SOHA NEWS
Lệnh chiến đấu ngày Mùng 5 Tết
Sau ba ngày chốt giữ điểm cao C30 phía Tây bắc Sisophon, ngày 01/02/1979 (tức ngày Mùng 5 Tết Kỷ Mùi), Tiểu đoàn nhận lệnh đánh chiếm phum Macak.
Phum Macak cách Sisophon khoảng 6km về phía bắc, trên đường từ Sisophon vào S’Vai chek, Thmopuok và các tỉnh phía bắc Cam Pu Chia. Lúc chúng tôi lên đây thì con đường này vẫn là đường đất.
Các loại xe quân sự, mìn và pháo của cả ta và địch đã băm nát nền đường, khiến mặt đường gồ ghề như trên mặt trăng, ổ gà ổ voi quá nhiều, việc cơ động bằng xe cơ giới hết sức khó khăn.
Theo tin trinh sát, sau khi ta chiếm được Sisophon, địch dồn về tập trung phòng thủ dọc Quốc lộ 56 hòng ngăn chặn ta phát triển lên hướng Svaichek, Th’mo Puok và những khu vực trọng yếu dọc biên giới phía tây bắc Cam Pu Chia.
Tác giả Nguyễn Vũ Điền - Nhập ngũ năm 1978 khi đang học tại trường ĐHTH, Hà Nội. Nguyên chiến sĩ D6, E174, Sư đoàn 5, Mặt trận 479; nguyên giáo viên Trường Sĩ quan Tăng-Thiết giáp; nguyên Phó Chánh Văn phòng UBND tỉnh Sơn La.
Tại phum Macak, phum đầu tiên trên đường vào S’Vai chek, địch có khoảng một tiểu đoàn. Chúng tổ chức phòng ngự dọc hai bên Quốc lộ, sát bìa phía nam của phum.
Chúng coi Macak là điểm chốt đầu cầu, nhằm ngăn chặn, tiêu hao, tiêu diệt lực lượng ta khi ta tấn công vào các cứ điểm của chúng trên tuyến đường này.
Với quyết tâm tiêu diệt lực lượng địch tại Macak, tạo thế để Trung đoàn đập tan tuyến phòng ngự của địch trên hướng tây bắc Sisophon, Trung đoàn sử dụng Tiểu đoàn 4 và Tiểu đoàn 6, với sự yểm trợ của pháo binh và 2 xe thiết giáp M.113 tấn công đánh chiếm mục tiêu này.
Tiểu đoàn 4 đảm nhiệm mũi vu hồi cánh phải còn Tiểu đoàn 6 theo đường lộ, đánh thẳng từ Sisophon lên.
Thực hiện nhiệm vụ được giao, Tiểu đoàn sử dụng K11 là lực lượng chủ công, đi cùng 2 xe M.113, bám dọc hai bên trục lộ đánh thẳng lên, K10 vòng bên phải, qua trảng, đánh hất sang phía tây, K9 là lực lượng dự bị, K12 bố trí hỏa lực đi theo các hướng tiến công.
Trận đánh hết sức khốc liệt
Chúng tôi kiểm tra máy rồi khoác ba lô xuống các đại đội theo sự phân công của a trưởng. Tôi với Hải Lé đi máy K9; Tiến Xoè và Dục đi máy Tiểu đoàn; Cương và Tâm đi máy K10; Mỹ và Toàn đi máy K11…
Phiên hiệu các đại đội được thống nhất trong trận đánh mở đầu của năm mới với tên các con sông: Sông Hồng, Sông Thao, Sông Lô… vô cùng lãng mạn. Hy vọng một trận đánh suôn sẻ.
Bộ đội tình nguyện Việt Nam chiếu đấu bảo vệ Biên giới Tây Nam.
7 giờ sáng, bộ đội hành quân theo dọc trục lộ. Khi còn cách mục tiêu khoảng 1000m thì các đại đội triển khai đội hình chiến đấu theo kế hoạch. Các chiến sĩ bộ binh nhanh chóng cơ động theo các mũi, các hướng được phân công.
Đúng giờ hiệp đồng, pháo binh sư đoàn bắn cấp tập vào mục tiêu. Các loại hỏa lực của các đại đội cũng thi nhau nhả đạn về phía địch. Vì đi theo đội hình K9 nên chúng tôi ém quân dọc lộ quan sát trận đánh.
Loạt pháo chi viện của Sư đoàn bắn rất tốt, đạn nổ trúng những ngôi nhà giữa phum tạo thành những ngọn lửa đỏ rực sau những ánh chớp nhằng nhịt. Tiếng nổ của các loại hỏa lực bộ binh cũng bắt đầu lên tiếng, trộn vào nhau như các loại nhạc cụ bị loạn âm, thứ nặng, thứ nhẹ, thứ trầm, thứ bổng… điếc hết cả tai.
