Những thước phim đen trắng có từ năm 1964 đã cho thấy cảnh các quân nhân nằm ngửa vẻ khoan khoái, cười muôn kiểu, nhìn cây cối với vẻ tò mò. Có cả cảnh một quân nhân leo lên cây để cho chim ăn. Vị chỉ huy thừa nhận không cách gì để kiểm soát thuộc cấp của mình.
Những thước phim này đã ghi lại một bài thử nghiệm có thật và được tiến hành bởi cơ sở nghiên cứu vũ khí hóa học bí mật của chính phủ Anh – Porton Down – chính là cơ sở nằm trong những thước phim đen trắng vừa kể.
Năm 2018 này cũng là cách đây nửa thế kỷ, những thử nghiệm với acid của chính phủ Anh đã kết thúc khi mà chủ tịch của Hội đồng tư vấn quốc phòng hóa học (CDAB) tuyên bố rằng ý tưởng dùng LSD như một loại vũ khí chiến tranh là "ma thuật hơn khoa học".
Vai trò bí ẩn của Porton Down
Sự thật là quân đội Anh đã cho thử nghiệm LSD vào năm 1968. Đây là một bằng chứng để nói về lịch sử của Porton Down, cơ sở này gần đây còn có liên quan đến Novichok -chất được dùng để đầu độc cựu điệp viên Nga - Sergei Skripal và con gái ông là Yulia.
Trước "màn dạo đầu" vào năm 1964, Portdon Down từng có mối quan hệ với LSD. Vào đầu thập niên 1950, công ty này đã khám phá ra khả năng quản lý thuốc LSD trong các hình thức thẩm vấn như một dạng "thuốc thật".
Quân nhân Anh cáo buộc họ đã trở thành tình nguyện viên cho một cuộc nghiên cứu nhằm tìm ra cách để trị chứng cảm lạnh thông thường. Sau đó, họ mới biết thuốc đó là LSD.
Quân đội Anh đã hủy bỏ các cuộc thử nghiệm với LSD trong thời thập niên 1960. Ảnh: Rex Features.
Cựu quân nhân Donald Webb nhớ lại chàng phi công ở tuổi 19 của mình (năm 1953), ông đã làm tình nguyện viên cho cái gọi là "con số êm ái" chỉ là nhận LSD khoảng vài lần trong tuần, và trải qua nhiều đêm trường chìm trong ảo giác. Webb - "người thống khổ" suốt 10 năm – đã nhận được bồi thường từ chính phủ Anh cùng với 2 cựu quân nhân khác vào năm 2006, mặc dù Bộ Quốc phòng Anh (MoD) tuyên bố không chịu trách nhiệm.
Độc ác hơn trong các thử nghiệm với "thuốc thật LSD" là Porton Down đã sử dụng các quân nhân như là "chuột thí nghiệm" cho các thử nghiệm tác nhân thần kinh. Năm 1953, cùng năm mà ông Donald Webb nói rằng ông nhận được liều LSD, thì phi công trưởng Ronald Maddison đã qua đời ở tuổi 20 sau khi thử nghiệm sai với tác nhân Sarin.
Cuộc điều tra ban đầu diễn ra trong những cánh cửa bị đóng chặt vì "lý do an ninh quốc gia" đã tuyên bố cái chết của Maddison là "phiêu lưu sai lầm". Vào đầu thập niên 1960, Porton Down tỏ ra có hứng thú với các tác nhân thần kinh, nhưng bị buộc chỉ chú trọng vào LSD với mục đích cao nhất là làm mất khả năng của đối phương.
Năm 1994, khi chính quyền Bảo thủ được hỏi về những thí nghiệm trong Quốc hội Anh, thì ban quản lý hiện tại của Porton Down đã trả lời rằng mục tiêu hoạt động của đơn vị này là nhằm chống lại những cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học của kẻ thù.
Dù vậy vai trò thực tế của công ty Porton Down trong thử nghiệm từ năm 1964 vẫn còn khá mập mờ, một số người lập luận rằng vào thời kỳ đó Anh đã có hẳn một chương trình phòng thủ bằng các loại vũ khí hóa học.
