Douglas Laux đã cựu điệp viên, chính xác là case officer của CIA trong gần 10 năm (case officer là sĩ quan tình báo chịu trách nhiệm điều hành các đặc vụ và mạng lưới đặc vụ trong tổ chức, tìm ra những ứng cử viên tương lai và huấn luyện họ).
Vừa nghỉ hưu, anh đã cho xuất bản một cuốn sách về cuộc sống, sự nghiệp và những điều chưa ai biết về một sĩ quan CIA.
Năm ngoái, Douglas Laux đã mở một thread AMA – Ask Me Anything – Hỏi tôi bất cứ thử gì trên Reddit nhằm giải đáp thắc mắc của những người ngoài cuộc và một phần để quảng bá cho cuốn sách mới của mình.
Bản thân chỉ là một cậu sinh viên bình thường, cuộc đời Douglas Laux thay đổi khi cậu Laux trẻ tuổi quyết định bước vào ngành tình báo gian truân và đầy nguy hiểm.
Với nhiều chuyến viếng thăm Afghanistan, đi xuyên Trung Đông và thực hiện nhiều nhiệm vụ trong lòng địch, chắc hẳn Douglas Laux có nhiều chuyện để kể.
Và đây là một số câu hỏi – câu trả lời hay mà chúng tôi lọc ra từ hai đợt AMA do anh Laux mở ra, một đợt vào tháng Tư năm 2016 và một đợt vào Giáng sinh vừa rồi.
Hỏi: Làm sao mà anh lại được về làm việc cho CIA? Anh đi xin việc hay anh được họ tuyển dụng?
Đáp: Một nhà tuyển dụng cho CIA đã đến trường Đại học Indiana của tôi và có một bài phát biểu tại đó. Anh ấy sau đó đã khuyên chúng tôi nên nộp đơn trên mạng. Tôi đã quyết định làm thế và mọi thứ cứ diễn biến từ đó.
Hỏi: Tiêu chuẩn xét tuyển là gì?
Đáp: Trang web đăng ký dự tuyển có hết rồi. Chủ yếu là không được sử dụng ma túy trong thời gian gần đây. Ngoài ra, CIA muốn một ứng viên có hiểu biết về nhiều thứ và không bị cận thị nặng.
Hỏi: Một người cần có những kỹ năng gì để ứng tuyển?
Đáp: Bạn sẽ chẳng thể học trước một kỹ năng gì để có thể trở thành một ứng viên sáng giá cả. Đây lại là một điều tốt, bởi đầu vào của CIA sẽ là một sân chơi sòng phẳng, nơi mà không có ai vượt trội hơn ai cả.
Hỏi: Làm thế nào để trở nên đặc biệt hơn trong hàng núi hồ sơ gửi về?
Đáp: Thông thạo một ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh. Sống ở bên ngoài nước Mỹ.
Hỏi: Nếu không trở thành một điệp viên CIA, anh sẽ làm gì?
Đáp: Tôi đã toàn tâm toàn ý muốn trở thành một anh lính thủy đánh bộ.
Hỏi: Đã có ai suýt phát hiện ra bí mật của anh chưa, và lúc đó anh đã nghĩ gì? Đã bao giờ anh hối tiếc rằng mình đã sống một cuộc đời giả và làm sao để anh tự tạo cho mình danh tính giả đó không?
Đáp: Những người thân thiết nhất luôn là những người nghi ngờ nhiều nhất. Và người thân nhất luôn là mấy cô bạn gái của tôi.
Họ luôn nghĩ rằng tôi đang lừa dối tình cảm của họ hay tham gia mafia, buôn ma túy hay làm điều phạm pháp gì đó. Có lần có cô bạn gái phát hiện ra phù hiệu điệp viên nằm trong ngăn kéo tủ và tôi đã phải nói dối quanh co về vụ đó.
Tôi không hối tiếc vì đã sống một cuộc đời đầy giả dối và giấu giếm vì đó là công việc của tôi. Tuy là nó ảnh hưởng tới đời sống xã hội nhiều, rất khó ngăn nhưng tôi vẫn vượt qua được nó.
Hỏi: Làm sao mà anh chối quanh co được?
Đáp: Từ chối mọi cáo buộc bạn gái đưa ra, đưa ra các lập luận trái lại những gì cô ấy nói.
Hỏi: Đâu là kinh nghiệm đáng nhớ nhất của anh trong 10 năm công tác?
Đáp: Triệt tiêu được mạng lưới làm bom tự chế lớn nhất thế giới tại Afghanistan chỉ với thời gian 2 năm.
Hỏi: Ý kiến của anh thế nào về việc Snowden tiết lộ bí mật đen tối của CIA ? Anh có cảm thấy rằng công chúng Mỹ cần được biết và rằng điều này ảnh hưởng tới hoạt động tình báo nước Mỹ không?
