Dù Nhật Bản tuyên bố việc trang bị các hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis Ashore trên bờ do Mỹ sản xuất là nhằm đối phó với mối đe dọa từ Triều Tiên, song hành động của Tokyo đang khiến Moscow đặc biệt quan tâm. Bởi nhiều chuyên gia cho rằng, các hệ thống tên lửa mới được Nhật Bản mua là nhằm canh chừng Nga và Trung Quốc.
Trước đó, Nhật Bản đã quyết định tăng cường năng lực cho hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo bằng việc mua và triển khai 2 tổ hợp tên lửa Aegis Ashore trước cái gọi là "mối đe dọa cấp bách" từ phía Bình Nhưỡng. Theo dự kiến, hai tổ hợp tên lửa sẽ chính thức đi vào hoạt động vào năm 2023 và đã được chính phủ Mỹ thông qua hồi tháng 12/2017 với trị giá là 2 tỷ USD.
Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera cũng nhấn mạnh, Tokyo có thể sử dụng tổ hợp tên lửa Aegis Ashore không chỉ ngăn các cuộc tấn công từ tên lửa đạn đạo mà còn nhiều mục tiêu khác như tên lửa hành trình. Tuyên bố của Bộ trưởng Onodera đã khiến nhiều quốc gia láng giềng của Nhật Bản tỏ ý lo ngại.
Theo ông Jeff Kingston, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Á tại Đại học Temple, Nhật Bản, việc triển khai hai hệ thống tên lửa Aegis Ashore của Nhật Bản liên quan tới vấn đề quân sự của Nga và Trung Quốc.
Nói cách khác, theo Tiến sĩ Joseph Gerson, Chủ tịch Trung tâm Hòa bình, Giải trừ vũ khí và An ninh chung, không phủ nhận Nhật Bản mượn cớ nguy cơ bị Triều Tiên dùng tên lửa tấn công nhưng rõ ràng, "chương trình tên lửa của Nhật Bản được thiết kế để bảo vệ quốc gia này và các căn cứ quân sự của Mỹ khỏi những cuộc tấn công tên lửa tiềm tàng từ phía Nga và Trung Quốc".
Trong khi đó, ông Gregory Clark, nhà cựu ngoại giao Australia khẳng định, Tokyo đang lợi dụng tình hình căng thẳng trong khu vực để đẩy mạnh xây dựng năng lực quân sự.
"Dĩ nhiên, Nhật Bản sẽ nói chương trình phòng thủ tên lửa của nước này là nhằm ngăn chặn mối đe dọa trực tiếp từ phía Triều Tiên nhưng mọi người đều biết rằng, tỷ lệ Triều Tiên tấn công Nhật Bản là rất thấp", RT dẫn lời ông Clark.
Cũng theo ông Clark, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đang tận dụng tình hình căng thẳng để tiến tới sửa đổi luật quốc phòng cũng như nâng cao năng lực quân sự và tăng cường vai trò của quân đội cho Nhật Bản ở nước ngoài. Chính sách quân sự hiện thời giúp ông Abe có quyền trang bị cho quân đội Nhật Bản các loại vũ khí do Mỹ sản xuất và biến Nhật trở thành người ủng hộ chủ động cho chiến lược quân sự của Mỹ trong và ngoài khu vực.
"Thậm chí, ông Abe đang thực hiện những chuyến thăm không cần thiết tới các nước Baltic nhằm thể hiện sự ủng hộ với hàng loạt chính sách của Mỹ và NATO ở châu Âu", ông Clark nói thêm.
Tuy nhiên, ông Clark nhấn mạnh chính sách hiện thời có thể đẩy quan hệ Nhật – Nga rơi vào căng thẳng. Cụ thể, việc triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis Ashore ở Nhật Bản có thể đẩy Moscow ngày càng hợp tác chặt chẽ với Bắc Kinh nhằm đối phó với sức ép lớn từ phía Mỹ và các nước đồng minh. Ngoài ra, chính sách hiện thời của Nhật sẽ tác động xấu tới các cuộc đối thoại với Nga về quần đảo tranh chấp Kuril.
Điều này đã được thể hiện qua tuyên bố hôm 15/1 của Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov. Theo ông Lavrov, các hệ thống tên lửa hiện đại sắp được triển khai tại Nhật có thể được sử dụng cho mục đích tấn công và hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của Mỹ.
 Việc Nhật triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis Ashore có thể đẩy các cuộc đối thoại với Nga về quần đảo tranh chấp Kuril vào bế tắc. |
Tuyên bố của ông Lavrov được đưa ra sau khi một nguồn tin Nhật cho rằng, các hệ thống phòng thủ tên lửa mà Nhật mới mua của Mỹ sẽ được dùng để ngăn chặn mối đe dọa từ Nga và hoạt động triển khai này hoàn toàn phù hợp với chính sách đối phó với Moscow của Washington.
Nguồn tin này còn dẫn lời một quan chức quốc phòng Nhật Bản giấu tên cho hay, hoạt động triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa là nhằm “kiềm chế” năng lực tên lửa Nhật Bản đe dọa “khu vực phía đông nước này”.
“Chúng tôi đã nghe đuộc thông tin Nhật Bản sẽ cho triển khai hệ thống Aegis Ashore và Mỹ sẽ không có bất cứ liên quan tới hoạt động của hệ thống này. Nhưng chúng tôi thực sự nghi ngờ về thông tin trên”, ông Lavrov nói.
Còn ông Aleksandr Zhilin, một tướng quân đội Nga nghỉ hưu cho rằng, khả năng cao là Nhật sẽ không kiểm soát hoạt động của các hệ thống tên lửa Aegis Ashore và những tuyên bố lâu nay chỉ mang tính trá hình. Mỹ đứng đằng sau việc triển khai Aegis nhằm dõi theo sát sao mọi động thái của Nga và Trung Quốc.
Bên cạnh mục đích phòng thủ trước Nga – Trung, sự xuất hiện của các hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis Ashore của Mỹ tại Nhật Bản còn có nguy cơ làm gia tăng thêm căng thẳng trong khu vực bởi nó có thể biến thành công cụ phục vụ các cuộc tấn công phủ đầu của Mỹ và đồng minh.
Ông Gerson nhấn mạnh thêm, Nhật triển khai các hệ thống Aegis Ashore là động thái mới trong cuộc chạy đua vũ trang ở khu vực đồng thời làm gia tăng thêm căng thẳng và đẩy các nước vào bờ vực “chiến tranh hủy diệt”.
Bởi một khi Aegis được triển khai tại Nhật Bản, phần lớn các khu vực bờ biển kinh tế phát triển mạnh của Trung Quốc cũng như vùng Sakhalin và Primorsky Kray của Nga đều nằm trong phạm vi tấn công nếu như Aegis được trang bị tên lửa Tomahawk.