Những năm 1960, quân đội Israel (IDF) nhận được tài trợ súng trường tiến công FN FAL do Bỉ sản xuất dưới sự bảo trợ của Mỹ. Những tưởng loại súng trường được đánh giá là chủ lực của khối NATO này sẽ mang lại một sức mạnh mới cho IDF.
Tuy nhiên, trong cuộc chiến tranh 6 ngày diễn ra giữa Israel và khối Arab năm 1967, súng trường tiến công FN FAL được đánh giá hiện đại hàng đầu thế giới lúc đó lại có màn trình diễn quá nghèo nàn. FN FAL quá nhạy cảm với điều kiện cát bụi trên sa mạc nên thường xuyên hỏng hóc. Nó cũng quá dài và cồng kềnh trong những tình huống cần cơ động nhanh.
Phía bên kia chiến tuyến, loại súng trường tiến công AK-47 vốn được đánh giá “dưới cơ” lại có màn trình diễn quá xuất sắc. AK-47 gần như áp đảo FN FAL về mặt hỏa lực và hiệu quả chiến đấu. Sau bàn “thua đau” của súng trường NATO, Yisrael Galil, giám đốc thiết kế của IMI (Israeli Military Industries) cùng Yaacov Lior đã tiến hành một cuộc khảo sát đánh giá súng trường FN FAL cũng như so sánh tính năng chiến đấu với AK-47.
Từ những kinh nghiệm đối đầu với AK-47 trên chiến trường, Yisrael Galil đã phát biểu rằng “Kalashnikov là con Hổ trên sa mạc”. Ông cùng nhóm thiết kế quyết định phát triển một súng trường tiến công mới dựa trên AK-47 để thay thế cho FN FAL.
Súng trường tiến công mới được chỉ định là IMI Galil lấy theo tên nhà thiết kế, ngay cái nhìn đầu tiên có thể thấy ngay IMI Galil là một sự kế thừa của AK-47 với một vài sửa đổi. IMI Galil được thiết kế để sử dụng đạn 5,56x45mm hoặc 7,62x51mm theo tiêu chuẩn NATO.
Danh tiếng của IMI Galil đã vượt ra khỏi biên giới của Israel và được rất nhiều quốc gia tin dùng. (Trong ảnh: binh lính Estonia với súng trường IMI Galil)
So với AK-47, IMI Galil có một vài sửa đổi như sau: Ốp lót tay phía trước uất được thiết kế liền khối chứ không tách rời 2 phần như trên AK-47. Ống trích khí dài hơn và thẳng đứng, vị trí đầu ruồi nằm ngay trên ống trích khí. Thước ngắm lùi ra phía sau gần báng súng ngay sát mắt xạ thủ giúp việc lấy đường ngắm thuận lợi hơn.
Tay kéo bệ khóa nòng được thiết kế hướng lên phía trên giúp xạ thủ có thể lên đạn bằng 2 tay. Vị trí chốt an toàn kiêm chọn chế độ bắn được thiết kế ở bên phải của cò súng giúp xạ thủ chọn chế độ bắn dễ dàng hơn. Báng súng được thiết kế có thể gập lại tạo thuận lợi khi hành quân tác chiến ở các khu vực chật hẹp.
Nguyên tắc hoạt động của IMI Galil tương tự như AK-47 sử dụng cơ chế trích khí với bệ khóa nòng gắn khóa nòng xoay. Nòng súng và bệ khóa nòng được mạ crome giúp chống mài mòn và bảo trì dễ dàng hơn. IMI Galil đã tận dụng được ưu điểm dễ chế tạo, ít hỏng hóc, hoạt động tốt trong điều kiện khắc nghiệt của AK-47.
Một cải tiến khá quan trọng của IMI Galil là phát triển một dòng súng dựa trên một thiết kế duy nhất bao gồm súng trường tiến công, súng trường chi viện hỏa lực hạng nhẹ và súng tiểu liên.
Tầm bắn hiệu quả tùy biến thể dao động từ 150-600 mét, tốc độ bắn 650 viên/phút, riêng phiên bản Galil MAR tốc độ bắn lên tới 750 viên/phút. Súng sử dụng hộp tiếp đạn dao động từ 25-50 viên tùy biến thể.
IMI Galil được IDF phê duyệt vào năm 1972, Yisrael Galil đã nhận được bằng sáng chế cho loại súng trường tiến công mới này. Các thử nghiệm cho thấy IMI Galil đáp ứng được các yêu cầu hoạt động chiến đấu trong điều kiện khắc nghiệt. Với hiệu suất vượt trội so với FN FAL, có thể nói IMI Galil là một hậu duệ xuất sắc của AK-47.
Mặc dù IMI Galil đã chứng minh được hiệu quả vượt trội của nó so với súng trường của NATO nhưng nó phải đối mặt với “trò chơi chính trị” thiếu công bằng của Mỹ. Đầu những năm 1970, Mỹ đã bán cho Israel một số lượng lớn súng trường tiến công M16 và CAR-15 với cái giá “gần như cho không”. Điều đó khiến việc trang bị rộng rãi IMI Galil trong IDF gặp rất nhiều khó khăn.
IMI Galil chủ yếu được sử dụng trong các đơn vị thiết giáp, pháo binh và một số đơn vị đặc nhiệm chứ không được sử dụng rộng rãi trong các đơn vị bộ binh. Mặc dù không thắng được M16 ở trong nước do “trò bẩn” của NATO nhưng IMI Galil lại đạt được thành công vang dội trong xuất khẩu.
IMI Galil đã được xuất khẩu rộng rãi ra nhiều quốc gia trên thế giới. Một số quốc gia đã mua dây chuyền sản xuất loại súng trường tiến công này để trang bị cho quân đội của họ. Đặc biệt, Italia một quốc gia thuộc khối NATO, đã mua giấy phép để sản xuất IMI Galil trong nước. Động thái này có thể coi là “một cái tát mạnh” đối với danh tiếng của M16 vốn được xem là đỉnh cao của súng trường tiến công hiện đại.
Tại Việt Nam, hình ảnh của súng trường tiến công IMI Galil ACE đã xuất hiện trong chuyến thăm của Thượng tướng Nguyễn Thành Cung đến nhà máy Z111 ở Thanh Hóa. Như vậy nhiều khả năng Việt Nam đã mua giấy phép sản xuất loại súng trường tiến công hiện đại này trong nước.
IMI Galil có thể coi là một “người kế tục” xứng đáng vai trò của AK-47 trong biên chế quân đội nhân dân Việt Nam. IMI Galil tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của phương châm “hiệu quả-chi phí” mà Mikhail Kalashnikov đã khai sáng qua sản phẩm súng trường tiến công huyền thoại AK-47.
