Tháng Chạp hàng năm, những lò bánh tráng ở thôn Túy Loan (xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) liên tục đỏ lửa, hoạt động hết công suất để cho ra lò sản phẩm kịp phục vụ Tết.
Người Túy Loan bao đời nay gắn với nghề làm bánh tráng nhưng chẳng ai biết nghề có nguồn gốc từ đâu. Chỉ biết rằng, ngày Tết, mâm cúng của mỗi người dân Quảng Nam, Đà Nẵng phải có chiếc bánh tráng và phải là bánh tráng Túy Loan mới đủ vị.
Làm bánh tráng không khó, chẳng thế mà ở Túy Loan, gia đình nào cũng có thể tự thực hiện nhưng sống được với nghề gia truyền hàng trăm năm thì chẳng dễ. Vậy nên ở Túy Loan bây giờ chỉ còn gần 10 lò đỏ lửa. Tháng Chạp, ngày Tết thì có thêm dăm ba nhà khác.
Bà Đặng Thị Lành (66 tuổi, chủ lò bánh tráng Bà Tỉnh) với 50 năm kinh nghiệm khẳng định bánh tráng Túy Loan cũng giống như những nơi khác. Người thợ chọn gạo ngon, ngâm gạo, xay bột rồi đưa vào lò tráng. Công đoạn cuối là xông hoặc phơi cho bánh khô. Bánh tráng Túy Loan đặc biệt là nhờ người thợ xông khô chứ không phơi.
Bà Tỉnh xông khô những chiếc bánh tráng trên bếp lửa than hồng
"Bánh xông thì tốn kém hơn và đặc biệt là kỳ công hơn so với chiếc bánh được phơi nắng thông thường. Chiếc bánh phục vụ Tết thì phải ngon toàn diện nên ở Túy Loan cứ vào vụ Tết dù trời có nắng, lò tráng bánh cũng chỉ dùng phương pháp xông cho bánh khô.
Người thợ xông bánh phải quạt một mẻ than to sao cho hồng rực lên và úp lồng xông bánh lên trên. Sau đó thì phải dùng tay gỡ từng chiếc bánh ra để đặt lên lồng xông được làm bằng tre. Suốt quá trình xông thì bánh phải luôn có người canh, vừa canh vừa liên tục lật bánh lên xuống để cho chiếc bánh được khô đều cả hai mặt", bà Lành tỉ mỉ kể.
Bà Mai Thị Hai (chủ lò bánh tráng Hai) tiết lộ bánh tráng Túy Loan ngày tết cũng có nét riêng so với bánh ngày thường.
Bánh tráng ngày tết được làm riêng, vị ngon hơn, đậm đà hơn, chiếc bánh dày hơn và khi nướng lên phải giòn hơn.
Bà Mai nói rằng bánh tráng Túy Loan ngon, nổi tiếng cả xứ Quảng Đà là nhờ hơn ở chỗ nêm nếm gia vị vào bột. Chiếc bánh ngon được gia vị đầy đủ từ tỏi, mắm, muối, mì chính, tiêu và mè. Khi nướng, bánh sẽ tỏa ra mùi thơm nức và giòn tan khi cho vào miệng thưởng thức.
Bà Tỉnh tráng bánh phục vụ tết. Những chiếc bánh tráng Túy Loan ngon nhất xứ Quảng
"Bánh tráng ngày thường bán giá cao hơn một chút so với ngày thường. Không phải ở đây lợi dụng tết để tăng giá mà vì thêm nguyên liệu cho chiếc bánh được ngon đậm đà.
Với người Quảng ngày tết, bánh tráng là món bình dân, rẻ tiền nhưng lại không thể thiếu trong mỗi mâm cơm, mâm cúng. Bánh tráng để ăn rau sống, kẹp với bánh chưng, ăn với xáo bò, ăn gỏi trộn…", bà Lành cho hay.
Bà Lành khoe những năm gần đây, bánh tráng Túy Loan không chỉ loanh quanh ở xứ Quảng mà còn xuất ngoại, "bay" đi Mỹ phục vụ bà con Việt kiều.
Những người Việt ở xa về quê ăn tết ngày càng nhiều nhờ đi lại thuận lợi. Mỗi lần trở qua "bển", họ lại tay xách nách mang hương vị quê nhà và chẳng bao giờ thiếu bánh tráng.
"Bánh tráng làm riêng cho Việt kiều thì cũng giữ y giá bán nhưng làm đường kính chỉ 25cm, nhỏ hơn một nửa so với bán trong nước. Làm vậy để dễ dàng đóng gói và vận chuyển.
Bà con bên Mỹ họ nhớ vị quê lắm. Chúng tôi cũng muốn xuất hàng sang bên đó nhưng không biết cách nên chỉ bán xách tay thôi. Từ đầu tháng chạp đến chừ, lò của tôi cũng "xuất" khoảng 100kg bánh sang Mỹ bằng xách tay", bà Lành khoe.