Trong trường hợp nổ ra một cuộc xung đột vũ trang giả định quy mô toàn diện, Moscow và các khu công nghiệp trung ương của Nga sẽ phải hứng chịu những mối đe dọa.
Tại những khu vực này sẽ tập trung phần lớn các cơ sở quân sự và dân sự quan trọng mang ý nghĩa chiến lược, điều khiến chúng trở thành mục tiêu quan trọng trước những cuộc tấn công đầu tiên.
Vì vậy, Nga cần phải hỗ trợ và nâng cấp hệ thống bảo vệ Moscow và những vùng lân cận nhằm bảo đảm sự ổn định để điều hành nhà nước và hoạt động quân sự trong những tình huống khó khăn nhất.
Trong quá khứ cũng như hiện nay, các lực lượng hạt nhân chiến lược của kẻ địch là mối đe doạ chính đối với Moscow.
Những tên lửa đạn đạo phóng từ trên đất liền và trên biển, cũng như không quân chiến lược và tên lửa hành trình các loại của đối phương sẽ phải thực hiện cuộc tấn công đầu tiên nhằm vào các cơ quan điều hành của Nga.
Việc sử dụng hiệu quả các đơn vị lục quân vì thế sẽ bị loại trừ, tạo nên một tình huống đặc trưng và cần thiết lập một đơn vị bảo vệ đặc biệt.
Hệ thống phòng thủ chống tên lửa
Vì một loạt lý do, mối hiểm hoạ chủ yếu đối với khu công nghiệp trung ương và Moscow chính là các tên lửa đạn đạo của kẻ địch, được bố trí từ những căn cứ trên bộ và trên các tàu ngầm.
Chính vì thế, từ giữa thế kỷ trước, Liên Xô đã bắt tay vào công tác nghiên cứu và xây dựng hệ thống phòng thủ chống tên lửa tiên tiến. Vào năm 1971, hệ thống A-35 được đưa vào sẵn sàng chiến đấu.
Đến thời điểm hiện nay, nó được thay thế bởi một hệ thống mới hơn là A-135 "Amur" và chúng đang trong quá trình nâng cấp.
Hệ thống radar Don-SN
Hệ thống A-135 được vận hành bởi Lữ đoàn phòng thủ chống tên lửa số 9 thuộc Sư đoàn phòng không-phòng thủ chống tên lửa số 1. Tất cả các đơn vị của Lữ đoàn này chịu trách nhiệm vận hành các cấu phần của hệ thống "Amur" đặt tại ngoại ô Moscow - trực tiếp trong khu vực được bảo vệ.
"Amur" tiếp nhận thông tin về cuộc tấn công bằng tên lửa của địch từ hệ thống cảnh báo tấn công tên lửa, cũng như từ chính những phương tiện theo dõi của mình. Thành phần chính của A-135 là trạm radar đa chức năng "Don-2N".
Trạm radar mảng pha chủ động theo dõi toàn bộ hướng quan sát phía trên. Mục tiêu là loại đầu đạn tên lửa đạn đạo xuyên lục địa sẽ được xác định ở khoảng cách 3.700km và độ cao lên tới 40 nghìn km.
"Don-2N" chịu trách nhiệm theo dõi các mục tiêu và dẫn hướng tới đó những tên lửa đánh chặn.
Trong thành phần A-135 có 5 tổ hợp hỏa lực với các ống phóng tên lửa đánh chặn. Theo các nguồn tin khác nhau, 68 quả tên lửa có thể cùng lúc triển khai chiến đấu.
Hiện nay, các tên lửa 53T6/PRS-1 chuyên đánh chặn những tên lửa đạn đạo khoảng cách gần đang được sử dụng. Loại tên lửa với đầu đạn đặc biệt này có khả năng tiêu diệt các mục tiêu ở khoảng cách lên tới 100km và độ cao tối đa 45km.
Quá trình nâng cấp thành tên lửa đánh chặn PRS-1M hiện đang triển khai với tầm bắn và trần cao bắn hạ mục tiêu được tăng lên, cũng như độ chính xác cũng được cải thiện hơn.
Trong suốt những năm gần đây, các nhà máy công nghiệp quốc phòng đang triển khai hoạt động cải tiến hệ thống A-135 bằng việc tập trung vào nâng cao các tính năng kỹ - chiến thuật. Phải mất vài năm để hoàn tất các công việc tương tự.
Phiên bản nâng cấp của "Amur" sẽ được gọi là A-235. Theo nhiều đánh giá khác nhau, hệ thống phòng thủ chống tên lửa được nâng cấp không những sẽ vẫn giữ nguyên các chức năng của nó, mà còn có những ưu thế trước hệ thống vũ khí hiện đại.