Những viên đạn B40, B41 bắn chéo qua mặt đường vạch thành những vệt lửa xanh lét, những vầng lửa và khói bụi bùng lên sau những tiếng nổ "oàm oàm" của cối 82. Tiếng hô xung phong đã vang rền cả ba mặt phum. Dọc lộ, bộ đội cặp hai bên hai chiếc M113 tiến rất đều, mấy khẩu đại liên trên hai chiếc xe thiết giáp bắn như đổ đạn về phía địch.
Trong phum vẫn hoàn toàn im lặng, không có tiếng súng bắn trả.
Nhiều người đã nghĩ là địch bỏ chạy, hoặc trinh sát báo cáo không đúng tình hình. Chuyện đó cũng là bình thường bởi rất nhiều trận truy quét, ta bắn như mưa vào mục tiêu mà cuối cùng khi chiếm phum chẳng thấy tên địch nào.
Nhưng đúng lúc bộ đội ta bắt đầu chủ quan, cứ đi khơi khơi qua trảng thì địch nổ súng. Chúng đội hầm lên, tổ chức phản công hết sức quyết liệt. Các loại súng của địch trong phum đồng loại bắn ra như mưa, tiếng đạn nổ chát chúa và chủ yếu là hỏa lực.
Những khẩu 12,7ly, đại liên của chúng bắn như vãi đạn, B40, B41, M79 và các loại cối, DKZ của chúng cũng liên tục nhả đạn. Những quầng sáng đầu nòng của những khẩu súng bắn ra đỏ rực, tiếng réo của những quả đạn rít trên không trung nghe rợn tóc gáy.
Do bị bất ngờ nên bộ đội ta lúng túng không kịp trở tay, nhiều chiến sỹ bộ binh bị thương và hy sinh ngay tại trận địa.
Ngay trong phát B40 đầu tiên, một tên Pốt nữ nằm trong hố cá nhân ven đường đã bắn trúng chiếc M.113 dẫn đầu đội hình cánh trái. Đầu chiếc xe bị viên đạn bắn sụp xuống và chiếc xe bốc cháy dữ dội, tiếng đạn nổ trong xe và cột khói đen kịt từ chiếc xe bốc lên làm cho trận chiến đánh càng trở nên khốc liệt hơn.
Anh em bộ binh, sau khi trấn tĩnh, tiếp tục nổ súng quyết liệt về phía địch, buộc chúng phải lui dần về phía cuối phum, tạo điều kiện cho lực lượng vận tải lên giải quyết thương binh liệt sĩ. Những chiếc võng cáng thương liên tục được đưa về tuyến sau.
Ngay sau khi bắn cháy chiếc xe M.113, tên Pốt nữ này cũng bị bộ đội ta tiêu diệt, nó nằm nghiêng, đầu tóc rũ rượi, khuôn mặt đen xì ngoẹo hẳn sang một bên, khẩu B40 vẫn đặt trên vai. Bọn địch gan lỳ và liều lĩnh thật.
Tiểu đoàn trưởng Lê Huy Trạch ngồi trên chiếc M.113 chỉ huy chiến đấu nên khi địch bắn trúng xe thì anh bị thương. Cánh tay trái của anh bị gãy, máu thấm đỏ vạt áo nát bươm.
Mấy anh em trinh sát lao về phía chiếc M113 đang cháy, lôi anh, và mấy chiến sĩ ra khỏi xe, dìu anh về phía sau rồi gọi y tá băng bó vết thương cho anh. Sau khi được băng bó, với chiếc băng trắng treo trên vai, anh kiên quyết không chịu rời về phía sau, vẫn tiếp tục ở lại chỉ huy bộ đội chiến đấu.
Trận đánh diễn ta quyết liệt hơn dự kiến ban đầu và kéo dài suốt từ hơn 7 giờ sáng đến khoảng 11 giờ trưa. Ta làm chủ Macak và bọn địch phải rút ngược về cánh rừng phía tây bắc.
Chúng bỏ lại hàng chục xác chết nhưng phía ta cũng bị thiệt hại khá nặng, hàng chục chiến sỹ bị thương và hy sinh. Anh Khanh, chiến sỹ Trung đội Trinh sát cũng bị hi sinh trong trận này.
Lúc địch rút chạy, vì K11 bị hao hụt khá nhiều lực lượng và mất sức chiến đấu nên K9 được đẩy lên thay thế. Tôi với Hải Lé chạy cùng K9 tiếp tục truy kích địch. Lúc đội hình tạm dừng ở bìa phum phía tây bắc, tôi nằm ngay phía sau một ụ mối, gần khẩu đội cối 60.
Địch bắn trả dữ dội, mấy quả đạn cối rơi xuống cái đầm nước bên cạnh nổ lộp bộp, bùn đất bắn lên tung tóe.
