Nằm xuống giường và nhắm mắt mỗi đêm, bạn đơn thuần nghĩ rằng giấc ngủ chỉ là một giấc ngủ . Trong đó, cơ thể bạn đơn giản sẽ tạm thời “tắt ngấm” cho tới sáng.
Nhưng thực chất, giấc ngủ là cả một quy trình phức tạp hơn nhiều. Các nhà khoa học phân chia giấc ngủ thành 4 giai đoạn. Các giai đoạn này gộp lại thành một chu trình ngủ kéo dài 90 phút.
Điều này có nghĩa là mỗi đêm, bạn không chỉ ngủ 1 giấc, mà có tới 5 giấc ngủ tất cả. Khoảng thời gian của mỗi giai đoạn ngủ khác nhau theo từng chu kỳ: với giấc ngủ sâu hơn vào nửa đầu của đêm và những giấc mơ hay xuất hiện vào nửa cuối của đêm.
Hãy cùng tìm hiểu về các giai đoạn kì diệu của giấc ngủ:
Thực ra, mỗi đêm bạn đều ngủ tới 5 giấc ngủ như này
Giai đoạn 1: Giai đoạn sớm nhất của giấc ngủ là một bước chuyển giữa cảm giác tỉnh táo và thiu thiu ngủ. Bất kể ai cũng rất dễ bị đánh thức trong giai đoạn này. Thậm chí, khi bạn tỉnh dậy từ giai đoạn 1 của giấc ngủ, bạn hầu như chẳng có cảm giác gì là mình vừa ngủ cả.
Nếu không có một tác động nào từ bên ngoài, bạn sẽ vượt qua giai đoạn 1 này với đôi mắt nhắm, nhưng thực ra nó đang đảo chầm chậm. Tất cả các cơ bắp của bạn được thả lỏng thư giãn. Nhưng đôi khi nó giật mạnh một cái khiến bạn thức giấc.
Giai đoạn 2: Tiến sĩ Philip Gehrman, phó giáo sư tâm thần học tại Đại học Pennsylvania, gọi giai đoạn 2 của giấc ngủ là "ngủ trung bình" - nó không quá sâu, không quá nông. Bạn sẽ giành một nửa thời gian mỗi đêm để ngủ trung bình.
Theo cơ quan Giấc ngủ quốc gia Hoa Kỳ (National Sleep Foundation- NSF), khi bước vào giai đoạn 2 của giấc ngủ, bạn sẽ mất đi cảm giác về môi trường xung quanh. Thân nhiệt của bạn sẽ giảm dần xuống. Sóng não chậm (thỉnh thoảng có một số thời điểm nhanh vọt rồi lại chậm xuống).
Nhịp tim và huyết áp của bạn chậm lại nhưng đều đặn. Điều đó có nghĩa là, trong khoảng vài tiếng mỗi đêm, tim và hệ thống mạch máu của bạn đang được nghỉ ngơi. Khoảng thời gian nghỉ ngơi này là rất cần thiết, chứng minh giấc ngủ có thể mang đến nhiều lợi ích cho hệ tim mạch.
Giai đoạn 3: "Đây là giấc ngủ sâu nhất của chúng ta", Gehrman nói về giai đoạn 3 của giấc ngủ, từng được chia thành 2 giai đoạn 3 và 4. “Nó còn được gọi là giấc ngủ sóng chậm, bởi sóng não của chúng ta chậm lại và có biên độ cao”.
Sóng não qua các giai đoạn của giấc ngủ
Trong giai đoạn hồi phục này, huyết áp sẽ giảm, bạn hít thở chậm lại, dòng máu chảy vào cơ và mô cũng được điều chỉnh, theo NFS. Nhiều nội tiết tố, chẳng hạn như hoóc-môn tăng trưởng, cũng được tiết ra vào thời điểm này của giấc ngủ.
