Máy bay Saab Gripen của Thụy Điển. Ảnh: BI
Năng lực máy bay chiến đấu Pháp sắp gửi cho Ukraine
Ukraine dự kiến sẽ nhận được máy bay chiến đấu Mirage 2000-5 từ Pháp trong những tháng tới, bổ sung thêm vào biên chế máy bay chiến đấu sắp tới của Kiev.
Tổng thống Emmanuel Macron cho biết Pháp sẽ cung cấp cho Kiev máy bay chiến đấu Mirage sau khi tiến hành đào tạo phi công vào mùa hè này. Ông nói thêm rằng Paris sẽ xây dựng một liên minh với các nước khác để cung cấp máy bay chiến đấu và Ukraine thậm chí có thể vận hành chúng vào cuối năm nay.
Theo truyền thông Pháp, khóa đào tạo phi công sẽ bắt đầu vào mùa hè này và diễn ra tại Pháp. Chương trình này thường kéo dài khoảng 5 đến 6 tháng và một số lượng máy bay Mirage chưa được tiết lộ sẽ được chuyển đến Ukraine sau khi hoàn thành khóa huấn luyện đó.
Máy bay Mirage mà Pháp sắp cung cấp cho Ukraine. Ảnh: BI
Thông báo của ông Macron được đưa ra trong bối cảnh Ukraine đang chờ đợi sự xuất hiện của những chiếc F-16 do Mỹ sản xuất, đây sẽ là máy bay chiến đấu phương Tây đầu tiên của Kiev. Bốn nước NATO đã hứa sẽ gửi những máy bay chiến đấu này.
Mirage 2000-5, giống như mẫu F-16, là máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư được kỳ vọng sẽ mang lại một số khả năng bổ sung cho phi đội máy bay chiến đấu cũ thời Liên Xô của Ukraine. Nhưng cả hai loại máy bay đều không phải là loại máy bay phù hợp nhất cho Kiev trong điều kiện chiến trường hiện tại.
Mirage là máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư đa chức năng, cánh tam giác do công ty Dassault Aviation của Pháp sản xuất. Khoảng 600 chiếc máy bay loại này đã được sản xuất kể từ khi mẫu này được thiết kế vào cuối những năm 1970.
Giống như F-16, Mirage 2000 là loại máy bay đã được thử nghiệm trong chiến đấu, đã thực hiện các phi vụ trong các cuộc xung đột trên khắp Trung Đông và vùng Balkan.
Biến thể 2000-5 mà Pháp đã hứa sẽ gửi cho Ukraine, bay lần đầu tiên vào năm 1990 và so với các phiên bản trước, máy bay này có hệ thống radar nâng cấp. Máy bay phản lực này có thể được trang bị tên lửa không đối đất và không đối không cũng như bom dẫn đường bằng laser.
Trong điều kiện bình thường, Mirage 2000-5 của Pháp sẽ hoàn toàn phù hợp với một quốc gia như Ukraine, nhưng tình hình hiện tại không phải như vậy, Justin Bronk, chuyên gia về công nghệ và sức mạnh không quân tại Viện nghiên cứu Royal United Services Institute có trụ sở tại Anh, nói.
Hiệu quả của Mirage 2000-5 chủ yếu bị hạn chế bởi tên lửa không đối không tầm xa MICA, loại tên lửa này có tầm bắn ngắn hơn nhiều so với biến thể AIM-120 AMRAAM mà Kiev có thể sử dụng với máy bay F-16, Bronk nói.
Và AMRAAM vốn là một công cụ không phù hợp để giải quyết các mối đe dọa trên không của Nga gần tiền tuyến vì hệ thống tên lửa đất đối không đáng gờm của Moscow buộc các máy bay chiến đấu của Ukraine phải bay ở độ cao tương đối thấp, gây ra những hạn chế về hiệu quả của tên lửa của họ, Bronk nói thêm.
Ngoài ra, Bronk cho biết, số lượng các phi công chiến đấu của Ukraine để có thể điều khiển và bảo dưỡng các hệ thống phức tạp như máy bay chiến đấu cũng rất hạn chế. Nhiều người trong số này đã được huấn luyện về F-16 tại các địa điểm ở Châu Âu và Mỹ.
Doug Birkey, giám đốc điều hành của Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mitchell, nói rằng Mirage sẽ khá hạn chế so với F-16. Một số đối tác NATO cho rằng việc chỉ tập trung vào F-16 có thể hợp lý hơn.
Ông Doug Birkey nói, giống như F-16, hiệu quả của máy bay chiến đấu Pháp cuối cùng sẽ phụ thuộc vào cách nó được sử dụng và liệu Kiev có thể tấn công bên trong lãnh thổ Nga hay không.
Birkey nói: "Rất khó để cố gắng giành chiến thắng và thành công trong chiến dịch khi phần lớn thời gian bạn buộc phải duy trì trạng thái phòng thủ".
Máy bay nào mới phù hợp nhất cho Ukraine?
Các chuyên gia tác chiến trên không như Bronk đã lập luận trong suốt cuộc xung đột ở Ukraine rằng máy bay chiến đấu phương Tây phù hợp nhất cho lực lượng Ukraine sẽ là JAS 39 Gripen của Thụy Điển.
Được chế tạo bởi công ty quốc phòng và hàng không vũ trụ Saab của Thụy Điển, Gripen là máy bay chiến đấu đa chức năng thế hệ 4,5 được sản xuất từ những năm 1980.
Gripen của Thụy Điển được các chuyên gia đánh giá là máy bay chiến đấu có năng lực và hiệu quả cao. Nó tương đối rẻ, dễ bảo trì và cần ít không gian đường băng hơn một số máy bay khác để cất cánh và hạ cánh.
Máy bay này cũng có khả năng tác chiến điện tử tiên tiến được thiết kế đặc biệt để có thể chống lại các radar trên máy bay Nga và các hệ thống phòng không trên mặt đất. Theo các chuyên gia, về cơ bản, nó được thiết kế phù hợp với điều kiện cụ thể mà Ukraine đang phải chiến đấu.
Hơn nữa, Gripen có thể được trang bị nhiều loại tên lửa không đối đất và bom cũng như tên lửa không đối không tầm xa hơn. Trong số đó có tên lửa không đối không Meteor, với tầm bắn lên tới 80 dặm, mang lại tầm bắn xa hơn nhiều so với MICA của Pháp và thậm chí cả một số vũ khí của Nga.
So với F-16 và Mirage, Gripen linh hoạt hơn nhiều về yêu cầu vận hành - đặc biệt là về mặt chi phí và bảo trì - đồng thời tiết kiệm tài nguyên hơn.
Nhược điểm của máy bay Thụy Điển là nó chưa tham gia chiến đấu và số lượng khá hạn chế, không giống như F-16 và các hệ thống hỗ trợ có sẵn trên khắp châu Âu.
Thụy Điển trước đây đã cân nhắc việc gửi Gripens tới Ukraine, nhưng những cân nhắc đó gần đây đã bị hoãn lại để cho phép Kiev tập trung vào F-16.
Vì vậy, việc Pháp gửi Mirage vấp phải các ý kiến của giới chuyên gia.
Bronk nói: "Tại sao lại cung cấp một máy bay chiến đấu khác mà không phải là F-16, vốn kém hiệu quả hơn so với những gì mà UKraine yêu cầu và kém phù hợp hơn về mọi mặt so với Gripen?"