Ông có thể cho biết, Viet Solutions 2021 có khác biệt gì so với năm trước?
Tôi nghĩ là có 3 khác biệt lớn. Cái khác biệt đầu tiên là cuộc thi năm nay phát động và tổ chức trong bối cảnh là Việt Nam đang ở trên đỉnh dịch, ghi nhận số ca lây nhiễm lớn nhất từ trước đến nay.
Cái mới thứ hai là cách đặt ra bài toán. Năm trước, ban tổ chức chỉ đặt ra định hướng; còn năm nay thì đặt ra những bài toán tương đối cụ thể trong 8 lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi số của quốc gia.
Khác biệt thứ 3 là năm trước Viet Solutions chỉ chấp nhận giải pháp hoàn chỉnh, đã triển khai, ứng dụng nhất định trong thực tế. Còn năm nay cuộc thi tìm kiếm cả những ý tưởng mới.
Vì sao cuộc thi năm nay lại tìm kiếm cả những ý tưởng mới chứ không tập trung hoàn toàn vào các giải pháp số hoàn chỉnh như năm 2020?
Thực tế, có rất nhiều bài toán mà chỉ cần có một ý tưởng đúng là sẽ có lời giải đúng. Nó giống như khi bạn đặt ra câu hỏi đúng, thì chắc chắn có câu trả lời. Việc đi tìm kiếm giải pháp, đi tìm kiếm ý tưởng giống như đi tìm ra những câu hỏi đúng. Không bao giờ có câu trả lời cho những câu hỏi sai. Nhưng cứ khi có câu hỏi đúng thì khó thế nào cũng có một người trả lời được nó. Đấy là tư tưởng cho việc tìm kiếm ý tưởng mới về giải pháp số của cuộc thi năm nay.
Nhưng các giải pháp số thường cần thời gian phát triển tương đối dài, việc đặt ra bài toán rồi yêu cầu đưa ra cái mới ngay liệu có khả thi không?
Đưa ra một thời gian ngắn để làm một giải pháp thì không khả thi, nhưng để có một ý tưởng thì lại luôn luôn khả thi. Năm ngoái thì có giải pháp hoàn chỉnh, và yêu cầu phải triển khai trong thực tế. Năm nay thì chỉ cần có ý tưởng là được.
Một số chuyên gia nhận định, đại dịch Covid-19 là một động lực cho chuyển đổi số quốc gia. Theo ông, điều này có đúng với Viet Solutions 2021 không và đâu là những rào cản đối với chuyển đổi số thời Covid-19?
Covid-19 là một đại dịch. Nếu mình coi đại dịch là một động lực thì không sai, nhưng không nhân văn. Covid-19 là một đại dịch mà trăm năm mới có một lần. Và vì nó tác động rất lớn đến con người, nên cách ứng xử tích cực nhất là chúng ta tìm cách để tận dụng được sự thay đổi về mặt nhận thức của xã hội, để thúc đẩy điều tốt đẹp hơn phát triển mạnh mẽ. Còn chúng ta không nên gọi Covid-19 là một động lực cho chuyển đổi số, không ai gọi một thứ tiêu cực là động lực.
Thực tế, Covid-19 tác động lên xã hội, làm thay đổi hành vi của mọi người. Trước đây mọi người có thể làm việc tập trung thì giờ phải chuyển sang làm việc từ xa, theo kiểu phân tán. Vì thế, mình phải tìm cách biến thiệt hại, biến đau thương thành cơ hội.
Dịch bệnh lây lan do tiếp xúc nên mọi người phải giãn cách nhưng vẫn cần làm được việc. Công nghệ số giải quyết được bài toán đấy. Chúng ta phải tận dụng thời cơ này, tận dụng sự thay đổi thói quen của người dùng để thúc đẩy công nghệ số và chuyển đổi số phát triển mạnh mẽ hơn.
Ở cuộc thi năm trước, Ban tổ chức chỉ đặt ra định hướng cho các đội thi tham dự. Năm nay, Bộ Thông tin và Truyền thông còn đưa ra các bài toán tương đối cụ thể trong 8 lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi số của quốc gia. Vì sao có sự thay đổi này?
Việc phát triển doanh nghiệp công nghệ số, đặc biệt là những doanh nghiệp công nghệ số mang tính đổi mới sáng tạo là nhân tố rất quan trọng để tạo ra giá trị mới cho nền kinh tế. Tuy nhiên, việc khó nhất của phát triển các doanh nghiệp công nghệ số, khởi nghiệp sáng tạo là tìm được thị trường. Khi có thị trường thì sẽ có công nghệ, sẽ có doanh nghiệp, sẽ có sản phẩm tốt.