Tại Hội nghị nội các quốc phòng Anh diễn ra vào tháng 5 năm 1963 dưới sự chủ trì của Thủ tướng Đảng bảo thủ Anh-Harold Macmillan,Giáo sư Malcolm Dando của Khoa Nghiên cứu hòa bình (Đại học Bradford), đã thu hút mọi sự chú ý của quan khách khi phát biểu:
"Đang có một sự gia tăng trong nghiên cứu và phát triển các tác nhân hóa học gây mất khả năng hoạt động và làm chết người, và tính phổ biến của chúng".
Đối với chính phủ Anh thời thập niên 1960 trong hình thức của Hội đồng tư vấn về nghiên cứu khoa học và phát triển kỹ thuật (ACSRTD) đang hy vọng rằng LSD và những loại vũ khí hóa học khác có thể sản sinh ra một loại "chiến tranh nhân đạo".
Ý tưởng này thiên về khuynh hướng "các tác nhân gây mất khả năng hoạt động" mang vai trò trung tính mà không hại chết kẻ thù, và quan trọng hơn không gây xung đột cùng lúc với dân thường nếu họ có mặt.
Năm 1962, người Anh lưu ý rằng đối tác Mỹ đang thử nghiệm khả năng của "vũ khí hóa cần sa" nhằm biến nó thành một "tác nhân gây mất hoạt động" trên chiến trường.
Có hay không tác hại của thuốc ảo giác LSD?
Vào tháng 11 năm 1964, Tướng Sir John Hackett, Phó tổng tham mưu trưởng, đã phát biểu trong một cuộc họp của ACSRTD rằng: "Đã đến lúc tìm ra một tác nhân gây mất khả năng hoạt động an toàn… Các Mục tiêu của Bộ tham mưu đã được ban hành".
Và như thế, vào thứ Ba ngày 1 tháng 12 năm 1964, 17 tình nguyện viên từ Đơn vị thủy quân hoàng gia 41 (gọi tắt là Thủy quân 41) đã được cho thử nghiệm với 200 microgram chất LSD. Cuối cùng có 3 bài tập thực địa như thế. Moneybags – bài thử nghiệm tháng 12 năm 1964 – là cuộc thử nghiệm lần đầu tiên.
Các nhà khoa học tại Porton Down đang thử nghiệm thuốc gây ảo giác LSD. Ảnh: Forcers Net.
Sau khi uống LSD, các "chuột thí nghiệm" lâm vào trạng thái "bị nhồi sọ" bởi các buổi thử nghiệm quy mô nhỏ của Porton Down mô phỏng một trải nghiệm chống nổi dậy. Trong một phiên bản vụ thử nghiệm được mua lại bởi Bảo tàng chiến tranh hoàng gia Anh, người kể chuyện giải thích về nó như sau:
"Những tác động đầu tiên của thuốc LSD đã xuất hiện. 2 lính thủy quân đã có những thay đổi thành 2 trạng thái khác nhau: người thì thả lỏng, người thì cười khúc khích".
Người bình luận bộ phim cho biết: "Trong 3 tiếng đồng hồ, những người lính đã rời xa khỏi thực tế. Ngay cả như lúc này đây, 3,5 tiếng sau đợt dùng thuốc LSD, những người lính vẫn đang thẫn thờ không hiểu anh ta đang làm gì và đang ở đâu". Bình luận viên nói rằng vào sáng ngày hôm sau, người lính đã có thể phục hồi "khả năng tiến hành các nhiệm vụ bình thường của mình".
Nhưng vấn đề các tác động lâu dài – nếu có – của thuốc LSD đối với lính thủy quân vẫn còn không rõ. Khi những câu hỏi dạng này được đặt ra tại Quốc hội Anh vào năm 1994 thì sự phản ứng chính thức là "không có bằng chứng nào về sự rối loạn sức khỏe" của 72 tình nguyện viên quân nhân có tham gia tại các thử nghiệm phòng thí nghiệm LSD từ năm 1962 trong các bài tập thực địa Moneybags, Recount và Short Change.
Bất chấp việc LSD giờ đây đã là một loại thuốc Hạng A, thì thông qua một nguồn tin được cung cấp bởi giám đốc điều hành của Porton Down khi đó là Graham Pearson có khẳng định rằng: "Không có bằng chứng nào rõ ràng nói về mối liên hệ giữa một liều tinh chất LSD được chỉ định với các tác động dài hạn".
