Vissi D'arte là một trong những aria kinh điển của Opera được nhiều người yêu thích, cũng là một trong những aria cơ bản nhập môn với người mới tiếp cận nền âm nhạc bác học, cổ điển.
Không những vậy, Vissi D'arte còn là một chuẩn mực cho nghệ thuật hát đẹp riêng theo trường phái Verismo (chứ không phải Bel Canto). Ở aria này là những giai điệu đẹp mộng mị, những legato mượt như lụa, du dương như ánh trăng rằm, pianissimo êm ái, nhưng cũng không kém phần kịch tính, dữ dội, bùng nổ cảm xúc ở đoạn cao trào cressendo.
Nó được xem như thước đo kỹ thuật, chiều sâu giọng hát, tư duy với nhiều ca sĩ Opera, là aria mà bất cứ giọng full lirico soprano, spinto soprano nào cũng muốn hát (và thậm chí là cả coloratura soprano, dramatic soprano hay mezzo soprano).
Phạm Khánh Ngọc
Bởi vậy nên hầu hết các diva, danh ca Opera lớn đều hát aria này, từ full lirico soprano như Montserrat Caballe tới spinto soprano như Leontyne Price, Renata Tebaldi, dramatic thuần như Birgit Nilsson, Anita Cerquetti, Ghena Dimitrova hay thậm chí cả coloratura như Joan Sutherland, Nelia Melba. mezzo soprano như Elena Obraztsova, Rosa Ponselle, giọng toàn năng assoluta như Maria Callas, Virginia Zeani, falcon soprano như Shirley Verrett…
Vissi D'arte là aria dành cho vai Tosca trong vở Opera cùng tên của nhà soạn nhạc Giacomo Puccini. Vissi d'arte được nhân vật nữ chính Flora Tosca hát ở hồi II, sau khi nam tươc Scarpia, cảnh sát trưởng bí mật của thành Roma gạ gẫm cô tình một đêm để đổi lại tự do cho người yêu cô là họa sĩ Mario Cavaradossi đang bị giam cầm và tra tấn vì đã giúp đỡ người vượt ngục là Cesare Anglotti.
Tosca là vai diễn dành riêng cho type giọng spinto soprano (thậm chí dramatic soprano) nên rất nặng, thường phải là các giọng spinto soprano và dramatic soprano mới đảm nhiệm được. Tuy nhiên, nhiều full lirico soprano có thể lực và kỹ thuật siêu tốt cũng thể hiện thành công. Type giọng light lirico soprano và lirico coloratura soprano (loại giọng phổ biến nhất ở châu Á và Việt Nam) gần như không hát được vì không đúng fach giọng.
Vì thế, ở Việt Nam từ trước tới nay, chưa có ai dám hát trọn vai Tosca. Thậm chí, ngay cả việc hát riêng aria Vissi D'arte thôi cũng là cả vấn đề và không phải ai cũng dám thử sức. Nhấn mạnh rằng, với type giọng light lirico soprano và lirico soprano phổ biến ở Việt Nam thì việc hát Vissi D'arte chỉ là thử sức, không cần thiết phải đánh giá khắt khe, đúng chuẩn vì vốn dĩ đã sai fach giọng ngay từ đầu.
Từ trước tới nay, ở Việt Nam đã có một số ca sĩ sau hát Vissi D'arte như Lê Dung (light lirico soprano), Hà Phạm Thăng Long (full lirico soprano), Đào Tố Loan (coloratura soprano)… Mỗi người đều có một cách thể hiện riêng.
Mới đây, giọng coloratura soprano hàng đầu Việt Nam – NSƯT Phạm Khánh Ngọc đã dám thử sức hát Vissi D'arte tại Hòa nhạc Khai mạc HBSO - Mùa giải 2024. Và theo nhiều khán giả, đây là phiên bản hay nhất, hoàn thiện nhất ở Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại.
Dù không sở hữu đúng type giọng phù hợp với Vissi D'arte, nhưng Phạm Khánh Ngọc đã rất cố gắng để làm tròn trịa aria này nhất có thể, ít nhất ở việc dựng tiếng, support đủ độ sâu cho giọng (điều quan trọng nhất mà nhiều ca sĩ cổ điển nửa mùa không làm được) và cộng hưởng tối ưu, đều đặn ở các chuỗi âm thanh phát ra, tạo luồng âm lượng khá lớn (trong giới hạn của type giọng).
Phạm Khánh Ngọc rất có ý thức trong việc nhấn nhá, đặt trọng tâm vào phát âm, nhả chữ sao cho rõ lời, đúng cảm xúc nhân vật. Về mặt thể hiện cảm xúc nhân vật (day dứt, đau khổ, giằng xé nội tâm), tôi thấy Phạm Khánh Ngọc thể hiện tốt nhất, có nội tâm rõ ràng chứ không phải kiểu đang vật nhau với các note nhạc, bị tác phẩm làm khó nên phải hát như trả bài.
Phạm Khánh Ngọc xứng đáng là niềm tự hào của Opera Việt Nam hiện tại (cùng với Đào Tố Loan), một Prima Donna đúng nghĩa của Việt Nam.