Những cuộc điều tra của Foreign Correspondent - chương trình do Kênh truyền hình ABC của Australia sản xuất - tiết lộ danh tánh “Tù nhân X” được Israel giữ bí mật tuyệt đối từ trước đến nay là Ben Zygier, người mang tên Ben Alon ở Israel và là công dân Australia gốc Do Thái.
Theo tiết lộ hôm 15/2/2013 của ABC, Ben Zygier đã treo cổ tự sát trong nhà tù an ninh nghiêm ngặt Ayalon ở thành phố Ramla, gần Tel Aviv, vào tháng 12/2010. Một tuần sau, thi thể Ben Zygier được đưa về an táng tại nghĩa trang Do Thái Chevra Kadisha ở vùng ngoại ô thành phố quê hương Melbourne (Australia) của anh.
Vụ án Ben Zygier được coi là một trong những bí mật nhạy cảm nhất của cộng đồng tình báo Israel. Thậm chí, ban quản lý nhà tù Ayalon cũng không được viết danh tính của “Tù nhân X” và giới truyền thông cũng bị chính quyền Israel cấm đưa tin về phạm nhân này.
“Tù nhân X” bị giam giữ vào khoảng đầu năm 2010 trong một khu đặc biệt bên trong nhà tù Ayalon nổi tiếng vì chế độ an ninh nghiêm ngặt nhất. Nơi giam giữ những phạm nhân được cho là nguy hiểm nhất của Israel, có thể kể ra vài cái tên: Yigal Amir - phần tử cuồng tín cánh hữu tham gia vụ ám sát Thủ tướng Yitzhak Rabin năm 1995.
Theo giới truyền thông Israel lúc đó, không ai được phép thăm viếng “Tù nhân X” và người này bị biệt giam đến mức hoàn toàn cách ly với thế giới bên ngoài. Ngay đến ban quản lý nhà tù Ayalon cũng không biết “Tù nhân X” tên là gì và bị buộc tội "nghiêm trọng" gì.
Khi trang web tin tức Ynet của Israel đưa tin về cái chết của “Tù nhân X”, chính quyền lập tức cho gỡ bỏ thông tin. Sau đó, một tòa án Israel ra lệnh cấm đưa tin hay bàn luận về tù nhân đặc biệt này cùng lúc Cơ quan An ninh nội địa Shin Bet cũng ra sức kiểm soát chặt chẽ giới truyền thông trong nước.
Theo tiết lộ của ABC, Ben Zygier mới 34 tuổi khi treo cổ tự sát và anh rời Australia đến Israel cách đây khoảng 10 năm. Zygier cưới một phụ nữ Israel làm vợ và có 2 con. Cho đến nay, vụ bắt giam Ben Zygier vẫn còn là một bí ẩn lớn, song ABC từng tung ra manh mối: biết anh được Cơ quan tình báo Mossad của Israel tuyển dụng khi đến nước này.
Vào đầu năm 2010, tổ chức nhân quyền thuộc Hiệp hội Nhân quyền (ACR) ở Israel chính thức lên tiếng chỉ trích hành động bắt giam Ben Zygier và Dan Yakir - trưởng cố vấn pháp lý của ACR - gửi thư phản đối đến Bộ trưởng Tư pháp nước này. Bill van Esveld, luật sư ở Jerusalem làm việc cho Tổ chức Giám sát nhân quyền (HRW), cho rằng vụ giam giữ bí mật “Tù nhân X” là "không thể bào chữa" được, vi phạm nhân quyền một cách nghiêm trọng.
Trả lời phỏng vấn của Kênh truyền hình ABC, Esveld nói: "Theo luật quốc tế, những người chịu trách nhiệm về vụ giam giữ bí mật như thế phải bị truy tố trước pháp luật". Hiện nay, gia đình và bạn bè của Ben Zygier cũng từ chối bình luận về vụ án “Tù nhân X” với Kênh truyền hình ABC của Australia.
Từ lâu, Cơ quan tình báo ASIO của Australia đã chú ý theo dõi những công dân Australia gốc Do Thái bị nghi ngờ làm việc cho Mossad. ASIO tin rằng, các tân binh của Mossad thay đổi từ tên châu Âu và Do Thái sang tên Anh để dễ bề hoạt động ngầm. Thậm chí, điệp viên Mossad còn sử dụng hộ chiếu giả để đi vào các quốc gia Arập và Iran, những nơi mà người Do Thái không thể đến được.
Warren Reed - một cựu điệp viên của Cơ quan Tình báo hải ngoại ASIS của Australia - cho biết Mossad đặc biệt quan tâm tuyển mộ những công dân Australia. Warren Reed giải thích: "Nhìn chung, người nước ngoài coi công dân Australia là những người vô tội. Australia là quốc gia có hình ảnh thân thiện giống như New Zealand. Do đó, quốc tịch Australia và bất cứ điều gì liên quan đến nước này đều được cộng đồng tình báo chú trọng khai thác".
Bộ Ngoại giao Australia cũng khẳng định: Ben Zygier sử dụng một hộ chiếu Australia mang tên Ben Allen. Bob Carr, Ngoại trưởng Australia, cho biết ông rất quan tâm đến tiết lộ của Kênh truyền hình ABC về vụ việc Ben Zygier, đồng thời nhấn mạnh: chính quyền Australia không thể có hành động gì do gia đình của tù nhân này không yêu cầu sự giúp đỡ.
Theo các hiệp định quốc tế, khi một người nước ngoài bị giam giữ hay chết thì cơ quan đại diện ngoại giao phải được thông tin. Bob Carr tuyên bố rằng, giới chức ngoại giao Australia chỉ biết về sự giam giữ Ben Zygier sau khi tù nhân này tự sát.
Sau khi Kênh truyền hình ABC tiết lộ danh tính “Tù nhân X”, Văn phòng Thủ tướng Israel lập tức tổ chức một cuộc họp khẩn cấp với tổng biên tập các tờ báo cũng như giám đốc các kênh truyền hình trong nước với nội dung yêu cầu không được đưa bất cứ tin gì liên quan đến “Tù nhân X”. Tuy nhiên, việc thông tin về “Tù nhân X” bị kiểm duyệt gắt gao đã gây tranh cãi dữ dội trong giới báo chí và chính trị tại Israel trong thời gian gần đây.
Vào giữa tháng 2/2013, 3 dân biểu đối lập sử dụng quyền miễn tố của nghị sĩ để chất vấn Bộ trưởng Tư pháp Israel trước Quốc hội nước này về vụ “Tù nhân X”. Mặc dù vậy, nguyên do bắt giam Ben Zygier và hoàn cảnh tự sát của tù nhân này vẫn còn nằm trong vòng bí mật.
Theo tờ Sydney Morning Herald, tình báo Australia cho rằng, rất có thể Ben Zygier bị tống giam vì anh có ý định tiết lộ thông tin về các hoạt động của Mossad cũng như việc Cơ quan Tình báo Israel sử dụng các hộ chiếu Australia giả.
Giới chức Israel cho biết, Ben Zygier không là trường hợp duy nhất bởi vì ở nước này còn có nhiều “Tù nhân X” khác - như là, Mordechai Kedar, sĩ quan tình báo quân đội phạm tội giết chết một đồng nghiệp; hay 3 điệp viên cơ quan tình báo KGB của Nga là Marcus Klingberg, Shabtai Kalmanovich và Nahum Manbar...