Hệ thống phòng không
Nhiệm vụ bảo vệ Moscow và khu công nghiệp trung tâm trước những cuộc không kích và tấn công bằng tên lửa hành trình của kẻ địch được giao cho hai lữ đoàn khác của Sư đoàn phòng không-phòng thủ chống tên lửa số 1.
Đó là lữ đoàn phòng không số 4 và số 5 được bố trí tại một loạt các khu dân cư ở ngoại ô Moscow. Các lữ đoàn này được trang bị nhiều loại tên lửa phòng không hiện đại.
Thử nghiệm tên lửa đánh chặn triển vọng
Trong thành phần của mỗi lữ đoàn phòng không thuộc Sư đoàn số 1 có một trung đoàn radar và 4 trung đoàn tên lửa phòng không. Gần như tất cả các trung đoàn tên lửa phòng không của hai lữ đoàn này tính đến thời điểm hiện nay đều được nâng cấp và trang bị tổ hợp S-400.
Tuy nhiên, lữ đoàn phòng không số 5 vẫn còn sở hữu hai trung đoàn với 02 hệ thống tên lửa S-300PM (mỗi hệ thống gồm 8 tiểu đoàn).
Tổng cộng tại các đơn vị của Lữ đoàn số 1 có gần 20 tiểu đoàn với hai loại tên lửa phòng không S-400 và S-300PM đang tham gia trực chiến.
Các lữ đoàn phòng không trang bị những tổ hợp tên lửa phòng không hiện đại có khả năng bảo vệ Moscow, ngoại ô Moscow và những khu vực lân cận trước một loạt mối đe doạ từ trên không.
Các hệ thống tên lửa S-400 có khả năng chống máy bay không quân chiến thuật và chiến lược, các máy bay chuyên nhiệm, cũng như các phương tiện tấn công từ trên không và tên lửa hành trình. Chúng còn có thể tiêu diệt các tên lửa đạn đạo tầm trung và tầm ngắn.
Để ngăn chặn những mục tiêu ở các khoảng cách khác nhau, người ta sử dụng một số loại tên lửa điều khiển mà tầm bắn tối đa đối với các mục tiêu khí động học được xác định vào khoảng 400km. Trần cao – tối đa 35km.
Tầm bắn tối đa đối với các mục tiêu đạn đạo lên tới 60km. Mỗi tổ hợp cùng lúc có thể phóng và điều khiển tối đa 20 quả tên lửa.
Không quân
Tại các căn cứ ở ngoại ô Moscow và các khu vực lân cận tập trung một số lượng đáng kể các đơn vị không quân như tiêm kích, ném bom, vận tải,… Trong bối cảnh bảo vệ Moscow và khu công nghiệp trung tâm, các trung đoàn và lữ đoàn tập trung vào hoạt động trinh sát, điều khiển và đánh chặn máy bay địch.
Trung đoàn máy bay cảnh báo sớm duy nhất số 144 của Nga đóng quân tại thành phố Ivanovo. Trung đoàn gồm 15 máy bay A-50 và A-50U, cũng như một chiếc máy bay chỉ huy trên không IL-22M.
Lữ đoàn đặc nhiệm số 8 đóng tại sân bay dã chiến Chkalovsky (ngoại ô Moscow) sở hữu nhiều khí tài đa năng. Lữ đoàn có 13 máy bay chỉ huy trên không IL-22 và IL-22M, cũng như 2 máy bay trinh sát kỹ thuật vô tuyến điện IL-20.
Trung đoàn tên lửa phòng không thuộc thành phần Lữ đoàn phòng không-phòng thủ chống tên lửa số 1 đang vào vị trí
Sân bay Khotilovo (Tỉnh Tver) là căn cứ của trung đoàn không quân tiêm kích 790 thuộc Sư đoàn tổng hợp số 105 của Quân khu phương Tây. Trung đoàn này sở hữu 24 máy bay đánh chặn MiG-31BM và MiG-31BSM, cũng như tối đa 30 tiêm kích Su-27, Su-27UB và Su-30SM.
Sân bay dã chiến Savaleika (Tỉnh Nizegorod) là căn cứ của một phi đội máy bay đánh chặn MiG-31 thuộc Trung tâm quốc gia về huấn luyện phi công và thử nghiệm bay số 4.
Cũng cần phải nhắc tới căn cứ không quân Kubinka, nơi đóng quân của Trung tâm trình diễn khí tài hàng không Kozedub số 237.
Trong thành phần của Trung tâm 237 có các nhóm bay biểu diễn "Các hiệp sĩ Nga" và "Chim Én" với hai chục máy bay Su-27, Su-30SM và MiG-29 chuyên thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu cơ bản.
Cần phải nhấn mạnh rằng, tại những vùng thuộc khu công nghiệp trung tâm có nhiều căn cứ và đơn vị không quân với số lượng lớn khí tài. Tuy nhiên, ở đó chủ yếu là các máy bay vận tải và huấn luyện, ném bom tầm xa, tiếp nhiên liệu, cũng như các trực thăng quân sự.
