Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen phát biểu trên tờ Asia Times cho biết: “Như chúng ta đã nói, hải quân các nước ASEAN đang trên đường tới Trạm Giang, Trung Quốc sẵn sàng cho cuộc tập trận hải quân ASEAN – Trung Quốc” – phát biểu được đưa ra sau quyết định tổ chức tập trận chung tại Hội nghị Bộ trưởng quốc phòng ASEAN ở Singapore.
Bộ trưởng Quốc phòng Singapore cũng cho biết, Mỹ cùng các nước ASEAN, bao gồm Indonesia, Thái Lan, Singapore, Malaysia, Philippines, Việt Nam, Myanmar, Campuchia, Brunei và Lào, dự kiến có cuộc tập trận chung đầu tiên vào năm 2019.
Yun Sun, đồng giám đốc chương trình Đông Á và giám đốc chương trình Trung Quốc tại trung tâm nghiên cứu Stimson cho rằng Trung Quốc đang chuyển sang cách tiếp cận hợp tác và hòa giải hơn với các nước ASEAN trong vấn đề Biển Đông.
“Đó là một thông điệp chính trị rằng Trung Quốc và Đông Nam Á đang làm việc cùng nhau về Biển Đông. Và thông điệp cho rằng chừng nào Trung Quốc và Đông Nam Á không có vấn đề gì thì Mỹ sẽ có ít sự ủng hộ khu vực hơn để khẳng định vai trò và vị trí trong khu vực” – ông Yun nói.
Đầu tháng 10, Washington chỉ trích tàu chiến Trung Quốc có hành động tiếp cận không an toàn và không chuyên nghiệp với khu trục hạm USS Decatur, khi chiến hạm Mỹ thực hiện hoạt động tuần tra trong vùng biển quốc tế gần các bãi đá bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam hôm 30/9.
Tháng 9/2018, Mỹ cũng cử máy bay ném bom B-52 Stratofortress đến Biển Đông, sau đó ngay lập tức là cuộc tập trận chung với máy bay Nhật trên biển Hoa đông và biển Nhật Bản, theo Sputnik.
Sau những chuyến bay này, Bắc Kinh cảnh báo sẽ thực hiện những biện pháp cần thiết để bảo vệ lợi ích của Trung Quốc và thực hiện tập trận đạn thật trên Biển Đông. Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence sau đó cảnh báo Trung Quốc rằng Mỹ sẽ không lùi lại trước những gì nước này cho là mối đe dọa của Trung Quốc ở Biển Đông.
Ngày 19/10 vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis kêu gọi sự hợp tác hơn nữa giữa Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc trong việc chống lại hành động quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông.
“Tôi đề nghị rằng tất cả chúng ta - các đồng minh ASEAN và các đối tác - cùng chung tay và chúng ta phải đảm bảo rằng không có quốc gia nào được viết lại quy tắc quốc tế trên các tuyến đường và hy vọng các quốc gia lớn, nhỏ tôn trọng các quy tắc đó”, ông Mattis nói sau cuộc họp với các quan chức Nhật Bản và Hàn Quốc tại Singapore.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đồng thời khẳng định Mỹ sẽ tiếp tục “bay, đi lại bằng tàu thuyền và hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép và phù hợp với nhu cầu lợi ích quốc gia” trước khi tuyên bố rằng Washington sẽ "không chấp nhận việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông hay có bất cứ hành động ép buộc nào trong khu vực này".
Mỹ khẳng định tiếp tục hiện diện ở Biển Đông