Ngày 14/5 tờ Haaretz xuất bản bài phân tích có tựa đề "Iran và Mỹ trên chiến tuyến nhưng Israel sẽ không bị tổn thương" (Iran and U.S. Perched on Warpath, and Israel Will Not Go Unscathed) của phóng viên Amos Harel.
Để có một góc nhìn đa chiều về cuộc khủng hoảng quân sự hiện nay tại Trung Đông, chúng tôi trân trọng gửi tới quý độc giả bản lược dịch bài viết này.
Sự tương đồng giữa xung đột Israel-Hamas và cuộc khủng hoảng Mỹ-Iran
David Ignatius, chuyên gia đối ngoại của tờ Washington Post đưa ra bình luận:
"Có sự tương đồng đến kỳ lạ giữa những gì đang xảy ra với các vòng xoáy giao tranh liên tục gần đây giữa Israel và Hamas cũng như sự cân bằng mang tính chất răn đe đã tồn tại trong nhiều năm giữa quan hệ Israel với Hezbollah tại Lebanon.
Nhưng đây lại là một mặt trận khác và những đối tượng tham chiến khác: Hoa Kỳ và Iran
Như chúng ta đã biết, không bên nào (cả Iran và Mỹ) muốn một cuộc chiến nổ ra, nhưng một loạt những hiểu lầm và tính toán sai lầm vẫn có thể dẫn đến một cuộc đối đầu (quân sự)".
Bình luận của Ignatius được đưa ra theo sau sự gia tăng căng thẳng ở Vịnh Ba Tư trong những ngày qua. Những cáo buộc về kế hoạch tấn công các mục tiêu của Hoa Kỳ hoặc các đồng minh tại Trung Đông của Hoa Kỳ đã biết thành hành động quân sự cảnh cáo đối với Iran.
Các áp lực trong khu vực và bên ngoài tạo ra xu hướng đối đầu giữa Israel và người hàng xóm trong khu vực Iran.
Tình báo Mỹ tiếp tục sai lầm khi đánh giá thấp đối thủ
Mỹ đã triển khai nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln đến khu vực và Tehran phản ứng lại bằng thông báo rằng họ sẽ rút khỏi một phần của thỏa thuận hạt nhân.
Theo Ignatius, người có mối quan hệ chặt chẽ với các quan chức quốc phòng Mỹ, cộng đồng tình báo ở Washington đã thay đổi đánh giá về Iran khoảng hai tuần trước.
Cho đến tận lúc đó, người Mỹ vẫn tin rằng Iran sẽ cố gắng giảm bớt áp lực kinh tế và chính trị từ Washington và duy trì thỏa thuận hạt nhân (mà chính quyền Trump đã rút khỏi một năm trước), và chờ đợi 20 tháng tới với hy vọng rằng Tổng thống Donald Trump sẽ thất cử.
Tàu sân bay USS Abraham Lincoln di chuyển qua kênh đào Suez hôm 9/5.
Hoa Kỳ đã kết luận rằng người Iran đã quyết định thiết lập lại chiến lược của họ, vì một trong hai lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đã gây tác hại quá lớn hoặc Iran đã kết luận rằng Trump có thể sẽ tái đắc cử.
Người Mỹ cũng nhận được thông tin tình báo về các kế hoạch tấn công sắp xảy ra đối với các mục tiêu của họ trong khu vực, bởi Iran hoặc lực lượng ủy nhiệm của họ (như dân quân Shia PMU ở Iraq hoặc lực lượng Houthi ở Yemen ).
Ignatius đã đề cập đến khả năng các cuộc tấn công lớn vào hơn 5.000 lính Mỹ ở Iraq.
Kênh 13 Tin tức Israel cũng đưa tin rằng cho rằng tình báo Israel đã đưa ra các cảnh báo về kế hoạch của Iran để tấn công liên quan đến các cơ sở thương mại dầu mỏ Arab Saudi, được coi là phản ứng gián tiếp trả đũa cho việc Mỹ gây áp lực tới 8 nước mua dầu từ Iran.
