Ukraine đang chuẩn bị phát động một cuộc phản công mùa xuân để chiếm lại lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát và hy vọng sẽ lặp lại thành công của các cuộc phản công vào tháng 9/2022.
Để thực hiện điều đó, quân đội Ukraine sẽ phải vượt qua các phòng tuyến của Nga. Nhưng trước hết, Ukraine sẽ cần tập trung các nguồn lực và lực lượng của mình. Cuộc phản công cũng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Nhân lực và vũ khí
Bộ trưởng Nội vụ Ukraine Igor Klimenko cho biết, Kiev đã hoàn thành việc tuyển mộ "Lực lượng bảo vệ tấn công", được thành lập với mục đích chiếm lại các vùng lãnh thổ đã mất vào tay Nga.
"Tính đến ngày 1/4, 8 lữ đoàn mới đã được thành lập và chúng tôi đã sẵn sàng phản công tích cực", ông Klimenko tuyên bố.
Ông Klimenko không tiết lộ số lượng nhân sự chính xác trong lực lượng mới, nhưng một lữ đoàn thường bao gồm từ 3.000 - 5.000 quân.
Bộ Nội vụ trước Ukraine đó cho biết họ đang thành lập "Lực lượng bảo vệ tấn công" với mục đích khôi phục quyền kiểm soát của Kiev đối với các vùng lãnh thổ từng là một phần của nước này trước năm 2014.
Các vùng lãnh thổ này bao gồm Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng, Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR) tự xưng, các vùng Zaporizhzhia và Kherson đã trưng cầu ý dân và sáp nhập vào Nga cuối năm 2022, cũng như Crimea, đã sáp nhập vào Nga năm 2014.
Lực lượng mới của Ukraine được cho là chỉ chấp nhận những tân binh đã qua đào tạo, bao gồm các thành viên của quân đội, cảnh sát và bộ đội biên phòng.
Đầu tuần này, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Alexey Reznikov tuyên bố quân đội Kiev sẽ sử dụng khí tài phương Tây mới cung cấp, bao gồm cả xe tăng Leopard của Đức, để tấn công các khu vực do Nga kiểm soát theo nhiều hướng, bắt đầu từ tháng 4 hoặc tháng 5.
Thời điểm phản công
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề cập đến kế hoạch phản công trong các bài phát biểu qua video hàng ngày của ông, nhưng thời điểm cụ thể vẫn chưa rõ ràng.
Chuyên gia thời tiết đồng thời là cựu chiến binh Không quân Mỹ David Helms cho rằng, bất kỳ ai xác định được thời điểm kết thúc mùa bùn lầy ở Ukraine tùy theo từng khu vực sẽ tiến gần hơn đến câu trả lời về thời điểm Kiev có thể tiến hành một cuộc phản công để giành lại các vùng lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát.
Ở Ukraine, mùa bùn lầy được gọi là "rasputitsa", khiến các cánh đồng và con đường không trải nhựa không thể đi lại trong khoảng một tháng vào mùa thu và mùa xuân, do mưa và tuyết tan. Xe tăng, xe chở quân và pháo binh đều có thể bị sa lầy.
"Trong khoảng 20cm trên cùng của đất, khi độ ẩm tăng lên thì độ cứng của đất giảm xuống. Độ cứng của đất thay đổi rất nhanh khi độ ẩm tích tụ. Trong suốt mùa đông, phần lớn bề mặt đất phần bị đóng băng, độ ẩm tích lũy dưới dạng tuyết. Mặt đất sẽ nhão ra khi băng, tuyết tan", ông Helm nói.
Ông Helms dự đoán, ở miền Nam Ukraine, đất sẽ khô lại từ khoảng giữa tháng 4, ở khu vực Donetsk là khoảng 2 hai tuần sau đó và ở khu vực Luhansk xa hơn về phía Bắc là từ giữa tháng 5.
Nếu dự đoán chính xác, nó có thể mang ý nghĩa chiến lược quan trọng. Trong khi xe tăng Nga vẫn đang mắc kẹt trong bùn lầy ở miền Đông Ukraine, quân đội Ukraine có thể bắt đầu phản công ở phía Nam hướng tới thành phố Melitopol mà Moscow đang kiểm soát.
Theo ông Helms, các phương tiện quân sự có thể di chuyển được hay không phụ thuộc vào độ cứng của đất. Trong mùa bùn lầy, việc phản công cũng sẽ tùy thuộc vào việc phương tiện nào được sử dụng.
Nói một cách đơn giản, sức nặng của xe tăng và xe bọc thép chở quân, bao gồm cả số người mà chúng vận chuyển, sẽ quyết định liệu chúng có khả năng bị mắc kẹt trong bùn lầy ở Ukraine hay không.
Thay đổi chiến lược
Ukraine đã nhận được một số đợt chuyển giao thiết bị quân sự từ các nước phương Tây trong những ngày qua, bao gồm cả xe bọc thép từ Mỹ, Anh và Đức. Tuy nhiên, nhà sử học và cựu đại tá Thủy quân lục chiến Pháp Michel Goya cho rằng, khí tài quân sự “không đảm bảo cho một chiến thắng quan trọng”. Ukraine sẽ phải thay đổi chiến thuật nếu họ muốn đạt được một bước đột phá.
Trong cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình France24 (Pháp) ngày 31/3, ông Goya cho rằng, Kiev cần phải tiến hành nhiều cuộc tấn công lớn. Hiện tại, các lực lượng Ukraine cần hướng đến Melitopol (thuộc tỉnh Zaporizhzhia, phía Đông Nam) và Starobilsk (thuộc tỉnh Luhansk, miền Đông). Ukraine sẽ cần tập trung các nguồn lực và lực lượng của mình – ít nhất là hàng chục lữ đoàn – vào một khu vực cụ thể.
Xe tăng, xe bọc thép và pháo tự hành do phương Tây cung cấp sẽ cho phép Kiev củng cố và tăng cường sức chiến đấu của các đơn vị tham chiến. Tuy nhiên, ông Goya cho rằng nguồn cung cấp hiện tại sẽ chỉ đảm bảo cho tối đa 3-4 lữ đoàn chiến đấu của Ukraine, điều này không đủ để đảm bảo cho một chiến thắng quyết định.
“Kiev sẽ cần ít nhất 10 lữ đoàn để cuộc tấn công của họ có hiệu quả. Hơn nữa, các phòng tuyến của Nga bây giờ có lẽ được đã được củng cố vững chắc và mạnh hơn so với trước đây, điều đó có nghĩa là phía Ukraine sẽ cần phải tăng gấp đôi cường độ phản công”, ông Goya nhận định.
Theo ông Goya, Ukraine sẽ cần tổ chức nhiều cuộc tấn công. Một cuộc phản công đơn lẻ sẽ không đủ để đạt được mục tiêu chiến lược là giải phóng tất cả các vùng lãnh thổ hiện do Nga kiểm soát.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, cũng đồng quan điểm cho rằng Ukraine sẽ cần tiến hành một loạt các cuộc phản công, chứ không chỉ một, để chiếm thế thượng phong.