Lada là tàu ngầm thế hệ 4 của Nga, được trang bị động cơ diesel điện. Thiết kế của tàu ngầm lớp Lada đã khỏa lấp những khiếm khuyết của tiền nhiệm là tàu ngầm lớp Kilo với tỉ lệ áp dụng công nghệ cao lên tới 60%.
Trong khi đó, theo cha đẻ của tàu ngầm hạt nhân Mỹ Hyman George Rickover, để bảo đảm sự ổn định về công nghệ trên tàu ngầm, tỉ lệ áp dụng công nghệ cao và công nghệ cũ đối với tàu ngầm nên là 4:6.
Thực tế cũng cho thấy, do được áp dụng quá nhiều công nghệ cao nên tàu ngầm lớp Lada đã không "tiêu hóa" hết được. Chiếc tàu ngầm lớp Lada đầu tiên mang tên thành phố nơi nó sinh ra đã bộc lộ nhiều vấn đề sau khi hạ thủy vào năm 2004. Quá trình sản xuất buộc phải dừng lại một thời gian.
Hiện nay, dây chuyền chế tạo tàu ngầm lớp Lada đã được khởi động trở lại và thiết kế của nó cũng đã được điều chỉnh. Dự kiến, Nhà máy Đóng tàu Admiralty sẽ chuyển giao chiếc tàu ngầm lớp Lada thứ hai cho Hạm đội Baltic của hải quân Nga vào năm 2016. Theo kế hoạch, Nga sẽ đóng tổng cộng 8 chiếc tàu ngầm lớp Lada.
Đối với bên ngoài, Trung Quốc đã trở thành một trong những khách hàng đầu tiên mua tàu ngầm lớp Lada. Hiện nay, Nga và Trung Quốc đang trong quá trình thương thảo hợp đồng mua bán liên quan. Tất nhiên, tàu ngầm lớp Lada mà Nga bán cho Trung Quốc chỉ là phiên bản xuất khẩu, được biết đến với tên gọi “tàu ngầm lớp Amur”. Nhưng nó cũng đủ để tạo ra sức hút lớn, làm Trung Quốc quyết tâm sở hữu. Tại sao vậy?
Thứ nhất, tàu ngầm lớp Lada được thiết kế theo kiểu môđun hóa và sêri hóa, có thể căn cứ vào yêu cầu mà lắp ráp thành tàu ngầm với các tải trọng khác nhau như 550 tấn, 750 tấn, 950 tấn, 1.450 tấn, 1.650 tấn và 1.850 tấn. Trong đó, loại từ 1.650 tấn trở lên có thể lắp thêm khoang chứa tên lửa phóng theo chiều thẳng đứng và hệ thống cung cấp động lực trên tàu ngầm không phụ thuộc vào không khí ngoài (AIP). Nhưng nói chung tất cả các loại tàu ngầm lớp Lada có kết cấu về cơ bản là giống nhau, nguyên lý thao tác cũng tương tự, cho nên, rất thuận tiện cho quân nhân trong hiệp đồng tác chiến.
Thứ hai, tàu ngầm lớp Lada áp dụng công nghệ vỏ một lớp, giúp giảm lượng giãn nước so với loại tàu ngầm cùng dung lượng. Đây là nhân tố hết sức quan trọng, vì nó giúp tàu ngầm trở nên nhỏ hơn, linh hoạt hơn, đặc biệt là trong tác chiến ở vùng biển nông hoặc tác chiến gần bờ biển.
Thứ ba, việc trang bị hệ thống AIP giúp tàu ngầm lớp Lada giảm tiếng ồn, nâng cao khả năng hoạt động liên tục dưới mặt nước, từ đó tăng cường hiệu quả tác chiến. Như vậy, nếu xét về khả năng tàng hình trước các thiết bị cảm âm, tàu ngầm lớp Lada thậm chí còn vượt trên cả tàu ngầm lớp Kilo vốn đã nổi tiếng với biệt danh “hố đen của đại dương”.
Thứ tư, tàu ngầm lớp Lada được lắp đặt các trang thiết bị hiện đại, tự động hóa, thông tin dữ liệu được trao đổi và chia sẻ trong toàn bộ con tàu. Việc này không chỉ giúp rút ngắn thời gian ra mệnh lệnh, mà còn giảm thiểu nhân lực. Ví dụ, tàu ngầm lớp Lada với tải trọng 1.650 tấn chỉ cần 35 người, bằng một nửa so với các loại tàu ngầm thông thường có tải trọng tương đương.
Thứ năm, tàu ngầm lớp Lada được trang bị hệ thống phóng theo chiều thẳng đứng khiến cho việc điều khiển vũ khí được đa dạng hóa và linh hoạt hơn. Bên cạnh đó, hệ thống này còn có thể được sử dụng để phóng người nhái hoặc trang bị để thực phục vụ hành động tác chiến đặc biệt.
Thứ sáu, tàu ngầm lớp Lada được trang bị cảm biến thủy âm loại kéo rê ở phía đuôi (towed array sonar) rất hiện đại, giúp tăng khả năng cũng như cự li phát hiện kẻ địch. Thiết bị này rất đắt, không được lắp đặt ở tàu ngầm lớp Kilo, thường chỉ được lắp trên tàu ngầm hạt nhân hoặc tàu chống ngầm cỡ lớn. Nếu biết rằng phía sau tàu ngầm thường tồn tại vùng mù đối với thiết bị cảm biến thủy âm, người ta sẽ thấy được tầm quan trọng của towed array sonar.
Với 6 đặc điểm công nghệ nổi bật nêu trên, phần lớn chuyên gia cho rằng thiết kế tàu ngầm lớp Lada đã đạt tới đỉnh điểm về thiết kế của tàu ngầm thông thường cỡ trung bình.
Bài vở và ý kiến đóng góp cho chuyên mục xin vui lòng gửi về email: tientruonghuong@vccorp.vn. Trân trọng!
