Ai cũng hỏi tôi - người viết bài "Cuộc trò chuyện hiếm hoi và những 'bí ẩn' của Vua cà phê Trung Nguyên Đặng Lê Nguyên Vũ" - câu này: "Ông Vũ có bình thường không?". Tôi phải trả lời rất nhiều người, mỗi người một kiểu. Nay thì tôi muốn nói lại cho rõ.
Có lần ngồi trong hang đá của ông Đặng Lê Nguyên Vũ ở M'Drak (Đắk Lắk) năm 2020, chúng tôi hỏi: ông có ăn chay không? Ông lắc đầu: Ai sao qua vậy, không kiêng cữ gì!
Hôm rồi ông nhắc tôi: Người anh em nên chú ý sức khoẻ, nên tập tư thế ngồi xổm mỗi ngày, đứng lên ngồi xuống cho máu huyết lưu thông, đại tiện dễ dàng. Chuyện ngủ nghê thì ông bình thường, cũng nhắm mắt, cũng ngủ sâu, cũng mộng mị.
Như vậy trong tứ khoái trần tục thì ông chẳng khác ai. Khoản này thì… bình thường!
Ông ăn uống đơn giản. Ông khoe heo gà, rau cỏ ông ăn là do "các em nó nuôi, nó trồng". Vườn rau đó vài ngàn mét vuông, rau sạch. Rau sạch nên cây rau, lá rau không đẹp, không mượt mà, dù vậy bữa tối của chúng tôi rất ngon miệng.
Ông ghét dối trá. Ghét những người bắn chim, xiệc (điện) cá hoặc vô cớ tàn hại côn trùng, cây cỏ. Ông ghét những kẻ tham nhũng, đục khoét. Ông ghét sự hèn hạ, ghét những kẻ ăn trên ngồi trốc nhưng khi ra tòa khóc lóc kể công, xin cho nhẹ tội để "về với gia đình".
Có người nói ông điên khi sắm giàn xe trên dưới 500 chiếc mà không xài hết. Lại nói 500 chiếc xe trị giá hàng chục ngàn tỉ đó đem xây nhà cho người nghèo, xây trường cho tụi nhỏ miền sâu còn có lợi hơn, sao bỏ hoang phí. Là điên. Tôi không biết. Tôi chỉ biết ông dùng một số ít xe đó cho chương trình cổ động thanh niên đọc sách, cổ động thanh niên lập thân lập chí, khơi gợi hoài bão, ước mơ.
Có người nói ông hoang tưởng khi mơ "đem về 1.000 tỷ đô la cho Việt Nam mỗi năm". Cũng có thể ở thời điểm này là vậy, 10 năm sau chưa chắc đúng – sai. Cũng như ngày xưa, có cậu sinh viên Đại học Y khoa Tây Nguyên làm chuyện động trời: Tự rang xay túi cà phê, thập thò tìm cách gởi tặng Thủ tướng Võ Văn Kiệt khi Thủ tướng dự hội nghị ở Buôn Mê Thuột. Cậu sinh viên đó 30 năm sau là ông Đặng Lê Nguyên Vũ bây giờ, xây dựng nên một đế chế cà phê với mộng ước cà phê triết đạo, thống trị toàn cầu.
Người ta không ưa ông Vũ vì cho là ông lộng ngôn, nói những điều vĩ đại, ngôn ngữ bình dân gọi là "nói trên trời dưới đất". Ông Vũ nói "kệ đi, con se sẻ và con đại bàng suy nghĩ khác nhau".
Người ta cũng không ưa ông Vũ vì ông xưng "qua" với mọi thành phần. Đại từ "qua" ở miền Trung và Nam phổ biến, dành cho người có vai vế, tuổi tác lớn hơn nói với người dưới.
Người ta cũng chế giễu khi ông nói "tiền nhiều để làm gì?". Với ông, tiền nhiều là để kiến thiết quốc gia, trợ lực cho thanh niên, ủng hộ cho những người có chí hướng, chứ không phải để ăn ngon miệng, no bụng, vinh thân phì gia hay những thứ khác.
Ông Vũ có bình thường không khi luôn đau đáu về chuyện "Việt Nam phải là quốc gia trung tâm, quốc gia lãnh đạo"? Ông Vũ có bình thường không khi ông luôn chau mày nhăn trán khi nghĩ về chuyện đất nước sao vẫn còn nghèo, vẫn chưa thể cất cánh?
Ông có bình thường không khi tự tìm lối đi, "bế quan luyện công" 10 năm để vẽ ra công thức (mà ông ghi lại dưới dạng đồ hình) cá nhân thành đạt, gia đình thành đạt, doanh nghiệp thành đạt, quốc gia thành đạt, nhân loại hạnh phúc?... "Tiền nhiều để làm gì?". Ông đổ tiền vào đấy!
Cứ nhìn những việc ông Vũ làm, nếu những điều ông làm được là trang bị cho thanh niên ý chí lập thân lập nghiệp, nghĩ giàu làm giàu, kiêu hãnh, tự tin, dẹp bỏ tự ti, mặc cảm; là giúp người có chí hướng tạo ra những thương hiệu tầm cỡ quốc gia, tầm cỡ toàn cầu; giúp đất nước giàu mạnh, có tiếng nói trên trường quốc tế và không để ai bắt nạt… thì điên như vậy cũng xứng đáng điên.
Và sẽ là cái điên huyền thoại!