Binh sĩ Mỹ tại Afghanistan năm 2009. Ảnh: AFP
Đường băng vắng vẻ tại căn cứ không quân Bagram sau khi binh sĩ Mỹ rút quân. Ảnh: AFP
Hãng thông tấn AFP (Pháp) cho biết chính phủ Mỹ gọi việc rút khỏi Afghanistan là giảm rủi ro, không phải rút quân. Washington cũng khẳng định sẽ tiếp tục ủng hộ chính phủ Afghanistan từ xa.
Tuy nhiên, tỉnh huống này cũng thể hiện rõ ràng ưu tiên hàng đầu của Tổng thống Biden: Kết thúc 20 năm tham chiến không thành quả ở Afghanistan.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki ngày 6/7 nêu rõ Afghanistan là “một cuộc chiến mà Tổng thống cảm thấy không có giải pháp quân sự”.
Ban đầu, Tổng thống Biden đặt thời hạn rút toàn bộ binh sĩ tại Afghanistan vào ngày 11/9. Đến ngày 6/7, có tới 90% binh sĩ đã hồi hương. Lầu Năm Góc cho biết đến cuối tháng 8 dự kiến binh sĩ cuối cùng sẽ trở về nước.
Bộ Chỉ huy Trung tâm (CENTCOM) thuộc Lầu Năm Góc cho biết đã chính thức bàn giao 7 căn cứ cũ của Mỹ cho các lực lượng an ninh Afghanistan và đã tiến hành sơ tán lượng trang thiết bị, khí tài tương đương 1.000 chuyến máy bay vận tải C-17 khỏi quốc gia Nam Á, trước thời hạn cuối cùng rút hoàn toàn quân Mỹ khỏi đây vào ngày 11/9.
Tuyên bố mới trên của CENTCOM nhấn mạnh rằng hầu hết tiến trình rút binh lính và nhân viên dân sự Mỹ theo mệnh lệnh được Tổng thống Joe Biden đưa ra hồi tháng 4 vừa qua đã được hoàn tất.
Khi hiện diện của quân đội Mỹ giảm dần, lực lượng Taliban nhanh chóng giành lợi thế. Chính phủ Afghanistan cho biết hàng trăm tay súng Taliban đã thiệt mạng trong cuộc giao tranh gần đây nhất, nhưng vẫn có dấu hiệu cho thấy lực lượng quân đội nước này đang lung lay.
Ngày 5/7, có tới 1.000 binh sĩ quân đội Afghanistan đã vượt biên vào Tajikistan để tránh Taliban.
Cảnh sát Afghanistan tại tỉnh Kandahar. Ảnh: AFP
Người tiền nhiệm của Tổng thống Biden, ông Donald Trump đã đạt được thỏa thuận với Taliban về việc binh sĩ Mỹ đến ngày 1/5 sẽ rút quân. Tổng thống Biden mặc dù có nhiều bất đồng với người tiền nhiệm về nhiều vấn đề nhưng ủng hộ ý tưởng này.
Nhà lãnh đạo Mỹ Biden trong tháng 4 phát biểu: “Tôi là Tổng thống thứ 4 của Mỹ phụ trách hiện diện của binh sĩ tại Afghanistan. Tôi sẽ không chuyển trách nhiệm này đến Tổng thống thứ 5”.
Trái ngược với tình hình có phần u ám tại Afghanistan, ở Mỹ lại là bức tranh khác khi dư luận ủng hộ kết thúc “cuộc chiến không hồi kết”.
Giáo sư khoa học chính trị John Mueller tại Đại học Ohio cho rằng người Mỹ nhiều khả năng sẽ không quan tâm đến kết quả của việc rút quân.
Ông John Mueller lấy ví dụ về việc cựu Tổng thống Ronald Reagan rút khỏi Lebanon năm 1983 và cựu Tổng thống Bill Clinton rút quân khỏi Somalia năm 1993.
Nhưng trước cảnh báo về việc Taliban có thể tái lập quan hệ với al-Qaeda, cấm các bé gái đi học, nhiều chính khách đã lên tiếng đề nghị Tổng thống Biden xem xét lại kế hoạch.
Thượng nghị sĩ Lindsey Graham gọi việc rút quân là “thảm họa”. Chỉ huy hàng đầu của quân đội Mỹ tại Afghanistan, Tướng Austin Miller đã cảnh báo viễn cảnh nội chiến ở quốc gia này là “mối lo ngại cho toàn thế giới”.
Trang mạng Stratfor đưa tin giới chuyên gia phân tích thông tin tình báo, địa chính trị toàn cầu cho biết kế hoạch của Mỹ và các nước phương Tây đang nhanh chóng rút toàn bộ binh lính của mình khỏi Afghanistan cộng với tình hình phiến quân Taliban đã giành được thêm một số phần lãnh thổ sẽ khiến Taliban và Chính phủ Afghanistan rơi vào cuộc chiến tranh giành quyền lực có thể dẫn tới nội chiến, đồng thời đẩy tình hình an ninh tại khu vực này xuống mức tồi tệ thêm.