Đây là một trong số các “siêu vũ khí mới” được Tổng thống Nga Vladimir Putin tiết lộ vào ngày 1/3/2018. Nga đang thử nghiệm một ngư lôi siêu lớn chạy bằng năng lượng hạt nhân có tên là Poseidon và một tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân có tên Burevestnik.
Nếu một trong hai vũ khí này là nguyên nhân làm tăng nồng độ phóng xạ, thì đó sẽ không phải là đợt tăng bức xạ đầu tiên bắt nguồn từ việc thử nghiệm một trong những vũ khí này.
Vào ngày 23/6, Tổ chức Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBTO) tiết lộ rằng các nhà khoa học ở Thụy Điển đã phát hiện mức phóng xạ cao hơn thông thường. Dựa trên phân tích thời tiết, nguồn gốc được cho là ở miền Bắc nước Nga.
Thư ký điều hành Lassina Zerbo viết trên Twitter rằng họ đã phát hiện ra “3 đồng vị; Cs-134, Cs-137 & Ru-103 liên quan đến phân hạch hạt nhân. Ông nói rằng những đồng vị này rất có thể là từ một nguồn dân sự. và đó không phải là nhiệm vụ của CTBTO, trong việc xác định nguồn gốc chính xác.
Cơ quan năng lượng hạt nhân của Nga phủ nhận bức xạ có nguồn gốc từ hai nhà máy điện hạt nhân trong khu vực.
Tuy nhiên, không chỉ các nhà máy điện dân dụng sử dụng lò phản ứng hạt nhân. Tom Moore, một chuyên gia chính sách hạt nhân, cựu chuyên viên cao cấp của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, tin rằng những lò phản ứng quân sự này không thể bị loại ra.
Theo tác giả H.I Sutton chuyên về hải quân viết trên Forbes, nguyên nhân có thể: tên lửa hành trình Burevestnik. “Hệ thống vũ khí đầu tiên mà tôi nghĩ đến là tên lửa hành trình Burevestnik. Nó được biết đến nhiều hơn với tên gọi 9M730 và NATO gọi là Skyfall (trời sập).
Đây là một tên lửa hành trình vũ trang hạt nhân được thiết kế để sử dụng động cơ hạt nhân, có tầm bắn gần như không giới hạn. Burevestnik là ứng cử viên tự nhiên vì nó là vật thể bay, do đó, bất kỳ tai nạn nào cũng có khả năng phát tán chất phóng xạ ra không gian”, ông Sutton viết.
Theo ông Sutton, điều này có thể đã xảy ra trước đó vào ngày 9/8/2019. Có một sự cố phóng xạ gây tử vong tại trường bắn thử nghiệm của Hải quân Nga tại Nyonoksa.
Vị trí này gần Severodvinsk ở cực bắc nước Nga, cùng khu vực mà CTBTO đã đề cập vào thời điểm này. Nhiều nhà phân tích tin rằng điều này rất có thể liên quan đến tên lửa Burevestnik.
Một loại vũ khí khác trong diện nghi vấn là Poseidon. Đây là một ngư lôi chạy bằng năng lượng hạt nhân khổng lồ được phóng từ các tàu ngầm đặc biệt. Với chiều dài 18-24m, nó có kích thước gấp đôi tên lửa Trident. Tầm bắn của ngư lôi hầu như không có giới hạn.
Chính phủ Mỹ đã mô tả nó là một ngư lôi tự hành liên lục địa, vũ trang hạt nhân. Đây là mối đe dọa đối với các thành phố ven biển của Mỹ như New York và Los Angeles.
Mặc dù lò phản ứng của Poseidon có lẽ không được bảo vệ, gia cố nhiều, nhưng nó thường ở dưới nước, do đó, bất kỳ rò rỉ phóng xạ nào cũng có thể không đến được khí quyển.
Nhưng nó sẽ được nâng lên khỏi mặt nước sau khi phóng thử nghiệm, vì vậy có khả năng xảy ra sự cố, có thể được phát hiện từ địa điểm cách xa hàng trăm dặm như bán đảo Scandinavia.