền của Mỹ đã đạt mức cao nhất trong vòng 2 thập kỷ trong tuần vừa qua, và sức mạnh của đồng tiền này đang làm cho các điều kiện tài chính bị thắt chặt dần, đồng thời khiến cho nền kinh tế thế giới đối mặt với viễn cảnh suy thoái.
Samy Chaar, nhà kinh tế trưởng của Lombard Odier, cho biết: "Sự gia tăng này có nguy cơ "phá hủy môi trường trên thị trường rộng lớn và làm lộ ra những rạn nứt kinh tế và tài chính trong hệ thống".
Mức tăng 8% của chỉ số đô la Mỹ (Dollar index (DXY) – giá trị USD so với rổ các đồng tiền đối tác chủ chốt của Mỹ) trong năm nay có thể sẽ chưa đảo ngược trong tương lai gần.
Sức hấp dẫn với vai trò là một nơi trú ẩn an toàn của đồng bạc xanh vẫn còn nguyên vẹn, với chỉ báo căng thẳng tài chính bằng USD từ công cụ tính toán của Barclays đang ở gần mức cao nhất trong bảy năm. Và phân tích các phạm vi từ đỉnh đến đáy trong quá khứ cho thấy chỉ số đồng USD có thể sẽ còn tăng thêm 2% đến 3% nữa, ngân hàng Barclays cho biết.
Dưới đây là một số khu vực bị ảnh hưởng bởi việc đồng USD gia tăng sức mạnh:
Mức tăng giá của USD so với các đồng tiền lớn khác từ đầu năm đến nay.
Lạm phát giá hàng nhập khẩu
Đợt tăng giá mới nhất của đồng USD đã ảnh hưởng đến các đồng tiền khác của nhóm G10, từ bảng Anh đến đồng đô la New Zealand, cũng như các đồng tiền từ các nước đang phát triển có cán cân thanh toán thâm hụt lớn.
Ngay cả đồng franc Thụy Sĩ – một nơi trú ẩn an toàn ‘tinh túy’ - cũng không được tha, khi franc được giao dịch ở gần mức thấp nhất kể từ tháng 3 năm 2020 so với đồng bạc xanh.
Mặc dù nội tệ giảm giá thường có lợi cho châu Âu và Nhật Bản - phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, nhưng điều này giờ đây có thể không đúng khi lạm phát cao và đang gia tăng do giá thực phẩm và nhiên liệu nhập khẩu cũng như chi phí đầu vào của các công ty trở nên đắt đỏ hơn.
Lạm phát khu vực đồng Euro đạt kỷ lục 7,5% trong tháng vừa qua, và các nhà lập pháp Nhật Bản cũng đang lo lắng rằng đồng yên - đang ở mức thấp nhất trong vòng 20 năm, sẽ gây thiệt hại cho các hộ gia đình. Một cuộc khảo sát mới đây cho thấy một nửa số doanh nghiệp Nhật Bản cho rằng chi phí cao hơn sẽ ảnh hưởng đến thu nhập của doanh nghiệp.
Nhưng những lo ngại về tăng trưởng có thể ngăn cản các ngân hàng trung ương, đặc biệt là ở châu Âu và Nhật Bản, thắt chặt chính sách phù hợp với động thái của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Nhiều người cho rằng điều đó có thể đẩy đồng euro xuống ngang bằng với đồng đô la, một mức chưa từng thấy kể từ năm 2002.
Chiến lược gia Kit Juckes của Societe Generale cho biết: "Với nguy cơ suy thoái kinh tế đang hiện hữu, còn ai quan tâm đến việc ECB (Ngân hàng Trung ương châu Âu) ‘diều hâu’ như thế nào hoặc điều gì được định giá vào đường cong lãi suất?".
Các điều kiện tài chính bị thắt chặt
Đồng USD tăng làm thắt chặt các điều kiện tài chính, điều này phản ánh sự sẵn có của nguồn vốn trong nền kinh tế.
Goldman Sachs, ngân hàng tổng hợp các chỉ số điều kiện tài chính (FCI) được sử dụng rộng rãi nhất, cho biết nếu DCI thắt chặt 100 điểm cơ bản có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế một điểm phần trăm trong năm sau.
FCI, bao gồm các yếu tố tác động đến đồng USD – đồng tiền sử dụng phổ biến trong thương mại, hiện cho thấy các điều kiện trên toàn cầu đang ở mức thắt chặt nhất kể từ năm 2009. FCI đã thắt chặt thêm 104 điểm cơ bản kể từ ngày 1/4 đến nay. Trong khi việc bán cổ phiếu và trái phiếu có tác động lớn hơn, việc đồng USD tăng trên 5% trong giai đoạn này cũng sẽ góp phần tác động không nhỏ vào sự thắt chặt các điều kiện kinh tế.
