Trong kỳ trước, chúng ta đã tìm hiểu báo cáo điều tra 4 vụ tai nạn của Không quân và Hải quân Mỹ tính từ tháng 12/2024 đến tháng 6/2025, đặc biệt là sự việc tuần dương hạm Mỹ phóng tên lửa vào 2 chiếc máy bay chiến đấu F/A-18 Super Hornet , khi chúng đang trở về tàu sân bay CVN-75 USS Harry S. Truman sau khi thực hiện nhiệm vụ tấn công lực lượng Houthi ở Yemen.
Vào ngày 22 tháng 12 năm 2024, từng đợt máy bay Super Hornet từ tàu sân bay Harry S. Truman bay vào Yemen để tấn công các mục tiêu của lực lượng Houthi trong khi các tàu CG-64 Gettysburg, DDG-55 USS Stout, DDG-109 USS Jason Dunham, DDG-68 USS The Sullivans và một nhóm máy bay Super Hornet làm nhiệm vụ phòng không (DCA) hoạt động gần tàu sân bay.
“Gần như ngay sau khi nhóm tấn công tàu sân bay được triển khai, lực lượng Houthi đã phản ứng sớm hơn dự kiến, dẫn đến việc chúng tập trung tấn công vào các máy bay DCA được triển khai để đối phó với các mối đe dọa từ trên không” - báo cáo cho biết.
Lực lượng Houthi liên tục triển khai các đợt máy bay không người lái chống hạm và tấn công cảm tử khác trong nhiều giờ liền, trong khi nhóm nhóm máy bay Super Hornet làm nhiệm vụ phòng không (DCA) chống lại các mối đe dọa đó.
Một chiếc F/A-18F Super Hornet, thuộc phi đội "Red Rippers" của Phi đội Chiến đấu Cơ (VFA) 11, cất cánh từ sàn đáp của tàu sân bay lớp Nimitz USS Harry S. Truman (CVN-75), ngày 25/9/2024
Trên tàu sân bay, chỉ huy nhóm tác chiến đã ra lệnh cho một số máy bay Super Hornet vừa trở về từ các nhiệm vụ tấn công mặt đất, tham gia cùng nhóm máy bay Super Hornet DCA.
Báo cáo điều tra cho biết, tổng cộng có 14 chuyến bay khác nhau của lực lượng phòng không bằng máy bay Super Hornet diễn ra trong vòng bốn giờ, liên quan đến tổng cộng 11 máy bay riêng biệt, so với sáu chuyến bay DCA theo lịch trình ban đầu.
Các máy bay chiến đấu tham gia nhiệm vụ bảo vệ bao gồm một chiếc F/A-18F làm nhiệm vụ tiếp nhiên liệu cho phi đội, được ghi nhận trong cuộc điều tra là “Máy bay 107”, thuộc biên chế phi đội “Red Rippers” của Phi đội Chiến đấu Cơ (VFA) 11; một chiếc F/A-18F mang số hiệu “Máy bay 112”; và một chiếc Super Hornet khác mang số hiệu “Máy bay 211”.
Vào lúc 01 giờ 40 phút sáng, USS Gettysburg thông báo rằng khu vực đã được kiểm soát an toàn, không còn dấu vết của địch, nhưng theo báo cáo điều tra, trong suốt 40 phút tiếp theo, DCA nhận được “các mệnh lệnh mâu thuẫn” và vẫn tiếp tục hoạt động trên không.
Trên tàu sân bay Harry S. Truman, sĩ quan chỉ huy tác chiến, người chỉ đạo các cuộc tấn công ở Yemen, đã ra lệnh cho các máy bay DCA Super Hornet còn lại quay trở lại tàu sân bay, nhưng theo báo cáo điều tra, mệnh lệnh đó không được toàn bộ phi đội tác chiến hiểu rõ.
Trực thăng MH-60S Knight Hawk, thuộc biên chế phi đội trực thăng chiến đấu trên biển (HSC) 11 “Dragonslayers”, thực hiện tiếp nhiên liệu thẳng đứng trên tàu sân bay USS Harry S. Truman (CVN-75) vào ngày 25/5/2025
Sai lầm tai hại hơn là khi các máy bay chiến đấu quay trở lại tàu sân bay, hai vị trí chủ chốt trong trung tâm thông tin tác chiến của USS Gettysburg lại vừa đổi ca trực và các thủy thủ đang chuẩn bị cho một chiếc trực thăng hạ cánh xuống sàn đáp, làm giảm phạm vi bao phủ của radar tìm kiếm trên không AN/SPY-1 của chiếc tuần dương hạm này.
Theo một lời kể khác từ phi công của “Máy bay 107”, một trục trặc khác phát sinh là chiếc máy bay chỉ huy-cảnh báo sớm trên không E-2D Hawkeye, vốn đã giám sát nhóm tác chiến bằng radar của nó, gặp sự cố kỹ thuật và chuyển giao nhiệm vụ của mình cho một trong các tàu khu trục kể trên.
Các nhân viên trực ban mới không biết các máy bay chiến đấu DCA còn lại đang ở đâu, trong khi Hệ thống Nhận dạng Địch-Ta của USS Gettysburg đang bị trục trặc. Do đó, đối với họ, bất cứ máy bay chiến đấu nào xuất hiện trên màn hình của họ đều là những “mục tiêu không xác định”.
“Nhóm chỉ huy và trung tâm điều khiển tác chiến của USS Gettysburg tin rằng đó là tên lửa hành trình chống hạm của địch” - báo cáo viết.
Sau đó, không cần kiểm tra bằng các phương tiện trinh sát khác, chỉ huy tàu tuần dương USS Gettysburg đã ra lệnh cho kíp tác chiến của mình bắn hai quả tên lửa Standard Missile 2 (SM-2) - một quả vào “Máy bay 107” và quả còn lại vào “Máy bay 112”.
Máy bay E-2D Advanced Hawkeye chuẩn bị cất cảnh trên boong tàu sân bay USS Harry S. Truman (CVN-75) vào ngày 28/3/2025
Từ buồng lái của “Máy bay 107”, phi hành đoàn nhìn thấy tên lửa phóng đi từ Gettysburg, nhưng chỉ vài giây sau, phi công và sĩ quan hệ thống vũ khí nhận ra họ chính là mục tiêu của quả SM-2 và đã nhảy dù khỏi chiếc Super Hornet trước khi nó bị phá hủy bởi quả tên lửa đầu tiên.
Chiếc Super Hornet thứ hai (“Máy bay 112”) thực hiện động tác né tránh và chuẩn bị phóng ghế thoát hiểm, nhưng may mắn là động cơ của quả tên lửa SM-2 thứ hai đã bị vô hiệu hóa khi nó chỉ còn cách “Máy bay 112” chỉ khoảng 30m.
Báo cáo điều tra của Bộ Quốc phòng Mỹ kết luận rằng, mặc dù công tác chuẩn bị kỹ thuật mặc dù có vấn đề, nhưng các vụ tấn công vào hai máy bay Super Hornet là hoàn toàn có thể ngăn chặn được.
Tuy nhiên, việc lập kế hoạch tác chiến không tỉ mỉ, chu đáo, cùng với công tác phối hợp của các lực lượng trong biên đội tàu sân bay không tốt đã khiến họ không thể ngăn chặn thảm họa diễn ra.