Vì vậy, giải pháp mà Bộ Thông tin và Truyền thông tìm cách thực hiện là cố gắng đưa ra các bài toán, tìm ra các nỗi đau của xã hội, tìm ra những thách thức hiện nay của xã hội Việt Nam, từ đó định hướng, dẫn dắt và thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp cùng giải quyết bài toán đấy.
Ngoài việc kích thích sự phát triển nhanh và hiệu quả của các doanh nghiệp công nghệ số thông qua cuộc thi như Viet Solutions, Bộ Thông tin và Truyền thông còn có những giải pháp nào khác?
Để thúc đẩy chuyển đổi số nhanh hơn, hiệu quả hơn thì một trong những giải pháp quan trọng nhất, đã xác định trong chương trình chuyển đổi số quốc gia là thể chế.
Chuyển đổi số là câu chuyện về chấp nhận cái mới. Thế nên, chỉ khi chúng ta dám chấp nhận cái mới, chúng ta mới chuyển đổi số được. Ví dụ như chấp nhận cho học sinh học trực tuyến, đấy là một sự chấp nhận mới. Chấp nhận cho người bệnh được khám chữa bệnh trực tuyến, đấy là cái mới.
Cái thứ hai là công nghệ. Đây là động lực cho chuyển đổi số. Hai yếu tố đấy là quan trọng nhất của thúc đẩy chuyển đổi số nhanh và bền vững.
Bộ Thông tin và Truyền thông xác định việc xây dựng các nền tảng số Việt Nam có vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia. Vì sao vậy?
Công cuộc chuyển đổi số quốc gia chỉ thành công khi có nhiều người tham gia. Khi càng nhiều người tham gia thì giá trị tạo ra càng lớn và chi phí càng rẻ. Nói cách khác, chuyển đổi số chỉ thành công nếu nó thu hút được sự tham gia của toàn dân.
Mà để thu hút được sự tham gia của toàn dân, công nghệ số bắt buộc phải dễ sử dụng: ai cũng có thể dùng được, ai cũng có thể hiểu được, ai cũng có thể tiếp cận được. Vì vậy, nền tảng số là lời giải để làm cho công nghệ số trở nên dễ dàng và có thể tiếp cận được đến với mọi người một cách nhanh nhất. Đó là lý do chúng tôi coi nền tảng số là giải pháp quan trọng nhất để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia.
Vậy tại sao không sử dụng một số nền tảng số của nước ngoài, vốn đã phát triển rất mạnh với công nghệ cao?
Ở đây có hai câu chuyện. Câu chuyện là người Việt Nam thì cũng có những nhu cầu giống như bất cứ người ở quốc gia nào khác: Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ… Thế nhưng, người Việt Nam cũng có những nhu cầu riêng mà chỉ người Việt Nam mới có và không giống với bất cứ người dân ở nước nào khác. Nền tảng công nghệ số Make in Vietnam có thể nắm bắt được nhu cầu riêng của người Việt Nam và tìm cách giải quyết nhu cầu này trước. Thứ hai, người Việt Nam cần làm chủ các nền tảng số thì mới thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia nhanh, hiệu quả theo ý của mình được.
Nếu nhìn lại các giải pháp tham gia và đoạt giải ở Viet Solutions 2020, ông có thấy sản phẩm nào có tiềm năng trở thành giải pháp chuyển đổi số của quốc gia không?
Đó vẫn là lời giải của những bài toán ở cỡ vừa trở xuống. Giải quyết bài toán lớn là ví dụ như hiện nay, Việt Nam có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể. Thế làm sao để chuyển đổi số cho cả 5 triệu hộ kinh doanh đấy. Đó là bài toán lớn.
Hay Việt Nam hiện nay có 9 triệu hộ nông dân, làm sao để 9 triệu hộ nông dân này sớm thoát nghèo bằng công nghệ. Đấy là những bài toán lớn của quốc gia.
Vậy ông có kỳ vọng gì ở các đội sẽ dự thi Viet Solutions 2021?
Với cuộc thi năm nay, tôi hy vọng rằng các đội thi sẽ suy nghĩ với bài toán ở tầm lớn hơn và có mức độ làm chủ công nghệ sâu hơn, để từ đấy ra được những giải pháp thực sự đột phá và trở thành niềm tự hào của giới công nghệ Việt Nam.
Quỳnh Lê
Hương Xuân