Ngoài việc triển khai tàu sân bay, theo một số báo cáo đã được lên kế hoạch từ trước, Mỹ tuyên bố triển khai tên lửa phòng không Patriot trong khu vực và gửi một số máy bay ném bom B-52 tới căn cứ của Mỹ ở Qatar.
Những động thái này không quá ấn tượng bởi vì việc triển khai này rõ ràng là có hạn chế, nhưng cách chính quyền Mỹ công bố chúng và truyền thông rộng rãi mà họ nhận được khiến chúng có vẻ như là chuẩn bị chiến tranh.
Người Mỹ có đang theo một kịch bản viết sẵn hay không, và họ hy vọng đạt được điều gì?
Có phải Ông Trump, người không muốn phát động các cuộc chiến mới ở Trung Đông đang tìm cách đưa Iran trở lại bàn đàm phán, để đạt được thỏa thuận hạt nhân mới có lợi hơn cho Hoa Kỳ so với thỏa thuận được ký bởi chính quyền Obama ở Vienna năm 2015?
Tổng thống Mỹ Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã mô tả rằng Iran là một trong những" thảm họa". Nhưng mặt khác hãng tin CNN đã đưa tin hôm 11/5 rằng Nhà Trắng đã cấp số điện thoại mật của ông Trump cho Iran, thông qua Thụy Sĩ.
Có phải hành động này là dưới áp lực của phe diều hâu trong chính quyền Mỹ, bao gồm cố vấn an ninh quốc gia John Bolton muốn Mỹ tham chiến chống Iran để thay đổi chế độ ở đó?
Có rất nhiều ví dụ lịch sử về các cơ quan chính phủ và tình báo thao túng thông tin tình báo thô.
Điều đáng xấu hổ nhất trong số này đối với người Mỹ là vào năm 2002 khi chính quyền của Tổng thống George W. Bush tuyên bố rằng Iraq có vũ khí hủy diệt hàng loạt, xâm lược và hạ bệ ông Saddam Hussein.
Căng thẳng dẫn tới xung đột Mỹ-Iran có khả năng sẽ kích hoạt tấn công tên lửa vào Israel.
Israel "tọa sơn quan hổ đấu", chiến tranh giữa Mỹ và Iran có lợi cho họ?
Hiện tại, Israel không phải là trung tâm của cuộc chiến giữa Hoa Kỳ và Iran. Tuy nhiên nếu một cuộc đối đầu quân sự như vậy xảy ra nó sẽ có ý nghĩa gián tiếp đối với Israel.
Đó có lẽ là lý do mà gần như mọi cuộc trò chuyện với một quan chức quân sự cấp cao trong những tuần gần đây bắt đầu với tình huống ở Dải Gaza nhưng nhanh chóng chuyển sang các sự kiện ở Vịnh Ba Tư.
Iran có thể tiếp tục sử dụng các chiến trường khác gần hơn với Israel như Gaza, Lebanon, Syria để chuyển hướng hoặc làm tổn hại lợi ích của Washington và các đồng minh trong khu vực.
Điều đó có thể là tính toán đằng sau quyết định vào tuần trước của Hamas và Thánh chiến Hồi giáo (PIJ) kết thúc xung đột với Israel.
Lực lượng PIJ ở Gaza được sự hậu thuẫn của Iran trong các cuộc tấn công tên lửa vào Israel gần đây.
Ngày 14/5, tờ al-Masdar News trích phát ngôn của ông Steinitz, thành viên của nội các an ninh của Thủ tướng Israel Netanyahu, nói với kênh Ynet TV của Israel:
"Tình hình đang nóng lên. Nếu xảy ra xung đột nào đó giữa Iran và Hoa Kỳ hay giữa Iran và các nước láng giềng, tôi không loại trừ rằng họ sẽ cố gắng kích hoạt hành động quân sự của Hezbollah và PIJ ở Gaza.
Khả năng thấp hơn là họ sẽ cố gắng bắn tên lửa từ Iran vào Israel".
Hệ thống Iron Dome của Israel tỏ ra không hiệu quả khi ngăn chặn rocket bắn đi từ Gaza.