Khi ngày càng có nhiều tàu thuyền Trung Quốc kéo vào các vùng tranh chấp trong vòng 13 tháng qua thì không ít các quan chức Philippines “lôi” Hiệp ước Phòng thủ chung với Mỹ ra để kêu gọi sự can thiệp của cường quốc số 1 thế giới. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Hillary Clinton hồi năm ngoái từng tuyên bố, Mỹ sẽ đứng trung lập.
“Một phần của thực tế trong việc chúng ta muốn dựa dẫm, phụ thuộc là chúng ta vẫn tin rằng... Mỹ sẽ đến cứu chúng ta trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ. Chúng ta có niềm tin bao la rằng người Mỹ sẽ giúp chúng ta nhưng họ đã nói: ‘Chúng tôi trung lập’”, giáo sư Benito Lim cho biết.
Theo ông Lim, quan điểm đóng khung của một số người Philippines có thể được tổng kết trong một câu: Philippines là một quốc gia yếu và cần phải có sự giúp đỡ của các quốc gia khác để độc lập.
Tuy nhiên, Washington chắc chắn không hy sinh mối quan hệ thương mại giá trị nhiều tỉ USD với Bắc Kinh để giúp một quốc gia châu Á nhỏ bé đòi chủ quyền đối với các quần đảo ở Biển Đông, ông Lim khẳng định.
“Tại sao họ phải tham gia chiến tranh để chúng ta có thể giữ một vài hòn đảo, bãi đá?”, ông Lim – một giáo sư chuyên nghiên cứu về chính phủ, chính sách đối ngoại và kinh tế chính trị ở trường Đại học Ateneo de Manila, dẫn lời một cố vấn Mỹ, cho hay.
Rốt cuộc, Washington có lợi ích quốc gia riêng để bảo vệ và Manila không thể đổ lỗi cho đồng minh vì đã làm như vậy, ông Lim nói thêm.
Để khẳng định sự độc lập của mình, Philippines nên giảm dần sự quá lệ thuộc vào Mỹ và tìm kiếm “những cách thức sáng tạo” để giải quyết các cuộc tranh chấp với Trung Quốc mà không từ bỏ chủ quyền đối với những vùng lãnh thổ mà Manila khẳng định là của mình, ông Lim nói.
Theo ông Jose Almonte – cố vấn an ninh quốc gia dưới thời ông Ramos, quyết định của Tổng thống Aquino trong việc đưa vụ tranh chấp ở Biển Đông ra tòa án quốc tế giải quyết là “một chiến lược tốt” để cả thế giới biết được rằng Bắc Kinh có nhiệm vụ phải làm gì ở Biển Đông.
“Tuy nhiên, tất cả những điều ông Aquino làm là chưa đủ. Tại sao ư? Bởi vì những việc đó không ngăn cản Trung Quốc làm những việc mà họ đang làm. Bởi vì không ai muốn gây chiến với Trung Quốc ở Biển Đông – kể cả Mỹ, nên không ai có thể ngăn cản Trung Quốc đòi chủ quyền trừ chính họ hoặc dư luận thế giới", ông Almonte đã cho biết như vậy trong một cuộc trả lời phỏng vấn.
Cũng theo vị cố vấn nói trên, Philippines cũng cần phải củng cố năng lực “để bảo vệ danh dự và nhân phẩm” nhưng ông này lại không đề cập đến việc hiện đại hóa quân đội.
