Tổ hợp Iskander là gì?
Iskander là tổ hợp tên lửa đạn đạo chiến thuật được Liên Xô phát triển từ những năm 1980. Hệ thống này được tạo ra do nhu cầu tạo ra một hệ thống tên lửa di động mới, có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, phù hợp với các điều khoản của Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (Hiệp ước INF), cấm các hệ thống tên lửa hạt nhân trên mặt đất trong phạm vi 500-5.500 km.
Iskander lấy tên từ Alexander Đại đế, vị vua Macedonian ở thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên, người được biết đến ở các quốc gia Caucuses và Trung Á với tên gọi Iskander.
Những hệ thống Iskander đầu tiên được đưa vào phục vụ trong quân đội Nga vào giữa những năm 2000. Hệ thống này được phát triển bởi các kỹ sư tại KB Mashinostroyeniya, một cơ quan phòng thủ của khu vực Moscow. Tên lửa và thiết bị mặt đất của nó được sản xuất bởi các công ty quốc phòng ở Udmurtia và Volgograd.
Iskander mạnh đến mức nào và có đạn hạt nhân không?
Mỗi hệ thống mang phóng của Iskander được thiết kế để mang theo hai quả tên lửa có thể mang đầu đạn thông thường kiểu đạn phá boong-ke và đầu đạn phân mảnh chùm nổ trên không cho đến đầu đạn phân mảnh có sức công phá cao và đạn xung điện từ (EMP) nặng từ 480 đến 700 kg.
Biến thể đầu đạn hạt nhân của hệ thống có công suất lên tới 50 kiloton. Iskander cũng có một biến thể tên lửa hành trình được gọi là Iskander-K. Trong một thông báo về kế hoạch chuyển giao Iskander cho Belarus của Nga vào năm ngoái, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã xác nhận rằng các hệ thống được chuyển giao sẽ có thể bắn cả tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình cũng như cả đạn thông thường và hạt nhân.
Iskander chính xác đến mức nào và nó có thể đạt được bao xa?
Hệ thống tên lửa Iskander có sai số vòng tròn có thể xảy ra (CEP) trong khoảng từ 30 đến 70m, hoặc 5-7m khi được trang bị hệ thống dẫn đường. Hệ thống có tầm bắn tối thiểu 50km và tầm bắn tối đa lên tới 500km. Nếu được triển khai ở phía bắc, phía tây hoặc phía nam Belarus, Iskander sẽ có thể tiếp cận vùng Baltic, hầu hết Ba Lan và hầu hết phía bắc Ukraine.
Sau quyết định của Mỹ rút khỏi Hiệp ước INF vào năm 2019, Nga có thể dỡ bỏ các hạn chế tự áp đặt đối với phạm vi bay của Iskander và phát triển các tên lửa đạn đạo hoặc hành trình mới có thể mở rộng tầm bắn thêm hàng trăm, thậm chí hàng nghìn km.
Nga có bao nhiêu tên lửa Iskander?
Kho vũ khí hệ thống tên lửa Iskander của Nga bao gồm 162 bệ phóng trở lên, 150 trong số đó thuộc lực lượng mặt đất và 12 bệ thuộc lực lượng phòng vệ bờ biển của Hải quân. Số lượng tên lửa với nhiều biến thể khác nhau được giữ kín, nhưng được cho là lên tới hàng trăm.
Tên lửa Iskander giá bao nhiêu?
Vì những lý do rõ ràng, Nga không quảng cáo chi phí tên lửa Iskander hoặc bệ phóng của mình.
Phương tiện truyền thông phương Tây và Ukraine đã ước tính chi phí của một tên lửa riêng lẻ vào khoảng 3 triệu USD, nhưng không cung cấp bằng chứng thuyết phục để chứng minh ước tính này, với ước tính có thể là một mưu đồ tuyên truyền để phóng đại chi phí cho hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine.
Hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không của NATO như Patriot và THAAD có thể ngăn chặn Iskander?