Giai đoạn 3 cũng là thời điểm các hành vi rối loạn giấc ngủ, chẳng hạn như mộng du, nói sảng xảy ra. Vì đây là lúc giấc ngủ sâu nhất (thứ giúp bạn cảm thấy thoải mái và tràn đầy năng lượng vào ngày hôm sau), giai đoạn 3 cũng là lúc một người khó bị đánh thức nhất, Gehrman nói.
Khoảng 20% thời gian trong đêm của bạn là dành cho giấc ngủ sâu, nhưng nó chủ yếu xảy ra trong nửa đầu của đêm.
Ngủ REM: Trong khi những giấc mơ nhẹ nhàng và ngọt ngào có thể xảy ra ở các giai đoạn khác của giấc ngủ, trong giai đoạn ngủ REM, bạn sẽ trải qua những giấc mơ cực kỳ sống động và viễn tưởng, Gehrman giải thích.
Ông nói rằng các chuyên gia thường gọi giai đoạn này là "giấc ngủ nghịch lý" bởi vì cơ thể đang ngủ, nhưng bộ não có vẻ như làm việc giống với khi bạn thức.
Đúng như tên gọi, REM viết tắt từ Rapid Eye Movement (chuyển động mắt nhanh), trong giai đoạn này, mắt của bạn đảo rất nhanh và liên tục.
Nhịp thở và nhịp tim của bạn cũng thay đổi nhiều. Trong khi đó, mọi cơ bắp của bạn lại bị khóa liệt. Điều này giúp ngăn bạn không hành động theo những gì xảy ra trong mơ, nhưng cũng có thể khiến bạn bị bóng đè .
Đợt ngủ REM đầu tiên thường khá ngắn và xảy ra vào cuối chu kỳ giấc ngủ đầu tiên. Những phiên REM sau sẽ kéo dài hơn suốt đêm, bù ngược lại cho giai đoạn 3 sẽ ngắn hơn.
"Hầu hết giấc ngủ sâu của chúng ta xảy ra trong nửa đêm đầu, còn phần lớn giấc ngủ REM xảy ra vào nửa cuối của đêm", Gehrman nói. Bằng với giấc ngủ sâu, chúng ta dành khoảng 20% của đêm trong giai đoạn ngủ REM.
Bạn cần ngủ bao nhiêu tiếng mỗi đêm?
Giấc ngủ cũng có một số phần và chức năng không phải là giai đoạn cụ thể (hoặc ít nhất chúng ta chưa hiểu đủ về chúng).
Một trong số đó là sự điều chỉnh hoóc-môn hưng phấn; giấc ngủ ban đêm được cho là giúp cơ thể ngăn chặn ghrelin, hooc-môn gây đói và kích thích leptin, hooc-môn kiểm soát sự thèm ăn.
Quá trình ngủ nông cũng có vẻ liên quan đến việc hình thành các con đường trong não bộ để ghi nhớ và học tập, Gehrman giải thích.
Mặc dù trước đây người ta nghĩ rằng điều này chỉ xảy ra trong giấc ngủ REM, nghiên cứu mới hơn đã vẽ một bức tranh phức tạp hơn, trong đó, các giai đoạn ngủ khác đóng vai trò quan trọng với quá trình này theo những cách khác nhau.
Hơn nữa, một nghiên cứu trên chuột công bố vào tháng 10 năm ngoái cho thấy hệ thống đào thải chất thải của não (được gọi là hệ thống glymphatic) có thể hoạt động mạnh gần gấp 10 lần trong giấc ngủ so với khi tỉnh táo.
Cũng cần lưu ý rằng, các chu kỳ của giấc ngủ không giống hệt nhau ở mọi người. Thậm chí, nó còn khác nhau qua từng đêm. Một số yếu tố bao gồm tuổi tác và tình trạng thiếu ngủ có thể đẩy cơ thể dành nhiều hoặc ít thời gian hơn trong một giai đoạn ngủ nhất định, Gehrman nói.
Tham khảo ScienceAlert, TheHuffingtonPost