Vậy mà không hiểu sao, đúng lúc ấy tôi buồn ngủ kinh khủng. Cơn buồn ngủ ập đến rất nhanh và không thể nào cưỡng lại được, mắt tôi đờ dại không nhìn thấy gì nữa. Tôi nói với một chiến sỹ ở khẩu đội cối:
- Tao buồn ngủ quá, không thể chịu được rồi. Khi nào đi tiếp gọi tao nhé.
Rồi cũng chẳng cần biết nó có nghe thấy không, tôi ôm khẩu AK trước ngực, lưng đeo ba lô, hai gối thu vào bụng, đầu đặt trên hai cánh tay, mông và ba lô chổng ngược lên trời…Tôi ngủ ngay tức khắc, ngủ không hề biết những gì đang xảy ra xung quanh.
Rồi cũng rất nhanh, tôi bừng tỉnh. Chẳng biết mình ngủ được mấy phút nhưng khi tỉnh dậy thì lại tỉnh táo như thường. Phía trước, khẩu đội cối vẫn đấy, mấy anh em xạ thủ đang thì thào, chỉ trỏ...
Người dân Campuchia chỉ đường cho bộ đội Quân tình nguyện Việt Nam truy kích quân Polpốt.
Thì ra họ nhìn thấy mấy thằng lính Pốt chạy cắt ngang đội hình ở khoảng cách khá rất gần, nên bàn nhau điều chỉnh cự ly để tiêu diệt mấy thằng này.
Mấy viên cối bắn đi, tiếng nổ oàm oàm ngay phía trước…
Rồi Tiểu đoàn có lệnh thu quân, chúng tôi ngược trở lại phum để ra đường hành quân tiếp lên hướng S’Vai chek. Cả phum cháy rực, xác lính Pốt chết la liệt khắp nơi. Phía đầu phum, chiếc M113 vẫn leo lét cháy, những làn khói đen kịt từ trong xe vẫn bay lên trời như một dấu hỏi không dễ gì quên được.
Sau này, mỗi khi nhắc lại trận đánh ở phum Macak, anh Trạch vỗ đùi đôm đốp, anh cười rồi nói:
- Tại ăn vịt đấy. Cả Tiểu đoàn xơi vịt nên nó đánh cho te tua là phải. May mà không chết.
Cựu lính tình nguyện Việt Nam về thăm lại chiến trường xưa
Tháng Giêng năm Mậu Tuất (2018), 15 anh em Cựu chiến binh Trung đoàn 174 có dịp quay lại Cam Pu Chia, thăm lại những địa danh mang những kỷ niệm của một thời chinh chiến.
Sau đêm ngủ tại Sisophon, sáng sớm ngày Tết Nguyên Tiêu, chúng tôi trở về những địa danh cách đây 39 năm chúng tôi từng chiến đấu và có những đồng đội hi sinh. Chỉ sau 10 phút xe chạy, chúng tôi đã có mặt tại Macak.
Tháng Giêng năm Mậu Tuất (2018) và tháng Giêng năm Kỷ Hợi (2019), Đoàn CCB Trung đoàn 174 đã trở lại phum Macak, nơi diễn ra trận đánh ác liệt năm xưa để thắp hương, tưởng niệm những đồng đội đã hy sinh. Ảnh: Nguyễn Vũ Điền.
Quãng đường mà 39 năm trước, chúng tôi phải đổ bằng bao nhiêu máu xương của đồng đội mới có thể vào được, giờ đây chỉ đi khoảng 10 phút…
Tất cả đã đổi khác, thật tinh khôi. Con đường được trải áp phan phẳng lì, thẳng tắp. Những ngôi nhà trong phum được xây cất gọn gàng, xinh xắn, mái ngói, mái tôn đỏ tươi. Những rặng dừa, thốt nốt xanh mướt, những người dân hiền lành nhìn chúng tôi với ánh mắt và nụ cười rạng rỡ…
Mấy người qua đường hiếu kỳ nhìn một tốp người lạ hoắc từ nơi xa đến, chỉ trỏ các hướng từ đầu tới cuối phum, rồi trải tấm nilon xuống ven đường, đặt lên đó đồ lễ, thắp hương nhang khấn vái…
Họ không biết những gì đã xảy ra tại nơi này 39 năm trước, không nghe thấy những tiếng nổ dữ dội, không nhìn thấy những chiếc cáng mang những người lính tình nguyện Việt Nam rời khỏi cuộc chiến ngày nào, không thấy khói lửa ngút trời và một chiếc xe M.113 cháy rực cạnh chỗ chúng tôi đang đứng…
Nơi đây không còn một dấu vết gì để người ta có thể liên tưởng đến một trận đánh ác liệt năm xưa. Phum Macak hôm nay chỉ có trời xanh và mây trắng đang bay. Nhưng những kỷ niệm về trận đánh ở nơi này giờ vẫn in đậm trong lòng những người lính già từ phương xa đến…