Đáp: Hỏi hay lắm. Tôi nghĩ cả hai đều đúng. Tôi nghĩ điều đó có hại nhưng công chúng vẫn có quyền được biết.
Hỏi: Có nhiệm vụ nào mà khiến anh thấy tính mạng mình gặp nguy hiểm không?
Đáp: Tôi là một case officer tại vùng chiến sự nên bản thân việc đó đã là nguy hiểm đến tính mạng rồi. Cộng thêm việc tôi là một sĩ quan CIA nữa nên tôi càng trở thành một mục tiêu lớn. Quan trọng nhất là phải hành sự cẩn thận và không được gây chú ý.
Hỏi: Anh có yêu thích công việc của mình không? Các mối quan hệ xã hội của anh ra sao và công việc có khiến anh căng thẳng trong giao tiếp hàng ngày không?
Đáp: Tôi yêu mọi giây phút được phục vụ công việc của mình, ngay cả những lúc tôi phàn nàn về nó.
Nhưng công việc thì nặng nề lắm. Mỗi một người mới tôi gặp sẽ là một cá nhân nữa mà tôi phải nói dối, đến một lúc tôi chẳng còn muốn gặp ai nữa. Nhưng đùa thôi! Nó đi kèm công việc, bạn phải chấp nhận và đối mặt với nó! Đó là lý do chính phủ trả bạn kha khá tiền để làm việc!
Hỏi: Lúc nói với phụ huynh anh về vấn đề này, anh có gặp nhiều trở ngại không? Liệu anh có muốn làm lại công việc này lần nữa không?
Đáp: Đúng, rất khó để nói với "nhị vị phụ mẫu" về vấn đề này và đặc biệt là mẹ anh chẳng biết nói câu gì. Làm gì có hướng dẫn về việc phải làm thế nào khi con cưng của mình là một điệp viên của chính phủ?
Nhưng rồi họ cũng vui vẻ chấp nhận thực tại khi thấy con của mình đứng trên TV kể về trải nghiệm của mình. Chắc chắn tôi sẽ làm công việc này một lần nữa. Nó cực kỳ tuyệt vời.
Hỏi: Tôi có thể tham gia CIA không?
Đáp: Có. Hoàn toàn có thể. Hãy cứ nộp đơn trên mạng nhé.
Hỏi: Anh đã được CIA liên hệ như thế nào? Tôi cũng đã từng được CIA gọi tuyển nhưng không được phép nói với bất kỳ ai rằng tôi đang làm cho CIA cả.
Đáp: Tôi cũng thế. Tôi cũng nhận được một cuộc điện thoại. Tôi hoàn toàn bất ngờ trước cuộc gọi này và đã có lúc tôi thắc mắc là "Từ từ đã, đây là CIA đang gọi nhỉ?".
Đã có vài giây im lặng tuyệt đối giữa tôi và người gọi, có lẽ đầu dây kia đã ngồi suy ngẫm về cuộc đời mình đang làm cái gì đây, rồi mới quyết định tiếp tục cuộc gọi.
Hỏi: Để kiểm tra xem anh có đáng tin không, họ đã phỏng vấn bạn bè và người thân anh thế nào để giữ cho mọi thứ được bí mật tuyệt đối?
Đáp: Câu hỏi thông minh lắm. Họ làm việc đó không được tốt lắm.
Tôi đến từ một vùng quê xa và hẻo lánh, hiển nhiên là khi có người đi một chiếc xe SUV đen tới, ăn vận vest đen từ đầu đến chân, cầm theo một tập giấy và hỏi người thân của tôi về việc tôi có đáng tin hay không ... hẳn là nó rất đáng ngờ.
Chưa kể họ còn nói "À ừ tôi là người của chính phủ. Anh Doug vừa xin việc trong chính phủ xong". Đó quả là một câu nói tệ hết sức dành cho anh bạn của tôi hôm đấy đang ngồi vắt sữa bò.
Hỏi: Kể từ lúc anh xuất bản sách, anh có ra nước ngoài lần nào chưa? Các cơ quan tình báo nước ngoài có theo dõi anh không?
Đáp: Có và có, toàn bộ các quốc gia đều theo dõi chặt chẽ các cựu sĩ quan tình báo. Nhưng bản thân tôi là một cá nhân nhiều người biết nên tôi không phải mối lo ngại hàng đầu.
Hỏi: Người ngoài hành tinh?
Đáp: Người ngoài hành tinh.
Hỏi: Điều gì mà anh rất ghét ở những bộ phim nói về điệp viên?
Đáp: CIA có "sĩ quan - officer" còn FBI mới có "đặc vụ - agent". Người ta toàn gọi nhầm hai thứ này.
Thế nhưng biệt danh Reddit mà anh Douglas Laux chọn cho mình là AgencyAgent - Đặc vụ Đặc vụ. Quả là khó hiểu.