Giao dịch gạo ở Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới sau Ấn Độ, đã trở nên hỗn loạn sau khi lệnh cấm xuất khẩu gạo gần đây của Ấn Độ làm dấy lên làn sóng mua sắm hoảng loạn.
Tình trạng mua ồ ạt để đầu cơ tích trữ đã làm cạn kiệt nguồn cung lúa gạo trên thị trường Đông Nam Á này, làm giảm mạnh lượng gạo xuất khẩu.
Giá gạo xay trong nước của Thái Lan đã tăng gần 20% vào giữa tháng 8 lên 21.000 baht (597 USD)/tấn, từ mức khoảng 17.000 baht chỉ vài tuần trước đó.
Bị đẩy lên hàng tuần, giá xuất khẩu gạo trắng 5% xuất khẩu của Thái Lan hiện đã lên tới 635 USD/tấn, cao nhất trong khoảng 15 năm, phản ánh sự tăng giá toàn cầu kết hợp với giá lúa gạo trong nước tăng. Mặc dù chính phủ Thái Lan không có kế hoạch hạn chế xuất khẩu gạo nhưng các nhà xuất khẩu Thái Lan vẫn không muốn bán do nguồn cung không chắc chắn.
Thái Lan thường sản xuất khoảng 20 triệu tấn gạo xay, một nửa trong số đó được tiêu thụ trong nước, nửa còn lại thường được xuất khẩu.
Chookiat Ophaswongse, chủ tịch danh dự của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, nói với Nikkei Asia: “Thái Lan chưa bao giờ có nguồn cung khan hiếm [cho đến nay], vì chúng tôi có rất nhiều gạo dư thừa hàng năm”. “Nhưng năm nay, thị trường gạo Thái Lan hỗn loạn vì các nhà xuất khẩu không thể đưa ra bất kỳ báo giá nào bởi họ lo ngại về biến động giá cả và sự không chắc chắn về nguồn cung”.
Hôm 20/7, Ấn Độ công bố lệnh cấm xuất khẩu gạo. Điều này làm dấy lên làn sóng do lo ngại tồn kho giảm và khiến các nhà nhập khẩu gạo lớn hối hả tìm kiếm gạo từ các nhà xuất khẩu chủ chốt khác, bao gồm Thái Lan và Việt Nam.
Hoạt động đầu cơ tích trữ dự kiến sẽ đẩy giá gạo Thái Lan lên mức không thể cạnh tranh và ngăn cản Thái Lan tăng xuất khẩu mặc dù Ấn Độ vắng mặt trên thị trường quốc tế. Các nhà xuất khẩu Thái Lan không muốn cam kết giao dịch nếu họ không thể đảm bảo giao hàng ở mức giá phù hợp với cam kết trước đó. Một thương nhân tại một nhà giao dịch quốc tế có trụ sở tại Bangkok cho biết làm như vậy sẽ gây ra tổn thất cho họ ngay lập tức.
Ngoài việc giá tăng do tích trữ, hình thái thời tiết khô hạn El Niño có thể sẽ hạn chế thu hoạch và ngăn cản Thái Lan xuất khẩu thêm gạo trong năm nay và năm tới. Với đặc điểm địa ly của mình, hàng năm Thái Lan có mùa mưa. Họ có hệ thống tưới tiêu rộng rãi, cho phép trồng lúa quanh năm, nhưng El Niño dự kiến sẽ làm giảm lượng mưa vào tháng 9 và tháng 10, khi cây lúa cần nhiều nước.
Điều đó có thể làm giảm năng suất khi vụ mùa được đưa ra thị trường vào tháng 11. Hơn nữa, lượng mưa thấp hơn có thể làm giảm mực nước tại các hồ chứa, nguồn cung cấp nước cho hệ thống tưới tiêu và rất quan trọng cho việc trồng trọt trái vụ.
Vẫn chưa có ước tính sản lượng chính xác, nhưng Bộ Nông nghiệp gần đây dự báo rằng niên vụ 2023/24 của Thái Lan (tháng 11-tháng 10) sẽ thấp hơn dự kiến.
Do nguồn cung khan hiếm và hoạt động mua tích trữ trên thị trường, Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan duy trì mục tiêu xuất khẩu năm 2023 ở mức 8,5 triệu tấn do nước này khó có thể tận dụng lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ.
Trong7 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu gạo của Thái Lan đạt 2,56 tỷ USD, tăng 20,73% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính đến ngày 29/8, xuất khẩu gạo ở mức 5,29 triệu tấn, tăng 11,9% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tham khảo: Financial Times