Cối tự hành 2S4 Tyulpan có tính cơ động cao và triển khai bắn dễ dàng trên các loại địa hình, tác động của đạn có hiệu quả lớn tại mục tiêu, chuyên dùng để bắn phá sở chỉ huy, công trình hầm kiên cố, tòa nhà, trận địa pháo, bệ phóng tên lửa và các phương tiện kỹ thuật khác. Đường kính nòng là điểm vượt trội của 2S4 Tyulpan so với súng cối của các nước khác như Mỹ, Anh, Pháp, Đức... có cỡ nòng không quá 120 mm.
Cối tự hành 2S4 Tyulpan ở trạng thái hành quân và chiến đấu
Cối tự hành 2S4 Tyulpan được thiết kế trên cơ sở khung gầm xe xích rải mìn GMZ dùng động cơ diesel V-59 công suất 520 mã lực cho vận tốc tối đa 62 km/h trên đường nhựa, 30 km/h trên đường đất. Cối tự hành có khối lượng 27,5 tấn, kíp xe 5 thành viên. Tổ hợp súng cối 2B8 lắp đặt trên nóc thân xe gồm nòng súng, đế súng, xi lanh và hệ thống thủy lực, cơ cấu tầm và hướng, kính ngắm toàn cảnh của cối МP-46М, kính Kolimator của pháo binh K-1...
Để bắn, súng cối không cần có sự chuẩn bị đặc biệt nào tại vị trí triển khai, chuyển trạng thái hành quân sang chiến đấu nhờ hệ thống thủy lực nâng hạ mất 5 phút và ngược lại mất 10 phút. Đạn cối được bố trí trong khoang chứa đạn kiểu tang trống nằm ở thân xe, gồm 40 quả đạn nổ phá mảnh hoặc 20 quả đạn cối phản lực-tích cực.
Nhờ bàn điều khiển kiểu cầm tay, pháo thủ lấy đạn từ khoang chứa và đưa tới cơ cấu đẩy đạn để nạp vào khóa nòng của súng cối. Khẩu đội trưởng kiêm trưởng xe dùng bàn điều khiển cầm tay riêng để phát hỏa.
Khi lấy đạn từ dưới đất để nạp phải dùng cần cẩu điều khiển bằng tay và đặt đạn vào cơ cấu đẩy. Cần cẩu lắp ở bên trái nóc thân xe. Góc điều khiển về tầm của súng cối từ +500 - +800 ; về hướng từ +100 - +410 Tốc độ bắn 0,8 - 1 phát/phút; sau mỗi phát bắn nòng súng tự động trở về góc tầm +630 để nạp đạn.
Cối tự hành 2S4 nhìn từ phía sau
Mỗi viên đạn cối kiểu nổ phá F-864 nặng tới 130,7 kg, khối lượng thuốc nổ là 32 kg, dùng ngòi nổ GVMZ-7 có cơ cấu điều chỉnh nổ tức thời hoặc nổ chậm. Đạn cối F-864 có 5 liều thuốc phóng, điều chỉnh tăng giảm để sơ tốc đạn đạt tương ứng từ 158 - 362 m/s và tầm bắn từ 800 - 9.650 m. Theo đánh giá khi một phân đội cối 2S4 gồm 5 xe đồng loạt bắn sẽ tạo ra một trận "mưa bom" cỡ nhỏ dội xuống và tiếng nổ dữ dội của đạn cối cỡ lớn sẽ tác động mạnh đến tinh thần binh lính đối phương.
Từ năm 1967, Quân đội Liên Xô đã phát triển một kiểu đạn cối đặc biệt cỡ 240 mm mang đầu nổ hạt nhân có sức công phá đến 2 kT; năm 1970 phát triển đạn cối phản lực-tích cực nặng 230 kg có thể mang đầu nổ hạt nhân, tầm bắn 18 km; năm 1983 phát triển đạn cối có điều khiển 1K113 cỡ 240 mm Smelchak. Tổ hợp cối có điều khiển gồm: Đạn cối có đầu tự dẫn và động cơ xung phản lực hiệu chỉnh, thiết bị đo xa và chỉ thị mục tiêu bằng laser 1D15 (1D22); thiết bị đồng bộ hóa 1A35. Xác suất trúng mục tiêu của đạn Smelchak theo vòng tròn đường kính 2 - 3 m đạt xác suất từ 80% - 90%.
Nâng đạn cối 240 mm bằng cần cẩu
Trong cuộc chiến tại Afganistan, căn cứ của phiến quân Taliban nằm trong hang động vùng rừng núi, các phương tiện hỏa lực thông thường không thể tiêu diệt được. Để giải quyết nhiệm vụ tại khu vực này quân đội Liên Xô đã đưa một trung đội gồm 2 Cối tự hành 2S4 Tyulpan đến triển khai ở các vị trí kín đáo cách mục tiêu từ 2,5 - 8,4 km. Kết quả bắn đã vượt quá sự mong đợi của các chuyên gia pháo binh, bằng 10 quả đạn Smelchak-1 đã phá hủy 8 hầm đất kiên cố và cũng bằng 15 quả đạn như thế đã đánh sập hoàn toàn 6 cửa vào hang của quân Taliban.
Thời gian sau này, công nghệ chế tạo đạn pháo, cối có điều khiển của Cộng hòa liên bang Nga phát triển mạnh đã cho ra đời các sản phẩm như đạn pháo chính xác cỡ 152 mm Krasnopol, Santimetr, cối chính xác cỡ 120 mm Grant và 240 mm Smelchak-2 chuyên dùng để bắn các mục tiêu nhìn thấy có kích thước nhỏ như xe tăng, cầu cống, công trình quân sự...
Sơ đồ hoạt động của tổ hợp pháo binh điều khiển cối tự hành 2S4 bắn đạn 3F5 Smelchak-2 chống tăng.
1-Thiết bị laser đo xa-chỉ thị mục tiêu; 2-Hộp kết nối; 3-Xe chỉ huy các trạm quan sát; 4-Xe chỉ huy các cối tự hành; 5-Cối tự hành 2S4; 7-Quỹ đạo của đạn; 8-Đạn cối 240mm 3F5 giai đoạn 1: đầu tự dẫn dò tia laser phản xạ từ mục tiêu; 9-Giai đoạn đạn cối tự hiệu chỉnh quỹ đạo; 10-Elip tản mát của đạn; 11-Mục tiêu; 12-Tia laser; 13-Anten bảo đảm liên lạc giữa trắc thủ chỉ thị mục tiêu và khẩu đội cối tự hành.
Cối tự hành 2S4 Tyulpan 240 mm
