SOHA NEWS
Từ ngày 19 - 20/9 vừa qua, một hội nghị quốc tế về Chính sách Hàng hải của Trung Quốc đã được Đại học Ma Cao tổ chức. Tại đây, Giáo sư người Australia Carlyle Thayer có bài tham luận “Chiến lược Biển Đông của Việt Nam và Quan hệ Việt - Trung”.
Giáo sư Carlyle Thayer
Trong bài tham luận, Giáo sư Thayer cho rằng những tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc tại Biển Đông là động lực quan trọng nhất thúc đẩy Việt Nam hiện đại hóa quân đội, ưu tiên cho hải quân, và nhất là trang bị cho mình một hạm đội tàu ngầm.
Theo đó, hợp đồng đặt mua 6 chiếc tàu ngầm lớp Kilo đã được ký kết vào năm 2009 và đang lần lượt được giao, cho đến năm 2016 là chiếc cuối cùng. Hiện đã có 2 chiếc Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh được giao cho Hải quân Việt Nam, chiếc thứ 4 là Hải Phòng dự kiến sẽ được bàn giao vào tháng 11/2014, chiếc thứ 4 là Đà Nẵng đã được Nga hạ thủy hồi tháng 3/2014 và đang trong quá trình chạy thử. Hai chiếc còn lại là Khánh Hòa đang được đóng và Bà Rịa Vũng Tàu sẽ hạ thủy vào tháng 9/2015 để bàn giao cho Việt Nam vào năm 2016.
Theo Giáo sư Thayer, một khi bắt đầu hoạt động, với hệ thống vũ khí tối tân được trang bị, các tàu ngầm Việt Nam có thể thực hiện song song hai nhiệm vụ, gồm:
1/ Phát hiện tàu lạ ở khu vực ngoài khơi bờ biển Việt Nam và vùng xung quanh hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
2/ Tăng cường sức răn đe của Việt Nam trong trường hợp bị Trung Quốc bất ngờ tung quân đánh chiếm các đảo, bãi đá đang do Việt Nam kiểm soát tại vùng Biển Đông.
Tàu ngầm lớp Kilo của Việt Nam tại Cam Ranh
Giáo sư người Australia nhận định đội tàu ngầm lớp Kilo sẽ cung cấp cho Việt Nam một năng lực chống tiếp cận khu vực, dù hạn chế, nhưng hữu ích.
Ông Lyle Goldstein, Giáo sư tại Học viện Hải quân Mỹ, cho rằng Bắc Kinh không nên coi thường năng lực quốc phòng của Việt Nam. Theo ông, tàu ngầm lớp Kilo của Việt Nam có khả năng “đánh những đòn chí mạng bằng ngư lôi hay tên lửa hành trình chống hạm”.
Trong khi đó, các ý kiến khác cho rằng một trong những lợi thế lớn của Việt Nam là khoảng cách địa lý. Chuyên gia Gary Li nói: “Đội tàu chiến và tàu ngầm trang bị tên lửa của Việt Nam có thể tấn công và rút lui về căn cứ một cách dễ dàng, trong lúc hạm đội kẻ thù bị tấn công thì ít nhiều phải lênh đênh”.
Cũng theo chuyên gia này, Việt Nam không cần phải so sánh số lượng tàu của mình với Trung Quốc, mà nên áp dụng chiến thuật du kích trên biển. Một chiến lược phi đối xứng sẽ đặt Việt Nam vào một vị trí tốt.
Chuyên gia Brian Benedictus thì cho rằng các chiến hạm lớp Gepard, Molniya của Việt Nam cũng như của tàu ngầm lớp Kilo giúp Việt Nam tăng cường năng lực tung lực lượng ra Biển Đông, điều mà Bắc Kinh phải tính toán trước khi quyết định thách thức Hải quân Việt Nam”.
Đối với ông Benedictus, tàu ngầm lớp Kilo của Việt Nam còn có tiềm năng phá hoại đội tàu của đối phương bằng nhiều cách khác nhau, nhất là khi năng lực chống tàu ngầm của Trung Quốc còn kém cỏi.
Theo đánh giá chung của các chuyên gia, dù lực lượng còn mỏng song Việt Nam hiện sở hữu những loại vũ khí “đặc trị”, cộng thêm yếu tố “địa lợi” giúp tăng giá trị răn đe của chiến lược quốc phòng Việt Nam.
Tàu pháo của Việt Nam
Theo Giáo sư Thayer, nếu tính toàn bộ số vũ khí đã mua và sắp mua, hệ thống vũ khí của Việt Nam “sẽ bắt đối phương phải trả giá rất đắt nếu gây chiến trong khu vực rộng từ 200 - 300 hải lý, trải dọc theo bờ biển Việt Nam. Ngoài ra, Việt Nam còn năng lực tấn công căn cứ Hải quân chủ yếu của Trung Quốc tại Tam Á, trên đảo Hải Nam và các cơ sở quân sự trên đảo Phú Lâm ở Hoàng Sa”.
Tuy nhiên, cũng tại hội nghị này, giới phân tích cho rằng Việt Nam phải mất thêm nhiều năm mới làm chủ được vũ khí hiện đại.
Chuyên gia Mỹ Zachary Abuza thuộc trường Simmons College nói: “Việt Nam cần phải có thêm nhiều năm nữa mới có thể hoàn tất đợt hiện đại hóa quốc phòng đang được tiến hành, cũng như phát triển các học thuyết và chiến thuật để sử dụng các công nghệ mới vừa trang bị. Vũ khí tốt nhất của Việt Nam vẫn là ngoại giao và luật pháp quốc tế”.
Giáo sư người Mỹ Lyle Goldstein cũng đồng ý với quan điểm của ông Abuza là chiến lược tốt nhất của Việt Nam để chống Trung Quốc vẫn là “hy vọng có được một sức răn đe khả dĩ, trong lúc tiếp tục các nỗ lực ngoại giao để giải quyết tranh chấp”.