Các điều kiện tài chính tiếp tục bị thắt chặt đáng kể sau kỳ họp tháng 5 của Fed.
Các vấn đề ‘khẩn cấp’ của thị trường
Hầu như tất cả các cuộc khủng hoảng của các thị trường mới nổi trong quá khứ đều liên quan đến sức mạnh của đồng đô la. Khi đồng đô la tăng giá, các nước đang phát triển phải thắt chặt chính sách tiền tệ để giảm giá đồng tiền của họ. Nếu họ không làm như vậy sẽ khiến lạm phát thêm trầm trọng và sẽ làm tăng chi phí trả nợ bằng đồng đô la.
Trong tuần vừa qua, Ấn Độ đã bất ngờ tăng mạnh lãi suất, trong khi Chile cũng nâng lãi suất thêm 125 điểm cơ bản – mức cao hơn rất nhiều so với dự kiến.
Fitch ước tính, các khoản nợ chính phủ bằng ngoại tệ trung bình ở các thị trường mới nổi ở mức 1/3 GDP vào cuối năm 2021, so với 18% năm 2013. Một số quốc gia đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới, và việc đồng USD mạnh lên có thể làm gia tăng tỷ lệ đó.
Trong khi đó, các nhà đầu tư ngày càng trở nên cảnh giác. Các loại tiền tệ của các thị trường mới nổi hiện đang có giá trị thấp nhất vào tháng 11 năm 2020, trong mức cộng khi chi để nắm giữ trái phiếu bằng đồng USD ở các nền kinh tế mới nổi so với trái phiếu kho bạc Mỹ đã tăng khoảng 100 điểm cơ bản trong năm nay
Mức độ biến động tỷ giá USD so với tiền tệ các nước mới nổi từ đầu năm đến nay và từ đầu tháng đến nay.
Giá hàng hóa tăng vọt và những hệ lụy
Quy tắc chung là đồng bạc xanh mạnh lên làm cho những hàng hóa tính bằng đô la trở nên đắt hơn đối với những người tiêu dùng không sử dụng đô la, cuối cùng sẽ làm giảm nhu cầu và giá cả.
Điều đó vẫn chưa xảy ra vào thời điểm này vì các vấn đề như cuộc chiến ở Ukraine và việc Trung Quốc phong tỏa chống COVID đã cản trở hoạt động sản xuất và buôn bán các mặt hàng chính.
Đồng đô la Mỹ mạnh lên nói chung có nghĩa là doanh thu của các nhà xuất khẩu hàng hóa như Chile, Australia và Nga gia tăng, mặc dù họ cũng bị ảnh hưởng bởi chi phí nhập khẩu máy móc và thiết bị tăng.
Nhưng khi lợi suất của Mỹ tăng và đồng USD mạnh lên đe dọa tăng trưởng toàn cầu, giá hàng hóa bắt đầu bị ảnh hưởng. JPMorgan trong một báo cáo vừa công bố tuần qua cho biết họ đang giảm mức độ tiếp xúc đối với với đồng peso của Chile, đồng sol của Peru và các đồng khác để chờ "thời gian thử thách".
Lạm phát của Mỹ
Fed có thể hoan nghênh đồng bạc xanh tăng giá vì làm dịu đi lạm phát giá hàng nhập khẩu - Societe Generale ước tính đồng đô la tăng giá 10% khiến lạm phát tiêu dùng của Mỹ giảm 0,5 điểm phần trăm trong một năm.
Tuy nhiên, với trường hợp giá khí đốt của Mỹ ở mức kỷ lục, việc đồng đô la tăng vọt cho đến nay vẫn chưa giúp giảm nhẹ giá nhiên liệu này.
Thị trường tiền tệ đặt cược rằng Mỹ sẽ tăng lãi suất thêm 200 điểm cơ bản trong thời gian còn lại của năm nay, và kỳ vọng lãi suất chính sách của Fed sẽ đạt đỉnh cao, khoảng 3,5% vào giữa năm 2023.
Tuy nhiên, nếu dữ liệu lạm phát tháng 4 của Mỹ - sắp được công bố - cho thấy áp lực giá cả đã lên đến đỉnh điểm, thì những đặt cược đó có thể bị hủy bỏ.
Lãi suất quỹ Liên bang Mỹ và tỷ giá USD.