Vì những lý do khách quan, những đơn vị này không thể tham gia vào phản kháng cuộc tấn công bằng tên lửa-hạt nhân hay oanh tạc bằng không quân tầm xa của địch. Tuy nhiên, một vài chiếc có thể tham gia tấn công đáp trả hoặc thực hiện những nhiệm vụ khác.
Triển vọng phát triển
Moscow và những vùng lân cận có ý nghĩa đặc biệt đối với kinh tế, cũng như quân sự và đất nước nên cần có các yêu cầu bảo vệ đặc biệt – trước tiên là trước cuộc tấn công bằng vũ khí chiến lược.
Hiện nay, khu công nghiệp trung tâm có hệ thống phòng thủ tiên tiến, bao gồm các phương tiện đa dạng. Trong tương lai, hệ thống này cần phải được tiếp tục nâng cấp.
Công tác nâng cấp hệ thống phòng thủ chống tên lửa A-135 "Amur" gồm sản xuất và ứng dụng các sản phẩm mới đang được triển khai, bắt đầu thay thế những bộ phận riêng lẻ của trạm radar "Don-2N" và hệ thống điều khiển.
Quan trọng là những quá trình này được thực hiện mà không ảnh hưởng tới hoạt động của trạm. Cùng với đó, công tác tinh chỉnh tên lửa đánh chặn phiên bản mới với những tính năng được nâng cao cũng được triển khai.
Các tiêm kích MiG-29 và Su-30SM của nhóm bay trình diễn "Chim Én" và "Những Hiệp sĩ Nga" đóng quân tại Kubinka (ngoại ô Moscow)
Công tác nâng cấp các đơn vị phòng không tạm thời được thực hiện bằng việc thay thế những tổ hợp hiện đại S-400 cho các tổ hợp tên lửa phòng không lỗi thời S-300PM. Trong dài hạn, dự kiến sẽ là giai đoạn nâng cấp các hạng mục liên quan tới cơ sở vật chất.
Các trung đoàn này sẽ phải làm chủ những tổ hợp tên lửa phòng không tối tân S-500. Tạm thời tổ hợp S-500 Prometey đang trong giai đoạn thiết kế-thử nghiệm, nhưng nó sẽ được sản xuất hàng loạt.
Hàng loạt các loại máy bay tiêm kích hiện đại sẽ tiếp tục sản xuất, và chúng sẽ được bàn giao cho lực lượng không quân, bao gồm cả những đơn vị bảo vệ khu vực trung tâm.
Các máy bay Su-30SM và MiG-31 phiên bản nâng cấp sẽ vẫn được coi là mới nhất tại những căn cứ của ngoại ô Moscow và các khu vực lân cận. Tỷ lệ khí tài mới tại các căn cứ trong vùng sẽ tăng từng bước, nhưng tạm thời mục tiêu ưu tiên sẽ là hoạt động nâng cấp theo những hướng khác.
Không khó để nhận thấy rằng, trong vấn đề xây dựng phòng tuyến bảo vệ Moscow và khu công nghiệp trung tâm, mối quan tâm chủ yếu sẽ tập trung vào các phương tiện phòng thủ chống tên lửa và phòng không, trong khi lực lượng không quân sẽ được nâng cấp chậm hơn.
Nguyên nhân rất đơn giản và dễ hiểu. Như một trong tâm hành chính và quân sự, Moscow và các khu vực lân cận sẽ là mục tiêu ưu tiên tấn công hàng đầu của đối thủ tiềm tàng bằng tên lửa đạn đạo và hành trình, không quân tầm xa,…
Các tổ hợp tên lửa phòng không hiện đại của Nga có khả năng đánh chặn cả những máy bay và tên lửa hành trình, lẫn các đầu đạn tên lửa đạn đạo tầm trung. Lực lượng không quân tiêm kích sẽ hỗ trợ các tổ hợp tên lửa phòng không đánh chặn những máy bay của địch.
Để ngăn chặn các mục tiêu phức tạp hơn sẽ là nhiệm vụ của tổ hợp phòng thủ chống tên lửa đang trong quá trình nâng cấp. Như vậy, những khu vực quan trọng về mặt chiến lược của Nga sẽ có hệ thống phòng thủ hiện đại và hiệu quả đa lớp.
Điều đó có nghĩa rằng kẻ địch khó có thể đạt được mục tiêu như mong muốn trong lần tấn công đầu tiên, còn các lực lượng vũ trang Nga và những cơ quan dân sự sẽ vẫn bảo đảm hoạt động bình thường để triển khai tấn công đáp trả và các hành động tiếp theo.
Chính yếu tố này có thể sẽ là phương pháp kiềm chế kẻ địch một cách hiệu quả trước những hành động thiếu suy tính.