12 ngày đêm tháng Chạp năm 1972, Mỹ điều hàng trăm lượt máy bay ném bom chiến lược B-52 cùng hàng đàn máy bay cường kích bảo vệ, bay vào miền Bắc Việt Nam ném bom rải thảm xuống những thành phố đông dân cư . Nhưng chúng ta đã không bị động, bất ngờ.
Rất nhiều lực lượng đã nghiên cứu, tìm hiểu về B-52 và một trong những lực lượng có đóng góp quan trọng, đó là Tình báo quân sự.
Đặc thù nghề nghiệp khiến những chiến công này trở nên thầm lặng khiến cho đến tận hôm nay, 45 năm sau những chiến công, rất nhiều người còn chưa biết đến những đóng góp của các anh các chị.
Giờ đây, căn cứ vào những nội dung ít ỏi của những tài liệu được phép công khai, tạp chí Khám phá xin gửi tới bạn đọc một góc nhìn về những chiến công thầm lặng ấy.
B52 trong chiến dịch 12 ngày đêm đánh phá Hà Nội và các tỉnh, thành phố miền Bắc.
Nhiều cựu chiến binh vẫn nói: Để đánh thắng B-52, có sự đóng góp công sức, trí tuệ của rất nhiều lực lượng, trong đó có lực lượng tình báo quân sự, nhưng từ trước đến nay, ít người đề cập đến. Thời gian ngày càng lùi xa, có những điều trước đây là bí mật quân sự, không thể đề cập thì nay có thể đã được giải mật .
Ngày 6/7/1972, tại ngôi nhà khép kín trong góc Thành cổ Hà Nội, các Phó tổng Tham mưu trưởng Vương Thừa Vũ, Phùng Thế Tài đã chủ trì hội nghị về đánh thắng B-52.
Sau khi nghe 8 đồng chí có trọng trách lớn phát biểu ý kiến (Mạc Lâm, cán bộ Cục Quân báo; Lê Văn Tri, Tư lệnh Phòng không - Không quân; Đào Đình Luyện, Tư lệnh Không quân; Dương Hán, Phó tham mưu trưởng Phòng không - Không quân); Hoàng Đình Phu, Viện trưởng Viện Kỹ thuật Quân sự; Trần Đại Nghĩa, Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch Nhà nước; Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, Trợ lý tên lửa, Cục Tác chiến, Bộ Tổng tham mưu"); Đồng chí Phùng Thế Tài kết luận:
"Mỹ sẽ đem B-52 đến ném bom Hà Nội, Hải Phòng và các vùng lân cận vào lúc ta đang thắng lớn ở miền Nam mà Mỹ lại ngoan cố muốn ép ta ở Hội nghị Pa-ri. Chúng sẽ đánh tất cả các mục tiêu, kể cả khu đông dân. B-52 sẽ ném bom đêm, gây nhiễu rất nặng, bay cao 10-11 km.
Chiến thuật địch rất máy móc, lệ thuộc vào điều kiện sẵn có. Không quân chiến thuật bảo vệ đội hình B-52, dùng nhiều tên lửa sơ-rai để chế áp trận địa tên lửa, ra-đa của ta. B-52 bay bằng cắt bom…".
"8 đồng chí có trọng trách" đều là những cán bộ cấp cao của quân đội mà tiểu sử, sự nghiệp đã được đông đảo nhân dân biết đến, duy cái tên Mạc Lâm vẫn rất "bí ẩn". Trong suốt 40 năm qua, hàng nghìn bài báo, cuốn sách trong nước đã được xuất bản xung quanh chiến thắng B-52, nhưng tìm kiếm trên mạng, cái tên Mạc Lâm vẫn hoàn toàn không xuất hiện.
Pháo đài bay B-52
Như chúng ta đã biết, theo chỉ đạo của Bác Hồ, ngay từ khi giặc Mỹ gây hấn, mang bom đạn ra đánh phá miền Bắc, Bộ đội Phòng không - Không quân và ngành quân báo đã để mắt nghiên cứu về B-52.
