Tại bữa tiệc tân gia gần đây, Zheng Jiaying đã kỳ vọng đồng nghiệp sẽ tặng hoa, nước hoa, hoặc có thể là một phong bì đỏ đựng tiền mặt. Nhưng thay vào đó, cô nhận được một món quà “phi truyền thống”: một xấp xổ số cào.
Người phụ nữ 33 tuổi thích điều này. Những vị khách của cô đã dành phần lớn thời gian của buổi tối để điên cuồng cào những tờ xổ số, tiếng la hét vui sướng và thất vọng của họ tràn ngập căn phòng. Cuối cùng, họ chỉ trúng được 200 nhân dân tệ (CNY, hơn 650.000 VNĐ) — ít hơn một nửa so với số tiền họ đã chi ra để mua xổ số - nhưng dường như không ai bận tâm quá nhiều về điều đó.
“Cảm giác thật tuyệt! Những gì họ cho tôi là trải ngiệm tuyệt vời, không phải tiền mặt” , Zheng - làm việc tại một công ty quảng cáo ở Thượng Hải - nói với phóng viên Sixth Tone.
Một người phụ nữ khoe bộ xổ số cào tại Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Sixth Tone
Xổ số ngày càng thu hút giới trẻ Trung Quốc
Theo trang tin Sixth Tone, xổ số do nhà nước điều hành đang phục hồi tại Trung Quốc vào năm 2023. Từng bị coi là vô vọng, trò may rủi này bất ngờ thu hút vô số thanh niên Trung Quốc, những người đang tìm kiếm các giải pháp “cảm giác mạnh giá rẻ” và có thể làm giàu nhanh chóng trong bối cảnh nền kinh tế nước này gặp nhiều khó khăn.
Theo Bộ Tài chính Trung Quốc, doanh số bán vé số đạt 50 tỷ CNY (gần 7 tỷ USD) trong tháng 4 vừa qua – doanh số tháng 4 cao nhất trong một thập kỷ qua - một phần nhờ vào sự phổ biến tăng vọt của các sản phẩm xổ số được người chơi trẻ tuổi ưa chuộng, chẳng hạn như xổ số trúng liền. Tổng doanh thu trong bốn tháng đầu năm 2023 đã vượt 175 tỷ CNY (24,4 tỷ USD), tăng hơn 49% so với năm trước.
Cờ bạc là bất hợp pháp tại Trung Quốc, nhưng xổ số thể thao và xổ số phúc lợi do nhà nước điều hành đã đạt được thành công lớn kể từ khi chúng ra mắt vào những năm 1980. Các loại hình xổ số này tạo ra doanh thu hàng trăm tỷ CNY (hàng chục tỷ USD) mỗi năm, với một phần doanh thu được sử dụng để tài trợ cho các dự án chính phủ và từ thiện.
Trong một thời gian dài, xổ số chủ yếu thu hút người chơi trung niên và cao niên Trung Quốc, với vé số được bán tại các sạp báo truyền thống và cửa hàng do nhà nước điều hành. Nhưng những người bán hàng cho biết rằng, tình hình kinh tế bất ổn hiện nay đang khiến những người trẻ tuổi cũng quan tâm nhiều hơn đến việc thử vận may.
“Những năm trước, gian hàng của tôi chủ yếu bán cho những người đàn ông ở độ tuổi 40. Nhưng bây giờ tôi thấy một số gương mặt trẻ đến đây thường xuyên hơn. Mọi người đều muốn trở nên giàu có chỉ sau một đêm”, ông Liang - người điều hành một cửa hàng xổ số ở tỉnh Thiểm Tây, phía tây bắc Trung Quốc - nói với phóng viên Sixth Tone.
Theo trang tin Sixth Tone, nền kinh tế Trung Quốc đang vật lộn để phục hồi sau 3 năm áp dụng các biện pháp kiểm soát đại dịch COVID-19 nghiêm ngặt. Tăng trưởng phục hồi 4,5% trong quý 1/2023, nhưng dữ liệu trong tháng 4 cho thấy sự phục hồi hiện đang mất dần.
Thế hệ thiên niên kỷ tại Trung Quốc đang gặp phải những vấn đề đặc biệt khó khăn, với tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên nước này đạt mức cao kỷ lục 20%. Một số đã tìm cách thay đổi vận mệnh của họ bằng cách đi lễ chùa; những người khác chỉ đơn giản là bỏ cuộc và quyết định buông xuôi.
