Hải quân Trung Quốc thông báo 32 tàu chiến và 39 máy bay nước này chuẩn bị tham gia lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm thành lập lực lượng, cùng gần 20 tàu đến từ 10 quốc gia khác (không có Mỹ).
Sự kiện diễn ra trên vùng biển ngoài khơi thành phố Thanh Đảo (tỉnh Sơn Đông) vào ngày 23.4, là cuộc duyệt binh quân sự thứ 5 do Chủ tịch Tập Cận Bình giám sát kể từ lúc ông nắm quyền năm 2012.
Phó tư lệnh hải quân Trung Quốc Khâu Diên Bằng cho biết: “Tàu và máy bay của chúng tôi xuất hiện ở lễ duyệt binh bao gồm tàu sân bay Liêu Ninh, tàu ngầm với khu trục hạm hạt nhân mới, chiến đấu cơ. Một số tàu chiến sẽ xuất hiện lần đầu”.
Giới chuyên gia đánh giá tuyên bố trên cho thấy Type 001A – tàu sân bay đầu tiên do cường quốc châu Á tự đóng – không góp mặt.
Theo nhà bình luận quân sự Tống Trung Bình của đài Phượng Hoàng: “Có nhiều đội tàu nước ngoài tham gia, vì vậy Trung Quốc nên cho tàu chiến đang hoạt động, sẵn sàng chiến đấu góp mặt. Mục đích duyệt binh là thể hiện khả năng chiến đấu thực sự của hải quân. Type 001A vì chưa sẵn sàng chiến đấu mà chưa chính thức đi vào hoạt động”.
Chuyên gia quân sự Hoàng Đông (Anthony Wong Dong) tại Macau đưa ra nhận xét tương tự: “Type 001A phải trải qua nhiều cuộc thử nghiệm trên biển để kiểm tra năng lực tác chiến nữa”.
Thiết kế dựa trên tàu Liêu Ninh, Type 001A có lượng choán nước từ 60.000-65.000 tấn, sử dụng hệ thống động lực truyền thống và đường băng kiểu “nhảy cầu”. Trung Quốc đã cho tàu sân bay tự đóng ra biển chạy thử 5 lần.
Chuyên gia hải quân Lý Kiệt lại lưu ý đến số lượng tàu Trung Quốc góp mặt. Ông cho rằng do lần này có lực lượng nước ngoài nên cường quốc châu Á không thể điều 48 tàu tham dự như đợt duyệt binh năm ngoái trên Biển Đông. Thay vào đó 32 tàu chiến cộng thêm 20 tàu nước khác vẫn đảm bảo sự kiện đạt quy mô lớn hơn.
Thiếu vắng Type 001A nhưng Trung Quốc vẫn còn tàu mới để phô diễn: khu trục hạm Type 055 trang bị tên lửa dẫn đường, tàu tấn công đổ bộ Type 075, tàu ngầm hạt nhân Type 096,…
“Type 055 sẽ trở thành tâm điểm gây chú ý. Giới lãnh đạo quân đội có thể tận dụng cơ hội lần này thông báo đưa khu trục hạm này vào biên chế”, nhà bình luận Tống dự đoán.
Nhiều nguồn tin nội bộ từng tiết lộ có ít nhất 6 tàu Type 055 được đóng, 4 trong số này nay đã sẵn sàng hoạt động.
Duyệt binh kỷ niệm 70 năm thành lập hải quân Trung Quốc chào đón 10 quốc gia gồm cả đồng minh Mỹ là Nhật Bản với Hàn Quốc. Tuy vậy Lầu Năm Góc thông báo không gửi tàu đến sự kiện.
Chuyên gia Nghê Lạc Hùng thuộc đại học Thượng Hải phân tích: “Sự vắng mặt cho thấy chính quyền Mỹ xem Trung Quốc là đối thủ, họ sẵn sàng dùng mọi cách ngăn chặn cường quốc châu Á. Trung Quốc đáp trả bằng cách mời Nhật với hy vọng cải thiện quan hệ với láng giềng hòng chống lại Mỹ thiếu thân thiện”.
10 năm trước, tàu Mỹ tham gia duyệt binh kỷ niệm 60 năm thành lập hải quân Trung Quốc. Lúc đó Nhật Bản vắng mặt.
Theo cựu quan chức quốc phòng Mỹ - Drew Thompson, trọng tâm chính sách chuyển từ xây dựng niềm tin và hiểu biết lẫn nhau sang giảm thiểu rủi ro là lý do khiến Lầu Năm Góc quyết định không tham gia. Sự kiện duyệt binh này chẳng mang lại giá trị thực tế cho nỗ lực giảm thiểu rủi ro.
Nhà nghiên cứu Patrick Cronin đến từ Viện Hudson đồng tình với ông Thompson, đồng thời bổ sung một lý do khác: Mỹ chẳng hứng thú góp mặt trong một hoạt động mà cường quốc châu Á dùng để che giấu nỗ lực làm xói mòn tự do hàng hải, ức hiếp láng giềng.