Còn Mạc Lâm, ông thực sự thu thập tài liệu về B-52 từ khi nào? Đọc trong nhật ký, hồi ký, có thể khẳng định: Ông bắt đầu "lập hồ sơ B-52" từ cuối năm 1968. Đó là thời điểm sau khi đế quốc Mỹ ngừng ném bom từ vĩ tuyến 20 trở ra,
Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng tư lệnh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ cho Quân chủng Phòng không - Không quân: "Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương vừa nhận định: Mỹ tạm ngừng ném bom là vừa để tỏ vẻ thiện chí, vừa để tập trung không quân đánh phá quyết liệt ngăn chặn giao thông của ta từ Nghệ An trở vào.
Tuy xuống thang, địch có khả năng đánh phá trở lại phía Bắc. Vì vậy, đi đôi với việc đẩy mạnh cuộc chiến đấu bảo vệ giao thông ở Quân khu 4, bộ đội Phòng không - Không quân cần tăng cường cảnh giác, tích cực chuẩn bị, sẵn sàng đánh bại âm mưu địch đánh phá trở lại các tỉnh phía Bắc nhất là Hà Nội. Tuyệt đối không để bị bất ngờ".
Với trách nhiệm của nhà tình báo, Mạc Lâm tập trung khai thác hàng trăm phi công Mỹ, lúc đó bị bắt tập trung về nhà giam Hỏa Lò, nơi phi công Mỹ tự ví von là "khách sạn Hin-tơn".
Lúc đó, "khách hàng" của Mạc Lâm không có ai là phi công B-52, nhưng bằng mẫn cảm nghề nghiệp, ông hiểu rằng, khai thác từ phi công lái các loại máy bay chiến thuật F4, F105 thì cũng sẽ "vỡ" ra nhiều điều về B-52, với mệnh danh "siêu pháo đài bay", lúc đó đang được Mỹ huênh hoang tuyên truyền về sức mạnh vô song của nó.
Đúng như dự đoán của Mạc Lâm, nhiều viên phi công đã khai rằng, thời kỳ huấn luyện trước khi tham chiến tại Việt Nam, họ đều được tham gia diễn tập với B-52 về tập kích đường không chiến lược.
Đại tướng Văn Tiến Dũng (bên trái) và Đại tá Phan Mạc Lâm.
Thông tin từ tù binh Mỹ cũng hé lộ rằng: Đội hình B-52 đánh vào Hà Nội, tất sẽ có nhiều thành phần máy bay khác trong hoạt động yểm trợ như hộ tống, chế áp tên lửa, cao xạ đối phương kể cả việc chiếm lĩnh ưu thế trên cao của các máy bay F4, F105 được bố trí ở các căn cứ không quân được đặt xung quanh miền Bắc Việt Nam.
Kiên nhẫn khai thác, cẩn trọng kiểm tra đối chứng lời khai của từng phi công, trong đó có cả những phi công kỳ cựu có từ 5000 đến 6000 giờ bay; có tên từng là chỉ huy cấp cao của đối phương, Mạc Lâm đã có trong tay hàng nghìn trang tài liệu cần thiết về tính năng, đặc điểm của máy bay B-52 với những ưu điểm, nhược điểm vốn có của nó; trang thiết bị, kỹ thuật điện tử cũng như khả năng mang bom và các loại bom của B-52.
Đội hình cơ bản của một biên đội B-52; cơ cấu thành phần một trận tập kích bằng B-52 vào một mục tiêu nào đó và khu vực dự kiến mục tiêu đánh phá sắp tới; đường bay các hướng từ các căn cứ không quân ở Nhật Bản, Thái Lan, đảo Gu-am… đến Việt Nam-Hà Nội; khu vực tiếp dầu trên không, sở chỉ huy trên không; đường rút lui của B-52… Tất cả đều được "lập hồ sơ" kỹ càng.