Ukraine thừa nhận gặp khó
Người phát ngôn của Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine, ông Yuri Ignat, đã xác nhận trong một buổi phát sóng trên truyền hình quốc gia rằng lực lượng này đang phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn trong việc đánh chặn các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo của Nga.
Ông chỉ ra nguyên nhân là do khả năng của các tên lửa này trong việc bay theo các quỹ đạo mới và áp dụng những phương thức tấn công phức tạp hơn.
Iskander-M
“Rõ ràng, việc đối phó với các tên lửa bay theo quỹ đạo bán đạn đạo (quasi-ballistic) đã trở nên khó khăn hơn, nghĩa là chúng có khả năng thay đổi đường bay liên tục khi tiếp cận mục tiêu,” ông Ignat cho biết và nói thêm: “Điều này gây khó khăn cho hoạt động của hệ thống Patriot, bởi hệ thống này hoạt động ở chế độ tự động khi đánh chặn tên lửa đạn đạo. Việc tính toán điểm va chạm hoặc kích nổ của tên lửa đánh chặn gần tên lửa đối phương trở nên phức tạp hơn.”
Quỹ đạo bán đạn đạo cơ động của cả tên lửa từ hệ thống Iskander-M và biến thể phóng từ trên không Kinzhal được triển khai từ tiêm kích MiG-31I từ lâu đã được dự báo sẽ là một thách thức đặc biệt đối với các nỗ lực phòng không.
Không chỉ thể hiện khả năng cơ động cao ở giai đoạn cuối, việc các tên lửa được phóng từ nhiều hướng cùng lúc càng khiến nỗ lực phòng thủ trở nên phức tạp. Ông Ignat nhận định: “Nếu tên lửa đạn đạo có thể tiếp cận từ nhiều hướng khác nhau, một hệ thống đơn lẻ sẽ không thể phát hiện được... Cần phải có nhiều hệ thống, nhiều radar để có thể phát hiện mục tiêu và bảo vệ thành phố từ các hướng khác nhau.”
Tuyên bố của ông Ignat được đưa ra sau khi các quan chức Ukraine và phương Tây tiết lộ với tờ Financial Times rằng cả hai hệ thống Iskander-M và Kinzhal hiện có thể phóng các tên lửa có khả năng bổ nhào dốc đứng ở giai đoạn cuối, hoặc thực hiện các động tác cơ động để “gây nhiễu và né tránh” hệ thống phòng không Ukraine. Một cựu quan chức Ukraine đánh giá đây là “một yếu tố làm thay đổi cục diện.”
Đòn đánh “ma mãnh” từ Nga
Lực lượng phòng không Ukraine từ lâu đã gặp khó khăn trong việc đánh chặn các cuộc tấn công từ hệ thống Kinzhal và Iskander-M. Do đó, cả hai hệ thống này thường được Nga sử dụng để nhắm mục tiêu một cách có chọn lọc vào các hệ thống phòng không tầm xa S-300 và MIM-104 Patriot của Ukraine, đóng vai trò như một nhân tố khuếch đại sức mạnh cho các đợt tấn công quy mô lớn hơn.
Đoạn phim từ máy bay không người lái lần đầu xác nhận một cuộc tấn công thành công của Iskander-M vào hệ thống Patriot vào ngày 23 tháng 2 năm 2024. Một cuộc tấn công sau đó đã phá hủy một hệ thống khác gần địa phương Sergeevka vào ngày 10 tháng 3, khiến các lực lượng mặt đất trong khu vực không còn được bảo vệ.
Vào tuần thứ hai của tháng 7 cùng năm, một đoạn phim mới đã xác nhận việc phá hủy hai bệ phóng ở vùng Odessa. Đến ngày 11 tháng 8, có thêm ba bệ phóng và một radar được báo cáo là đã bị phá hủy. Sau đó, hệ thống Iskander-M tiếp tục ghi nhận thêm nhiều thành công trước các hệ thống Patriot.
Việc Patriot không thể đánh chặn hiệu quả các cuộc tấn công tên lửa của Nga đã được nhiều nguồn tin từ Ukraine và phương Tây đề cập. Hồi tháng 7, một quan chức giấu tên của Ukraine đã thông báo với tờ Wall Street Journal rằng các tên lửa đạn đạo của Nga đã thể hiện khả năng cơ động cao hơn, cho phép chúng không chỉ né tránh việc bị đánh chặn mà còn cả việc bị phát hiện.
Tình hình càng trở nên trầm trọng hơn do Nga đã thành công trong việc mở rộng đáng kể quy mô sản xuất Iskander-M, trong khi Không quân Ukraine lại phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt ngày càng nghiêm trọng các hệ thống Patriot và S-300.
Một phức tạp nữa là việc Nga sử dụng các hệ thống phòng không như S-400, vốn có thể phóng các tên lửa đất đối không với tốc độ nhanh hơn nhiều so với Patriot, để bắn hạ chính các tên lửa đất đối không của Ukraine sau khi được phóng đi, qua đó làm gián đoạn nghiêm trọng các nỗ lực phòng thủ.