Bert Henriksen mới mua chiếc Explorer của mình 2 năm trước nhưng đã liên tục gặp phải các dấu hiệu của ngộ độc khí CO mỗi tuần khi lái xe đi làm. "Ban đầu chúng tôi tưởng não anh ấy có vấn đề, tuy nhiên kết quả xét nghiệm máu lại chỉ ra vấn đề khác", vợ anh Megan chia sẻ.
Các bác sĩ chẩn đoán Bert bị ngộ độc khí CO giống một người "nhà cháy liên tục", tuy nhiên Bert cho biết anh chẳng mấy khi đốt gì và cháy nhà cũng chưa gặp bao giờ. Sau 1 thời gian suy đi tính lại, Bert tập trung mối nghi ngờ về một hung thủ trước đó nằm mơ anh cũng không ngờ tới: chiếc Explorer thuộc dạng mới đang đỗ trước cửa nhà. Theo Bloomberg, anh không phải người bất ngờ duy nhất.
Nơi rắc rối khởi nguồn
Theo báo cáo của Bloomberg, trường hợp đầu tiên nghi ngờ ngộ độc khí CO do Explorer đến từ chính nhân sự của Ford. Một giám đốc Ford được công ty cho thuê Explorer mới cũng gặp các triệu chứng như Bert Henriksen.
Các kỹ sư Ford nhanh chóng lần ra vấn đề sau khi lái thử chiếc Explorer: khi nhấn hết chân ga và điều hòa đặt ở chế độ lấy gió trong (Recirculation Mode), một phần khí thải CO xả ra ngoài bị hút ngược lại vào trong nội thất xe qua khe hở ở các tấm thân do chênh lệch áp suất tạo ra mùi khí thải thoang thoảng trong cabin.
Ford miêu tả các trường hợp này là "do cách sử dụng xe của khách hàng" trong văn bản gửi NHTSA tháng 8/2016, đồng thời khẳng định đây không phải lỗi thiết kế của Explorer hay hệ thống xả của nó.
Thế nhưng sự thật có phải như vậy?
Cũng từ các văn bản mà Ford trình lên NHTSA, có thể thấy ít nhất 50 chiếc Explorer gặp lỗi rõ rệt như chiếc của vị lãnh đạo hãng phía trên sản xuất trong giai đoạn tháng 12/2011 tới tháng 4/2016, tất cả đều trên xe trung bình mới (chưa chạy quá 100.000 dặm – 160.000 km).
Theo Bloomberg, không dễ để tìm ra mình ngộ độc khí CO vì chiếc SUV Mỹ bởi thông thường ít bệnh viện kiểm tra hạng mục này. Thêm vào đó, trường hợp của Bert thuộc dạng hiếm hơn bình thường bởi khí CO xuất hiện trong cabin xe anh hoàn toàn ngẫu nhiên, lúc thấy lúc không, không theo bất cứ quy luật nào thể hiện qua 2 máy đo khí CO được anh gắn vào cabin.
Bloomberg đã có dịp chạy thử chiếc Explorer của Bert trong hành trình 120 km để tìm hiểu ngọn nguồn sự việc, tuy nhiên chỉ có 1 trong 2 máy đo phát hiện 1 lượng nhỏ khí CO khi xe di chuyển trong khi máy còn lại thì không. "Khó khăn để giải quyết là vì như vậy bởi chúng xuất hiện hoàn toàn ngẫu nhiên", anh thở dài. Nhiều chủ xe Explorer khác chẳng hạn như Dallas Haselhorst tại Hays, Kansas cũng có kết quả giống Bert.
Về phần Dallas, Ford đã mua lại chiếc Explorer của anh từ tháng 12/2017 tương tự nhiều chủ xe từng khiếu nại lên hãng trước đó "vì lòng tốt" theo lời phát ngôn viên Ford. Bert cũng đang thương thảo lần thứ 2 để bán lại chiếc Explorer cho Ford sau khi từ chối yêu cầu đầu tiên vì định kiện thương hiệu Mỹ. Cũng cần nói thêm là vấn đề khí thải CO xuất hiện trong cabin xe Explorer cho tới tận đời 2018 chứ không phải chỉ đến 2016 như báo cáo Ford gửi lên NHTSA.
