Một chiếc xe bị hỏng nặng sau vụ tấn công của Mỹ vào al-Qaim, Iraq, ngày 3/2. (Ảnh: Reuters)
Mỹ cáo buộc cuộc tấn công bằng máy bay không người lái ngày 28/1 vào căn cứ của Mỹ ở Jordan là do lực lượng được Iran hậu thuẫn thực hiện.
Tuy nhiên, Mỹ không tấn công vào lãnh thổ Iran , khi cả Washington và Tehran dường như đều muốn tránh chiến tranh tổng lực.
Nhưng cả chính phủ Syria , Iraq và Iran đều cáo buộc Washington phá hoại ổn định của khu vực, trong bối cảnh cuộc xung đột ở Dải Gaza tiếp diễn.
Người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby cho biết, máy bay chiến đấu của Mỹ vừa tấn công "hơn 85 mục tiêu tại 7 cơ sở", gồm 4 ở Syria và 3 ở Iraq.
“Những mục tiêu này đã được lựa chọn cẩn thận để tránh thương vong cho dân thường”, ông Kirby nói.
Tuy nhiên, Chính phủ Iraq cho biết vụ tấn công khiến ít nhất 16 người thiệt mạng ở miền tây nước này có cả dân thường. Damascus cũng khẳng định có dân thường thiệt mạng trong cuộc tấn công của Mỹ vào Syria.
Người phát ngôn Chính phủ Iraq Bassem al-Awadi tuyên bố: “Cuộc không kích hung hãn này sẽ đẩy tình hình an ninh ở Iraq và khu vực đến bờ vực thẳm”.
Thủ tướng Iraq Mohamed Shia al-Sudani tuyên bố để tang 3 ngày.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanani cho rằng cuộc tấn công trong đêm qua là "một sai lầm chiến lược khác của Chính phủ Mỹ, sẽ không dẫn đến kết quả nào ngoài việc gia tăng căng thẳng và bất ổn".
Hamas cáo buộc Washington đang "đổ dầu vào lửa".
Trong khi đó, Nga kiến nghị triệu tập một cuộc họp tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để bàn về "về mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh mà các cuộc tấn công của Mỹ vào Syria và Iraq gây ra".
Bộ Ngoại giao Syria cho rằng các cuộc tấn công của Mỹ "kích kích thêm xung đột ở Trung Đông một cách cực kỳ nguy hiểm".
Sau cuộc tấn công, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho biết, Tổng thống Biden chỉ đạo có thêm hành động với Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran và những người liên quan đến lực lượng này. “Đây là sự khởi đầu cho phản ứng của chúng tôi”, ông Austin nói.
“Chúng tôi không tìm kiếm xung đột ở Trung Đông hay bất kỳ nơi nào khác, nhưng Tổng thống và tôi sẽ không tha thứ cho các cuộc tấn công vào lực lượng Mỹ”, ông tuyên bố.
Ngày 2/2, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi khẳng định, Tehran sẽ không khơi mào chiến tranh, nhưng sẽ "phản ứng mạnh mẽ" với bất kỳ ai bắt nạt họ. Ông không đề cập đến các cuộc tấn công của Mỹ trong bài phát biểu ngày 3/2, nhân kỷ niệm ngày công nghệ vũ trụ của Iran.
Đại sứ Iran tại Syria Hossein Akbari nói rằng các mục tiêu bị tấn công ở Syria không liên quan đến Iran, mà hành động của Mỹ chỉ để "phá hủy cơ sở hạ tầng dân sự của Syria".
Anh gọi Mỹ là đồng minh “kiên định” của mình và ủng hộ Washington hành động đáp trả.
Khi đến dự một cuộc họp của Liên minh châu Âu (EU) tại Brussels, Ngoại trưởng Ba Lan Radek Sikorski nói rằng cuộc tấn công của Mỹ là kết quả của việc các lực lượng ủy nhiệm của Iran "đùa với lửa".
Hezbollah cho rằng hành động này "góp phần làm gia tăng xung đột, căng thẳng và leo thang" trên toàn khu vực.
Bộ Văn hóa Syria lên án cuộc tấn công "dã man" vào tỉnh Deir Ezzor, làm hư hại một tòa thành từ thế kỷ thứ 9.
Leo thang đáng kể
Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết các cuộc đình công vừa qua chỉ là bước khởi đầu. Ông nói: “Phản ứng của chúng tôi… sẽ tiếp tục vào những thời điểm và địa điểm mà chúng tôi lựa chọn”.
Washington cho biết họ đã báo trước cho Baghdad về việc tấn công, khiến người phát ngôn chính phủ Iraq giận dữ phủ nhận, gọi đây là "tuyên bố vô căn cứ nhằm đánh lừa dư luận quốc tế".
Bộ Ngoại giao Iraq cho biết họ sẽ triệu Đại biện lâm thời Mỹ ở Baghdad đến để phản đối chính thức.
Căng thẳng giữa Mỹ và Iraq gia tăng trong những tháng gần đây, sau khi Washington thực hiện các cuộc không kích đáp trả các lực lượng thân Iran ở Iraq.
Cuối tháng trước, Washington và Baghdad bắt đầu đàm phán về tương lai của việc lực lượng Mỹ hiện diện ở nước này.
Mỹ có khoảng 900 quân ở Syria và 2.500 quân ở Iraq để tham gia liên minh quốc tế chống lại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo.
Quân đội Mỹ ở Iraq được đưa đến theo lời mời của Baghdad, nhưng lực lượng Mỹ ở Syria đóng tại khu vực nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ. Ngày 3/2, quân đội Syria yêu cầu Washington rút quân.
"Việc lực lượng Mỹ chiếm đóng các phần lãnh thổ Syria không thể tiếp tục", tuyên bố nêu rõ.
Giới phân tích cho rằng các cuộc tấn công của Washington khó có thể ngăn chặn làn sóng tấn công vào những mục tiêu của Mỹ do việc nước này ủng hộ Israel trong cuộc chiến chống lại Hamas.
Allison McManus, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Tiến bộ, cho rằng các cuộc tấn công thể hiện "sự leo thang đáng kể", nhưng "chúng tôi chưa thấy các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng có tác dụng răn đe".
Al-Nujaba, một nhóm thân Iran ở Iraq, tuyên bố sẽ đáp trả.
Từ giữa tháng 10/2023, quân đội Mỹ và liên minh đã bị tấn công hơn 165 lần ở Iraq, Syria và Jordan.
Ba lính thiệt mạng trong vụ tấn công bằng máy bay không người lái vào căn cứ ở Jordan là vụ chết người đầu tiên mà Mỹ hứng chịu kể từ khi xung đột nổ ra ở Dải Gaza.