Ô nhiễm môi trường tạo nhiều điểm nóng
Phát biểu ý kiến tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định, thời gian qua, tình trạng ô nhiễm môi trường, vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường diễn ra phức tạp với nhiều sự cố nghiêm trọng gây bất ổn xã hội, nhiều điểm nóng môi trường đã xảy ra.
Thủ tướng cho rằng, tình trạng ô nhiễm môi trường bùng phát gần đây là do tích tụ từ lâu trong quá trình phát triển, giờ bắt đầu bộc lộ.
Ngoài ra, tình trạng ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí nghiêm trọng xảy ra ở các đô thị, khu công nghiệp, làng nghề diễn ra trên diện rộng chứ không chỉ một vài điểm. Nhiều vụ khiếu kiện đông người về môi trường tạo ra những điểm nóng về trật tự xã hội.
Từ thực tế đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, đã đến lúc buộc phải thay đổi tư duy phát triển, không đánh đổi kinh tế lấy môi trường để gây ảnh hưởng cuộc sống bình yên của người dân.
Theo đó, Thủ tướng, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo để giải quyết vấn đề. Thực trạng môi trường đặt ra những thách thức, bộc lộ sự yếu kém trong quản lý mà chưa có giải pháp giải quyết cơ bản ở các địa phương cũng như cơ quan Trung ương.
"Về mục tiêu này, Chính phủ đã có nhiều trăn trở, suy nghĩ, tìm giải pháp trong bảo vệ môi trường nhưng vấn đề yếu kém vẫn còn hiện hữu", Thủ tướng nói.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị tại cuộc họp này tập trung vào việc đánh giá, nhận diện lại toàn bộ thực trạng môi trường; tập trung làm rõ những yếu kém của quản lý Nhà nước dẫn đến môi trường xuống cấp từ cấp phép đến quản lý.
"Đặc biệt là Bộ Tài nguyên và Môi trường, các Sở TN-MT, các cơ quan chức năng… phải làm rõ trách nhiệm, chứ không thể để mãi tình trạng "cha chung không ai khóc"", Thủ tướng nhấn mạnh.
Quang cảnh Hội nghị trực tuyến.
Đồng thời, theo Thủ tướng, phải làm rõ thách thức đặt ra đối với bảo vệ môi trường. Từ những nguyên nhân gây hại môi trường để thảo luận tìm ra giải pháp trước mắt, lâu dài và quan điểm xử lý trong vấn đề môi trường.
"Đề nghị các bộ ngành, địa phương hãy nói thẳng, nêu thẳng sự thật và kiến nghị giải pháp khả thi, quyết liệt, thích hợp, nâng cao nhận thức. Góp ý xây dựng chế tài cần thiết để đáp ứng thực tiễn", Thủ tướng nói.
Nước thải hầu hết chưa được xử lý
Báo cáo tại hội nghị, Bộ trưởng TN-MT Trần Hồng Hà cho biết, nguồn nước mặt ở một số nơi bị ô nhiễm, nhất là trong các khu đô thị, xung quanh các khu công nghiệp, làng nghề.
Chất lượng nước biển bị ô nhiễm cục bộ tại một số khu vực như vùng nước biển ven bờ từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế do sự cố môi trường vừa qua.
Tại các lưu vực sông, đoạn chảy qua các đô thị, đặc biệt và khu vực tập trung khu công nghiệp đã xảy ra tình trạng ô nhiễm các chất dinh dưỡng, chất hữu cơ và vi sinh như sông Nhuệ đoạn chảy qua Hà Nội, sông Sài Gòn đoạn chảy qua Bình Dương, TP HCM...
Hàng năm, có hơn 2.000 dự án thuộc đối tượng phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM). Trên cả nước hiện có 283 KCN với hơn 550.000m3 nước thải/ngày đêm; 615 cụm công nghiệp.
Đáng nói là trong đó chỉ có hơn 5% có hệ thống xử lý nước thải tập trung; hơn 500.000 cơ sở sản xuất trong đó có nhiều loại hình sản xuất ô nhiễm môi trường, công nghệ sản xuất lạc hậu, trên 5.000 doanh nghiệp khai thác khoáng sản, VLXD; hơn 4.500 làng nghề; hơn 13.500 cơ sở y tế hàng ngày phát sinh hơn 47 tấn chất thải nguy hại và 125.000 m3 nước thải y tế.
Có 787 đô thị với 3.000.000 m3 nước thải ngày/đêm nhưng hầu hết chưa được xử lý; lưu hành gần 43 triệu mô tô và trên 2 triệu ô tô.
Theo ông Hà, hàng năm, trên cả nước sử dụng hơn 100.000 tấn hoá chất bảo vệ thực vật; phát sinh hơn 23 triệu tấn rác thải sinh hoạt, hơn 7 triệu tấn chất thải rắn công nghiệp, hơn 630.000 tấn chất thải nguy hại; hiện có 458 bãi chôn lấp rác thải, trong đó có 337 bãi chôn lấp không hợp vệ sinh.
Đặc biệt ở khu vực FDI có chiều hướng dịch chuyển dòng vốn vào các ngành tiêu tốn năng lượng và tài nguyên, nhân lực, không thân thiện với môi trường.
Có thể kể đến như luyện kim, sửa chữa tàu biển, dệt may, da giày, khai thác và tận thu khoáng sản không gắn với chế biến sâu, sản xuất bột giấy, sản xuất hóa chất, chế biến nông sản thực phẩm…; chưa đạt được mục tiêu thu hút công nghệ cao, công nghệ nguồn và chuyển giao công nghệ…
"Một số dự án FDI vi phạm pháp luật gây ô nhiễm môi trường như công ty Vedan, Miwon, Formosa, khói bụi ô nhiễm của nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2, Công ty Lee&Men..." - Bộ trưởng TN-MT dẫn chứng.
Người đứng đầu ngành TN-MT cũng khẳng định sự cố môi trường lớn, tác động trên diện rộng, đặc biệt là sự cố môi trường biển miền Trung; bùng phát các điểm nóng gây ô nhiễm môi trường: Xả thải, đổ thải, chôn lấp chất thải gây ô nhiễm môi trường đã xảy ra ở nhiều địa phương.
Có những vụ việc nghiêm trọng, kéo dài gây ra hậu quả lớn về môi trường, ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống và sức khoẻ của người dân, gây ra nhiều bức xúc trong xã hội.
"Đặc biệt, sự cố môi trường biển miền Trung tháng 4 vừa qua diễn ra trên diện rộng, gây ra hậu quả lớn về kinh tế, xã hội, môi trường trước mắt và lâu dài đã ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành đánh bắt, nuôi trồng, chế biến thuỷ, hải sản, làm muối, dịch vụ hậu cần nghề cá, du lịch; làm xáo trộn, gây mất an ninh trật tự, tâm lý bức xúc, bất an trong nhân dân", ông Hà lo ngại.
Từ thực tế đó, ông Hà nhấn mạnh: "Phải khắc phục ngay tư tưởng chạy theo các lợi ích trước mắt về kinh tế mà hy sinh những lợi ích lâu dài về môi trường.
Cần xác lập một hệ thống các tiêu chí ưu tiên về bảo vệ môi trường cho các dự án đầu tư, trong đó đặc biệt ưu tiên các dự án đầu tư công nghệ sạch, thân thiện với môi trường.
Kiên quyết nói "không" với những loại hình sản xuất, dự án đầu tư có công nghệ lạc hậu, tiêu tốn tài nguyên, phát sinh nhiều chất thải, gây ô nhiễm môi trường".