Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc) cho rằng Bắc Kinh còn phải đối mặt với khó khăn tương tự từ những quốc gia khác tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo 17 quốc gia Trung - Đông Âu (CEEC) và Trung Quốc (17+1).
Các nhà lãnh đạo cấp cao thường tham dự hội nghị thượng đỉnh này nhưng Tổng thống Séc Zeman hôm 19/1 thông báo ông sẽ không tham dự và Trung Quốc đã “không thực hiện cam kết” khi chưa thể đầu tư nhiều hơn vào Séc.
Tại hội nghị thượng đỉnh “17+1” năm 2019 ở Croatia, Thủ tướng Andrej Babis đã đại diện Séc tham dự và đại diện Trung Quốc khi đó là Thủ tướng Lý Khắc Cường. Còn năm nay, Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ tham dự hội nghị này với tư cách nước chủ nhà. Nhóm 17+1 được thành lập tại Bắc Kinh vào năm 2012.
Tổng thống Zeman ủng hộ mối quan hệ kinh tế thân thiết hơn với Trung Quốc. Tuy nhiên, ông Zeman và các nhà lãnh đạo Séc khác lại ngày càng băn khoăn về bản chất mối quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt ở thời điểm lợi ích kinh tế đã suy giảm.
Mối quan hệ Séc-Trung Quốc lớn mạnh sau khi Tổng thống Zeman nhận chức vụ từ năm 2013. Thời điểm đỉnh cao là vào năm 2016 khi Chủ tịch Tập Cận Bình đến thăm Séc và cam kết tăng đầu tư từ Trung Quốc. Cùng năm đó, Tổng thống Zeman cho biết ông hy vọng Séc sẽ trở thành “tàu sân bay không thể chìm” đối với đầu tư Trung Quốc ở châu Âu.
Nhưng kể từ thời điểm đó, đầu tư Trung Quốc đã chững lại, không chỉ ở Séc mà khắp các quốc gia Trung và Đông Âu. Cũng từ đây, Tổng thống Zeman đã thay đổi tông giọng. Hồi tháng 4/2019, Tổng thống Zeman đánh giá rằng việc thiếu đầu tư là “vết nhơ trong mối quan hệ Séc-Trung Quốc”.
Ông Jeremy Garlick tại Đại học Kinh tế (Séc) nhận định: “Tôi cho rằng Tổng thống Zeman cảm thấy cam kết với cá nhân ông không được thực hiện bởi ông ấy có liên lạc riêng với Chủ tịch Tập Cận Bình trong một số trường hợp nhưng lại cảm thấy rằng cam kết chưa được đáp lại”.
Tổng thống Zeman đã đến thăm Trung Quốc 5 lần và là nhà lãnh đạo châu Âu duy nhất dự lễ diễu binh của Trung Quốc năm 2015.
Hầu hết các thành viên 17+1, trừ Hungary và Hy Lạp, đều nhìn nhận đầu tư Trung Quốc là “ảo giác” và “làn sóng mới của trăng mật Trung Quốc đã kết thúc”.