Tận dụng chất thải trong sản xuất bia
ThS Nguyễn Thị Ngọc Anh cho biết, β-glucan là hoạt chất có khả năng điều biến đáp ứng sinh học.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh β-glucan có vai trò như là chất điều hòa miễn dịch không đặc hiệu, có khả năng tăng cường miễn dịch giúp vật chủ có sức đề kháng chống lại phần lớn các bệnh nhiễm khuẩn, nấm và virus.β-glucan là chất chống oxi hóa, có đặc điểm kháng khối u mạnh, chữa lành vết thương, làm trẻ hóa làn da, kích thích quá trình tạo máu, giúp giảm tỷ lệ đột biến.
Đồng thời, polymer tự nhiên này còn có tác dụng giúp nâng cao hiệu quả điều trị ở những bệnh nhân ung thư, rất hiệu quả để làm chất bổ trợ trong điều trị ung thư, nhất là kết hợp với xạ trị và hóa trị liệu.
Tuy nhiên, β-glucan có khối lượng phân tử (Mw) cao, độ hòa tan thấp nên rất khó được hấp thu. β-glucan khối lượng phân tử thấp có hiệu ứng sinh học tốt hơn β-glucan có khối lượng phân tử cao.
Hiện nay, để chế tạo β-glucan Mw thấp, người ta sử dụng chủ yếu gồm 3 phương pháp hoá học, sinh học và phương pháp bức xạ.
Trong đó, phương pháp cắt mạch bức xạ được cho là rất hữu hiệu và có nhiều ưu điểm như tiết kiệm năng lượng, không gian và nguyên liệu, độ tin cậy cao, dễ dàng điều chỉnh khối lượng như mong muốn, sản phẩm có chất lượng cao (có thể sử dụng ngay mà không cần phải tinh chế).
Từ lý do này, ThS Ngọc Anh đã tập trung vào việc sử dụng công nghệ bức xạ để chế tạo vật liệu mới β-glucan Mw thấp, tan được trong nước, có nhiều tính năng, ứng dụng cao trong lĩnh vực y dược.
Thành công này nhằm góp phần giải quyết các vấn đề khó khăn hiện nay trong điều trị các bệnh ung thư, giải độc gan. Đồng thời tận dụng nguồn phế thải lớn từ công nghiệp sản xuất bia để tạo sản phẩm có hoạt tính sinh học cao, góp phần giảm ô nhiễm môi trường.
Theo đó, tác giả đã tách chiết được β-glucan không tan trong nước có Mw > 64 kDa từ bã nấm men bia với độ tinh khiết 92,52%. Hàm lượng β-glucan tan trong ở mẫu chiếu xạ tăng theo độ pH và nồng độ H2O2 sử dụng.
Hiệu quả cao trên chuột thử nghiệm
ThS Nguyễn Thị Ngọc Anh cho biết, các kết quả phân tích cho thấy, chiếu xạ kết hợp xử lý với H2O2 không làm thay đổi cấu trúc của β-glucan. β-glucan chiếu xạ dạng tan trong nước có hoạt tính bắt gốc tự cao hơn β-glucan không chiếu.
Kết quả thử nghiệm trên chuột cho thấy β-glucan có Mw ~ 25 kDa có tác dụng làm giảm chỉ số AST và ALT trong máu chuột gây tổn thương gan bằng CCl4 và APAP tốt nhất.
Nồng độ sử dụng hiệu quả nhất được xác định là 100 - 200mg/kg thể trọng. β-glucan có hiệu quả bảo vệ gan tốt hơn đáng kể so với silymarin ở cùng nồng độ (100mg/kg thể trọng).
Ở chuột bị gây độc, β-glucan có tác dụng hạn chế đáng kể tổn thương tế bào gan và gia tăng khả năng phục hồi mô gan. Đối với chuột bị chiếu xạ tia gamma, β-glucan có tác dụng làm giảm tác hại do bức xạ gây ra, kích thích miễn dịch, hạn chế sự giảm khối lượng cơ thể, tăng thời gian sống trung bình, tăng khối lượng lách và tuyến ức.
Theo nhóm nghiên cứu, kết quả đề tài cũng xây dựng được quy trình chế tạo β-glucan có Mw ~ 25 kDa bằng phương pháp chiếu xạ có khả năng bảo vệ, giải độc gan và làm giảm tác hại bức xạ qui mô 3 lít/mẻ.
Qua đó cho thấy, β-glucan tan trong nước có Mw ~ 25 kDa chế tạo bằng phương pháp chiếu xạ có triển vọng ứng dụng làm thực phẩm chức năng nhằm bảo vệ và giải độc gan, đồng thời giảm tác hại đối với bệnh nhân điều trị ung thư bằng phương pháp xạ trị.
Hiện nay, nhu cầu về sản phẩm thực phẩm chức năng có nguồn gốc tự nhiên, an toàn và hiệu quả cao sử dụng hỗ trợ trong điều trị ung thư đang vô cùng cấp thiết.
Trong khi đó, khả năng sản xuất các loại chế phẩm này tại Việt Nam còn rất hạn chế, các sản phẩm có trên thị trường đa số là ngoại nhập với giá thành cao, người tiêu dùng khó tiếp cận. Vì vậy, kết quả nghiên cứu này hứa hẹn mang lại tiềm năng thương mại lớn.
ThS Ngọc Anh cho biết, nhóm mong muốn quy trình chế tạo và sản phẩm được tạo ra trong đề tài sẽ được các công ty dược, công ty sản xuất và phân phối thực phẩm chức năng quan tâm phát triển sản xuất và thương mại sản phẩm.
