Ấn Độ hiện đang bước vào giai đoạn bùng nổ mạnh mẽ của điện mặt trời. Trong vòng một thập kỷ, làn sóng đầu tư năng lượng mặt trời đã đưa nước này từ nhóm cuối vươn lên top 3 thế giới.
Những dãy pin xanh lam trải dài hàng km hiện phủ kín sa mạc Thar. Hàng triệu mái nhà tại các đô thị cũng đang vận hành bằng nguồn điện được trợ cấp.
Tuy nhiên, song song với sự bùng nổ này là một bài toán rác thải. Khi lứa pin mặt trời đầu tiên dần đến cuối vòng đời, một câu hỏi lớn được đặt ra: Liệu giấc mơ năng lượng sạch có nguy cơ biến thành cơn ác mộng môi trường độc hại hay không?
Ấn Độ hiện chưa có ngân sách quốc gia riêng, cũng như thiếu các cơ sở công nghiệp quy mô lớn để xử lý làn sóng rác thải pin mặt trời sắp tới.
Mặt tối của ánh sáng
Được thúc đẩy bởi các khoản trợ cấp của chính phủ, gần 2,4 triệu hộ gia đình Ấn Độ đã sử dụng điện mặt trời. Nhờ đó, năng lượng mặt trời hiện chiếm hơn 20% tổng công suất năng lượng của cả nước và giúp giảm phụ thuộc vào than đá.
Tuy nhiên, thành công này đang che giấu một mối đe dọa môi trường nghiêm trọng.
Do thiếu nguồn tài chính cấp quốc gia và mạng lưới tái chế, Ấn Độ đang tiến nhanh tới một cuộc khủng hoảng rác thải “xanh” mà nước này chưa sẵn sàng đối phó.
Theo ước tính, lượng rác thải pin mặt trời của Ấn Độ vào năm 2023 ở mức 100.000 tấn. Con số này có vẻ còn trong tầm kiểm soát. Tuy nhiên, đó chỉ là bề nổi. Đến năm 2030, khối lượng rác thải có thể tăng lên 600.000 tấn.
Theo Hội đồng Năng lượng, Môi trường và Nước của Ấn Độ (CEEW), con số này sẽ vọt lên hơn 11 triệu tấn vào năm 2047.
Để xử lý khối rác thải khổng lồ này, Ấn Độ cần xây dựng một mạng lưới toàn quốc gồm khoảng 300 trung tâm tái chế. Tổng vốn đầu tư ước tính là 478 triệu USD trong vòng 20 năm.
Ông Rohit Pahwa, đại diện công ty năng lượng Targray, nói với BBC rằng “làn sóng rác thải thực sự sẽ đến trong 10-15 năm tới”.
Phần lớn các siêu dự án điện mặt trời của Ấn Độ được đưa vào vận hành vào giữa thập niên 2010. Các tấm pin này có tuổi thọ khoảng 25 năm. Vì thế, đồng hồ đếm ngược đã bắt đầu.
Bài toán tái chế
Pin mặt trời chứa nhiều vật liệu có giá trị cao như bạc và đồng. Chúng cũng chứa lượng nhỏ chì và cadmium.
Khi các tấm pin bị đập vỡ tại các bãi phế liệu trái phép hoặc bị chôn lấp, các chất độc này có thể ngấm vào nước ngầm và đi vào chuỗi thức ăn.
Hiện nay, hoạt động tái chế pin mặt trời tại Ấn Độ vẫn mang tính tự phát và sơ khai.
Người lao động thường chỉ thu hồi các bộ phận dễ xử lý như khung nhôm và kính. Các vật liệu quý nhưng phức tạp hơn bị thất thoát hoặc phát tán ra môi trường.
Dù Ấn Độ đã yêu cầu các nhà sản xuất chịu trách nhiệm tái chế theo quy định rác thải điện tử ban hành năm 2022, việc thực thi vẫn thiếu đồng bộ. Các tấm pin dân dụng đặc biệt dễ bị đưa ra bãi rác hoặc các điểm thu gom trái phép.
Tuy vậy, khủng hoảng này cũng mở ra một cơ hội kinh tế lớn. Công nghệ tái chế tiên tiến có thể thu hồi các kim loại quý như bạc và silicon. Khoảng 38% vật liệu có thể được tái sử dụng cho các tấm pin mới. Điều này cũng giúp tránh phát thải khoảng 37 triệu tấn CO2.
Các chuyên gia cho rằng trong thập kỷ tới, Ấn Độ cần chuyên nghiệp hóa ngành tái chế và buộc các doanh nghiệp điện mặt trời có lợi nhuận cao chịu trách nhiệm với toàn bộ vòng đời sản phẩm.
Cuộc khủng hoảng rác thải pin mặt trời của Ấn Độ phản ánh xu hướng toàn cầu. Mỹ và Trung Quốc cũng đang chuẩn bị đối mặt với khối lượng rác thải khổng lồ khi mở rộng nhanh năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, cách tiếp cận chính sách giữa các quốc gia vẫn rất khác nhau.
Tương lai năng lượng của Ấn Độ đang rất tươi sáng. Nhưng để thực sự “xanh”, nước này cần sớm tìm cách xử lý những cái bóng mà các tấm pin mặt trời sẽ để lại trong tương lai.
Theo IE
