Thổ Nhĩ Kỳ bất lực
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã có một tháng đầy khó khăn khi đối đầu với liên quân Nga-Syria. Cuộc tiến công của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ vào Idlib - thành trì cuối cùng của phiến quân– dường như đã trở thành một sai lầm khủng khiếp, tờ Asia Times nhận định.
Diễn biến đáng chú ý nhất là cuộc không kích từ lực lượng Syria với sự yểm trợ từ Nga đã khiến 34 quân nhân Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng. Đó được coi là thông điệp không thể rõ ràng hơn của Tổng thống Vladimir Putin gửi đến người đồng cấp Erdogan: Hãy ngừng ủng hộ cuộc chiến chống lại Damascus và sẵn sàng rời khỏi Syria.
Bị hất gáo nước lạnh và chịu thương vong nặng nề, Ankara thậm chí đã không thể lên tiếng đổ lỗi cho Nga (Thổ Nhĩ Kỳ đã tránh lên tiếng cáo buộc Nga đứng sau các cuộc không kích trước khi đàm phán).
Thay vào đó, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ phải trút sự giận dữ lên lực lượng Syria thay vì mạo hiểm đối đầu trực tiếp với Nga. Pháo binh Thổ Nhĩ Kỳ đã liên tục dồn ép và gây tổn hại nặng nề cho lực lượng Syria ở Idlib, mà theo truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ, thương vong phía quân đội Syria có thể lên đến hàng trăm người.
Khi Thổ Nhĩ Kỳ phải đón nhận tin về cái chết của các binh sĩ ở Idlib, đã có nhiều dự đoán u tối được đưa ra. Đối với nhiều người, điều này có nghĩa là sự kết thúc mối quan hệ thân tình giữa hai nhà lãnh đạo Erdogan và Putin. Tình bạn thân thiết giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga dường như đang bước đến một cái kết chia tay đầy cay đắng.
Nhiều nhà quan sát cũng suy đoán rằng diễn biến mới sẽ là cơ hội cho Washington sửa chữa quan hệ với Ankara. Trớ trêu thay, chính việc Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga thay vì Patriot đã làm căng thẳng mối quan hệ với Mỹ ngay từ đầu.
Trong một sự trớ trêu tương đương – sau khi phải hứng chịu hỏa lực từ Su-24 của Nga ở Syria, Thổ Nhĩ Kỳ đã đề nghị Washington triển khai hệ thống phòng không Patriot gần biên giới với Syria để cân bằng lại cán cân trên chiến trường nhưng đã bị từ chối.
Đó được coi như một sự trả đũa nhẹ nhàng của người Mỹ. Không có gì ngạc nhiên khi chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã không vội vàng giúp đỡ nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ.
Không thể đích danh đổ lỗi cho Nga cũng như không thể nhận được sự hỗ trợ từ người Mỹ, cách duy nhất để Thổ Nhĩ Kỳ cứu vãn thể diện của mình cũng như xoa dịu thái độ của công chúng trong nước là tăng cường các đợt tấn công chống lại lực lượng Chính phủ Syria ở Idlib.
Vì sao Nga làm ngơ?
Nga đã giúp Thổ Nhĩ Kỳ giữ thể diện ở Syria.
Trước sự ngạc nhiên của nhiều người, Tổng thống Putin không hề cố gắng ngăn chặn các bước tiến của Tổng thống Erdogan. Thay vào đó, ông thả lỏng tình hình cho Ankara tiếp tục các động thái quân sự ở Idlib.
Khi Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành một chiến dịch quân sự lớn ở Syria chỉ vài ngày trước chuyến thăm của Tổng thống Erdogan tới Moscow, Điện Kremlin gần như đã đứng sang một bên quan sát.
Tổng thống Putin cho phép máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ bay qua không phận Idlib yểm trợ, trong khi pháo binh hạng nặng tiếp tục vây ráp lực lượng của Tổng thống Assad.
Hồi đầu tuần, Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar tuyên bố nước này đã phá hủy hai máy bay chiến đấu Su-24 của Syria, hai máy bay không người lái, 135 xe tăng, năm hệ thống phòng không và "vô hiệu hóa" hơn 2.500 chiến binh trung thành với Chính phủ Syria.
Vì sao Tổng thống Putin cho phép Thổi Nhĩ Kỳ khởi động chiến dịch quân sự chống lại đồng minh Damascus của mình?
Có ba lý do giải thích cho điều này.
Thứ nhất: Tổng thống Putin hiểu rằng Tổng thống Erdogan cần phải giữ được thể diện ở Idlib, ít nhất là tạm thời, để xoa dịu làn sóng kêu gọi trả đũa Syria ở trong nước.
Lý do thứ hai và có lẽ là quan trọng nhất: Tổng thống Putin đã đầu tư quá nhiều vào việc gây chia rẽ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ. Một mối quan hệ hợp tác êm đềm giữa NATO và Thổ Nhĩ Kỳ đơn giản là không không hề tốt cho Nga.
Thứ ba: Nga tự tin rằng có thể kiểm soát mọi hành động của Thổ Nhĩ Kỳ. Theo đó, Ankara sẽ không được tấn công vào các mục tiêu Nga và toàn bộ hoạt động quân sự sẽ chỉ được phép kéo dài trong một vài ngày, đồng thời không làm thay đổi các động lực cơ bản trên mặt đất.
Việc lực lượng Syria và quân cảnh Nga kiểm soát lại các điểm chiến lược ở Idlib sau các hoạt động quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ vài ngày qua đã chứng minh điều đó.
Cuối cùng, Tổng thống Putin biết rằng ông luôn là người chiếm thế thượng phong. Đến phút cuối, Tổng thống Erdogan hiểu rằng việc binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng ở Idlib sẽ không thể trở thành một cái cớ làm lay chuyển Nga – chưa nói đến việc ông không nhận được sự hỗ trợ từ người Mỹ và châu Âu cho cuộc phiêu lưu quân sự của mình ở Syria.
Niềm an ủi duy nhất của Thổ Nhĩ Kỳ là nước này đã có màn trình diễn sức mạnh quân sự ở mức khá, giúp thu về một số lợi ích chiến thuật ở Idlib. Nhưng chiến thắng chiến lược ở Syria một lần nữa rõ ràng thuộc về Moscow.