Trong quá trình bay, tên lửa Iskander tăng tốc lên tới tốc độ Mach 7 (2,6 km/s), leo lên độ cao từ 6 đến 50km và cơ động trong chuyến bay để tránh hệ thống phòng không của đối phương.
Biến thể hành trình Iskander-K tham gia vào các cuộc diễn tập lảng tránh và bay sát mặt đất để tránh bị radar phát hiện và cho phép chúng hạ gục kẻ thù. Các hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ bao gồm Patriot và tên lửa Phòng thủ Khu vực Tầm cao Giai đoạn cuối (THAAD) được thiết kế để đánh chặn tên lửa đạn đạo và hành trình, bao gồm cả Iskander, nhưng điều này vẫn chưa được thử nghiệm trong thực tế.
Mỹ đã công bố kế hoạch cung cấp các khẩu đội tên lửa Patriot cho Ukraine vào cuối năm ngoái, nhưng hiệu suất kém xuất sắc của vũ khí này đối với Iraq của Saddam Hussein, và thậm chí là chống lại các chiến binh Houthi của Yemen, đã đặt ra câu hỏi về việc Patriot sẽ hoạt động như thế nào trước một đối thủ ngang hàng như nước Nga. Điều đó làm cho thông báo giao hàng Patriot của chính quyền Biden có rủi ro cao.
Việc triển khai Iskander ở Belarus có nghĩa là Nga đang chuẩn bị sử dụng vũ khí hạt nhân ở Ukraine?
Không. Học thuyết hạt nhân của Nga nghiêm cấm việc sử dụng vũ khí hạt nhân, bao gồm cả vũ khí hạt nhân chiến thuật, trừ khi có mối đe dọa hiện hữu đối với an ninh quốc gia của đất nước.
Học thuyết hạt nhân của Nga, do Bộ Ngoại giao công bố vào tháng 6 năm 2020, coi vũ khí hạt nhân dưới bất kỳ hình thức nào là chỉ là phương tiện răn đe mà việc sử dụng chúng chỉ được coi là biện pháp cực đoan và bắt buộc để đáp trả việc kẻ thù sử dụng vũ khí hủy diệt chống lại Nga hoặc các đồng minh của họ, hoặc một cuộc tấn công thông thường nghiêm trọng đến mức sự tồn tại của nhà nước Nga bị đe dọa.
Tổng thống Putin đã ám chỉ sự cần thiết phải sửa đổi học thuyết hạt nhân để cho phép tấn công hạt nhân phòng ngừa - điều sẽ đưa học thuyết này gần hơn với học thuyết của Lầu Năm Góc, nhưng đề xuất này vẫn chưa được đặt ra thành văn bản.
Tên lửa Iskander có đe dọa châu Âu?
Không hơn gì việc triển khai cơ sở hạ tầng của NATO gần biên giới Nga, kho bom hạt nhân của Mỹ ở các nước châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ, hay việc xây dựng các hệ thống chống tên lửa hành trình có khả năng hạt nhân ở Ba Lan và Romania.
Trước sự leo thang của cuộc khủng hoảng Ukraine, Nga đã nhiều lần bày tỏ quan ngại với Mỹ và NATO về việc triển khai cơ sở hạ tầng tên lửa và hạt nhân của liên minh gần Nga, với lý do thời gian bay ngắn của các loại vũ khí này trong trường hợp xảy ra xung đột (tính bằng phút).
Cuộc thảo luận ngày càng tăng về việc triển khai vũ khí hạt nhân ở châu Âu lặp lại tình hình an ninh ở châu Âu vào giữa những năm 1980, khi Mỹ và Liên Xô có hàng nghìn vũ khí hạt nhân chĩa vào nhau.
Điểm khác biệt chính là ngày nay, cuộc đối đầu giữa các siêu cường hạt nhân không diễn ra ở trung tâm Trung Âu mà ngay sát biên giới Nga.