Tuy nhiên cũng còn đó sự phập phồng lo ngại. Cuốn sách "Giấc mộng Anh", tác giả Andy Roberts đã lên tiếng tuyên bố rằng bài thử nghiệm LSD với tên mã Moneybags, và trong sự leo thang các lo ngại của công luận dẫn đến việc cấm dùng LSD để tiêu khiển vào năm 1966, Ủy ban sinh học ứng dụng (ABC) đã xem xét đình hoãn các thử nghiệm LSD "cho đến khi nhận thức đúng hơn về sự bền bỉ của các tác động tâm trạng". ABC cũng lưu ý đến "những cảnh báo về khả năng gây nghiện".
Một lính hải quân tình nguyện sau khi thử nghiệm thuốc LSD. Ảnh: YouTube.
Có lẽ là, một trong số các nhà khoa học của Porton Down đã thể hiện mối bận tâm đối với dự trữ LSD trong phòng thí nghiệm.
Nhưng nhu cầu về "chiến tranh nhân đạo" dường như đi đầu. Báo cáo thường niên năm 1965 của Hội đồng tư vấn về nghiên cứu khoa học và phát triển kỹ thuật (ACSRTD) chỉ rõ: "Các thử nghiệm về chiến tranh nhân đạo nên đẩy mạnh với mọi tốc độ".
Và vì thế vào tháng 9 năm 1966, với lệnh cấm y tế (trái với đề xuất dùng LSD cho tiêu khiển trong vòng 7 năm) mà bài tập thực địa mang mã danh Recount đã bắt đầu, và cuối cùng là bài tập thực địa Small Change vào tháng Giêng năm 1968. Chúng dường như đã đạt được kết quả như bài tập thực địa buổi đầu Moneybags.
Được phỏng vấn sau khi theo dõi sức khỏe tại bệnh viện (sau bài tập thực địa Recount), một lính hải quân nhớ lại:
"Mọi thứ có vẻ xa rời thực tế… Không thể tập trung, nếm sô cô la có vị đắng chát tương tự như lần đầu tiên nhấp rượu". Đoạn phim về bài tập thực địa mã danh Small Change cho thấy cảnh các tình nguyện viên từ Đại đội A, Tiểu đoàn Staffordshire số 1 đang trở nên nhàn tản, thoải mái sai khi được thử nghiệm thuốc LSD vào năm 1964.
Một góc cơ sở nghiên cứu vũ khí hóa học bí mật của chính phủ Anh, Porton Down. Ảnh: India Times.
Nhưng với bài tập thực địa Moneybags thì cho thấy có những dấu hiệu về một vài quân nhân bị xáo trộn bởi cuộc thử nghiệm LSD. Khi được hỏi rằng cảm thấy thế nào thì một trung sĩ đáp: "Cảm giác sao sao ấy, rất khó chịu!".
Các nhà khoa học tham gia vào bài tập thực địa Small Change kết luận rằng sau khi dùng lại LSD thì đã giảm hiệu quả thành công của các quân nhân. Và giờ đây đang có những lo ngại rằng làm thế nào có thể dùng LSD trong chiến đấu.
Việc thuyết phục các tình nguyện viên uống nước (có chứa LSD) khiến cho họ biến thành một kẻ thù hung hăng trên chiến trường là một điều đáng bàn. Các nhà khoa học Porton Down cho rằng khó cung cấp LSD ở dạng khí. Liều dùng càng cao, lo ngại càng lớn.
Một quyết định đúng đắn đã được đưa ra vào năm 1968, khi đó GS R. B. Fisher, Chủ tịch của Hội đồng tư vấn quốc phòng hóa học (CDAB), cho công bố một bài báo trong đó có đoạn:
"Khái niệm về chất gây mất khả năng hoạt động có vẻ không được khoa học cho lắm". Các thử nghiệm thực địa về LSD đã kết thúc. Quân đội Anh đã thử nghiệm với acid cho những kẻ hip-pi nhằm chứng minh rằng LSD tốt để "làm tình" hơn là chiến tranh.