Nhưng giờ đây, có vẻ như ngày càng nhiều thanh niên tin rằng xổ số có thể là tấm vé giúp họ thoát khỏi tình trạng bất ổn về tài chính, hoặc ít nhất là tạo một lối thoát tạm thời.
Các bài đăng về xổ số thường xuyên lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc trong những tháng gần đây. Vào tháng 5, chủ đề “Bạn nên làm gì sau khi trúng giải độc đắc xổ số 170 triệu CNY (23,7 triệu USD)” bắt đầu trở thành xu hướng trên nền tảng tiểu blog Weibo, thu hút 390 triệu lượt xem. Bên dưới bài đăng, cư dân mạng đã để lại hàng nghìn bình luận với cùng một thông điệp: “Chúc mừng sinh nhật thần tài! … Tôi yêu tiền! Tiền yêu tôi! Làm ơn, làm ơn, làm ơn!"
Người dân mua vé số tại Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Sixth Tone
Xổ số có xu hướng hoạt động như một hình thức đánh thuế lũy thoái
Trào lưu này cũng đang được thúc đẩy bởi sự thay đổi trong chiến lược tiếp thị xổ số, với việc các nhà chức trách Trung Quốc nỗ lực thu hút nhiều người chơi trẻ tuổi hơn.
Doanh số bán xổ số tại Trung Quốc đã giảm mạnh sau năm 2018, giảm từ 511 tỷ CNY (71,2 tỷ USD) xuống còn 422 tỷ CNY (58,8 tỷ USD) một năm sau đó. Doanh thu sụt giảm sâu hơn sau khi đại dịch xảy ra, do tình trạng phong tỏa kéo dài và tăng trưởng kinh tế bị đình trệ khiến người tiêu dùng phải cắt giảm chi tiêu.
Các nhà chức trách Trung Quốc đã phản ứng bằng cách tung ra các loại hình xổ số mới, thời thượng hơn và giúp giới trẻ dễ dàng mua chúng hơn. Vé số hiện đang được bán tại các trung tâm mua sắm và máy bán hàng tự động. Các quầy xổ số thể thao thậm chí đã được đặt bên trong các cửa hàng trà sữa trân châu và nhà hàng đồ ăn nhanh ở một số thành phố.Tháng 4, China Sports Daily - một ấn phẩm trực thuộc Tổng cục Thể thao Trung Quốc - đã đưa tin rằng, việc mở thêm các kênh bán hàng xổ số thể thao sẽ là một trong những ưu tiên chính của chính quyền vào năm 2023.
“Việc xây dựng các kênh mới sẽ là nhiệm vụ trọng tâm quốc gia trong thời gian tới, có ý nghĩa to lớn đối với việc mở rộng cơ sở người dùng” , tờ báo viết.
Dan Wang - nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Hang Seng - nói với phóng viên tờ South China Morning Post rằng, động thái này có thể được thúc đẩy bởi nhu cầu tăng doanh thu của chính phủ Trung Quốc, vốn bị ảnh hưởng bởi sự sụt giảm doanh thu bán bất động sản và thuế kinh doanh trong vài năm qua.
Nhưng theo bà Wang, trên thực tế, xổ số có xu hướng hoạt động như một hình thức đánh thuế lũy thoái, vì những người có thu nhập thấp có nhiều khả năng sẽ chơi và mất tiền trong các trò may rủi.
Bao Jiayin chơi xổ số cào tại Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Sixth Tone
“Xổ số đều là may mắn. Cả nhà tôi đã mua xổ số thể thao, nhưng chỉ có mẹ tôi - người không biết gì về bóng đá - trúng thưởng” , Bao nói.
Nhiều năm sau đó, Bao không chơi xổ số nữa. Nhưng đến tháng 3 năm nay, cô thấy một vài người bạn đăng kết quả xổ số trúng liền lên dòng thời gian của họ trên ứng dụng xã hội WeChat. Cô cũng đã xem video mua hàng chục tờ xổ số cào cùng một lúc của những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Nên cô đã quyết định thử vận may.
Kể từ đó, tuần nào Bao cũng mua một tờ xổ số cào. “Bất cứ khi nào tôi cảm thấy mình đang gặp khó khăn và cần một chút may mắn, tôi sẽ mua cho mình một tờ xổ số cào”, cô nói.
Cho đến nay, giải thưởng lớn nhất của cô là 100 CNY (328.000 VNĐ) từ vé số 50 nhân dân tệ (164.000 VNĐ), và Bao lại dùng số tiền trúng thưởng đó để mua thêm xổ số cào.
“Đó là một số tiền nhỏ, nhưng nó có thể nhiều lần mang lại sự phấn khích cho bạn”, cô nói.