Ford phủ nhận mọi cáo buộc, dẫn chứng tiêu chuẩn "ma"
Tổng cộng, có hơn 3.000 chủ xe Explorer đã liên lạc với Ford và cả chính quyền liên bang sau khi nghi ngờ ngộ độc khí CO, có những người đã từng đem xe tới đại lý Ford sửa theo khuyến cáo của hãng nhưng đâu vẫn hoàn đấy. Ít nhất 50 chủ xe trong số đó đâm đơn kiện Ford.
Về phần mình, tập đoàn Mỹ khăng khăng khẳng định Explorer đời trước (hãng mới giới thiệu thế hệ hoàn toàn mới trong năm nay) không mắc lỗi gì: "Mọi quy trình thử nghiệm của chúng tôi cho thấy Explorer bình thường", phát ngôn viên Ford Mike Levine chia sẻ. "Mức khí CO đo được trong cabin Explorer chỉ ngang với số khí CO người thường tiếp xúc mỗi ngày".
Vẫn trong văn bản gửi lên NHTSA hồi tháng 8/2016, Ford cho biết mức độ khí CO trong nội thất Explorer "nằm trong tiêu chuẩn cho phép" nhưng các chuyên gia trong ngành sau khi tìm hiểu cho biết tiêu chuẩn này hoàn toàn không có thực và chỉ xuất hiện trong... đúng văn bản đó của Ford.
Tính đến tháng 7/2017, NHTSA nhận được khiếu nại của 2.719 chủ xe về ngộ độc khí CO do hệ thống xả gặp vấn đề dẫn đến 41 ca bệnh tật/thương tích và 3 vụ tai nạn. Con số này tới nay đã tăng lên ít nhất 80 thương tích và 11 vụ tai nạn.
Tuy nhiên, Ford vẫn chỉ cho biết những ai gặp vấn đề về nội thất Explorer "nên mang xe đến đại lý kiểm tra"!?
Thêm bằng chứng chống lại Ford
Ford có một phiên bản Explorer đặc biệt cung cấp cho cảnh sát trên toàn nước Mỹ là Police Interceptors và có vẻ như lực lượng này cũng bị ảnh hưởng bởi ngộ độc khí CO. Trong năm 2017 sĩ quan cảnh sát tại 2 bang California và Massachusetts đã bị phát hiện ngộ độc khí CO. Sự việc này khiến Texas rút 400 xe Police Interceptors khỏi đội hình xe tuần tra bởi lo ngại vấn đề tương tự.
Brian McDowell, một cựu sĩ quan cảnh sát từng cầm lái Police Interceptor, đang lên kế hoạch kiện Ford vì khí CO trong cabin từng làm ông bất tỉnh khi đang lái xe ở vận tốc 80 km/h vào năm 2015. Khi đó chiếc SUV mất lái, băng qua nhiều làn đường khác trước khi đâm vào gốc cây ven đường. Ford, về phần mình, từ chối mọi trách nhiệm liên quan.
Khó phát hiện, khó sửa
Theo Mike Levine, khí CO trong cabin chỉ có thể được đo chính xác bằng các loại máy đắt tiền và những hóa chất khác như chất tẩy rửa, dung môi hay chất làm mát không khí có thể khiến kết quả đo sai lệch.
Tuy nhiên, giải thích thế nào khi 1 chủ xe Explorer thuộc dạng "cá biệt" đo được nồng độ CO lên tới 141 ppm trong cabin chiếc SUV khi mà con số bình thường chỉ là 2 ppm?
Theo Tổ chức bảo vệ môi trường Mỹ EPA, chỉ tiếp xúc với 1 lượng rất nhỏ khí CO vượt quá mức quy định cũng có thể gây ra hậu quả nặng nề đặc biệt là ở người già, trẻ nhỏ hoặc người mắc bệnh tim. Nếu sự việc leo thang, Ford có thể sẽ phải triệu hồi hàng triệu xe Explorer lắp ráp trong giai đoạn 2010 – 2018.
Từ giờ tới lúc đó (nếu có), các chủ xe Explorer sẽ phải tự bảo vệ mình bằng cách mua máy đo khí CO và khi gặp dấu hiệu bất thường, hãy hạ cửa kính xuống.