Sáu tuần kể từ khi Ukraine bắt đầu cuộc phản công, đội trinh sát của Đại úy Anatoliy Kharchenko đáng lẽ ra đã phải xuyên thủng và tiến được hàng km phía sau tuyến phòng thủ của Nga bằng các phương tiện thiết giáp do phương Tây cung cấp.
Điều đó đã không xảy ra khi nhiều phương tiện bị sa lầy trong các bãi mìn của Nga . Đội của Kharchenko phải bỏ lại xe tăng, xe thiết giáp, chuyển sang đi bộ, và nhích lên từng bước.
Xe tăng Leopard và xe thiết giáp Bradley bị phá hủy trong bãi mìn của Nga ở Zaporizhzhia. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga
Kiev bắt đầu cuộc phản công từ đầu tháng 6 nhằm chiếm lại các vùng lãnh thổ Ukraine hiện do Nga kiểm soát. Phương Tây đã cung cấp xe tăng, xe chiến đấu bộ binh và huấn luyện hàng nghìn quân Ukraine cho chiến dịch này.
Tuy nhiên, việc mất nhiều xe tăng và xe chiến đấu bộ binh ngay trong những ngày đầu phản công đã khiến Ukraine và các nước phương Tây lo ngại. Kiev đã không đạt được bước đột phá mang tính quyết định nào, mặc dù họ tuyên bố chiếm lại được một số ngôi làng.
Bảo toàn xe tăng và thiết giáp phương Tây
Giới lãnh đạo quân sự và chính trị ở Ukraine nói rằng, việc phương Tây cung cấp vũ khí chậm trễ và không đủ khiến Kiev không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tấn công các phòng tuyến của Nga trong tình thế không có đủ hệ thống phòng không để bảo vệ binh sĩ và các phương tiện của mình trước đòn phản kích của đối phương.
Ukraine đã tìm cách thích ứng với hoàn cảnh và tiến quân ở phía Nam cũng như xung quanh thành phố Bakhmut ở phía Đông.
Tiến từng bước chậm mà chắc và thận trọng để bảo toàn thiết giáp do phương Tây cung cấp, mục tiêu trọng tâm của Ukraine vẫn là tìm đường tiếp cận biển Azov, cắt đứt con đường kết nối với Crimea và đẩy lực lượng Nga ra khỏi khu vực phía Nam Kherson.
Hầu hết các lữ đoàn Ukraine được phương Tây huấn luyện và trang bị vẫn đang ở trạng thái chờ lệnh tấn công. Các chỉ huy đang tìm cách bảo toàn các thiết bị có giá trị của phương Tây, từ xe tăng cho đến tên lửa vác vai Stinger trong khi vẫn tiếp tục tiến về phía trước.
"Chúng tôi đang thăm dò và tìm ra đúng hướng để tung cú đấm trực tiếp", ông Kharchenko nói.
Đơn vị rà phá bom mìn 102 của Ukraine trong một cuộc tập trận ở Zaporizhzhia hồi tháng 6/2023. Ảnh: NY Times
Đội trinh sát khoảng 100 người của Kharchenko sẵn sàng vượt qua bất kỳ kẽ hở nào trong phòng tuyến của quân Nga và tiến thẳng về phía Nam.
Nhưng kẽ hở đó đã không xuất hiện. Vào ngày thứ ba của cuộc phản công, Kharchenko đã lái xe đến Mala Tokmachka ở Đông Nam Orikhiv để kiểm tra lộ trình mà họ phải di chuyển. Dưới làn đạn pháo của đối phương, Kharchenko buộc phải rút lui khi nhìn thấy một phương tiện của Ukraine bị nổ tung bên đường.
Nhiệm vụ bây giờ còn khó khăn hơn. Sau khi đập Kakhovka bị phá hủy khiến nước sông Dnepr tràn bờ vào đầu tháng 6, Nga đã điều động một số đơn vị đang trấn giữ bờ Đông để tăng cường lực lượng xuống phía Nam Orikhiv. Moscow nhanh chóng mở rộng các tuyến phòng thủ và củng cố các khu vực rìa thị trấn cũng như các tuyến đường quan trọng.
Phân tán nguồn lực Nga
Ukraine đã nhắm mục tiêu vào các kho đạn dược và các sở chỉ huy của Nga bằng tên lửa HIMARS và Storm Shadow. Storm Shadow có thể tấn công tầm xa hơn nhưng đắt tiền hơn và nguồn cung cấp cũng hạn chế hơn, trong khi Mỹ cho đến nay vẫn từ chối cung cấp tên lửa ATACMS tầm xa có thể phóng từ bệ phóng HIMARS.
Do vậy, Ukraine đã sử dụng HIMARS theo cách táo bạo hơn trong những tuần gần đây, di chuyển chúng đến gần chiến tuyến hơn khoảng vài km để có thể tấn công sâu hơn vào các lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát và buộc Nga phải bố trí các kho đạn dược cũng như các sở chỉ huy ra xa tiền tuyến hơn.
Với việc Ukraine đang tấn công mạnh ở một số nơi, Nga sẽ phải triển khai lại nguồn lực dự trữ và có thể gặp khó khăn khi cần phản ứng nhanh nếu lực lượng Ukraine có thể xuyên thủng các tuyến phòng thủ.
Ukraine đang tiến nhanh nhất xung quanh thành phố Bakhmut ở phía Đông, nơi Nga đã chiếm giữ vào cuối tháng 5 sau nhiều tháng giao tranh tàn khốc. Phía Nga hầu như không có thời gian để rải mìn sau khi chiếm thành phố này sau nhiều tháng giao tranh giành giật từng mét đất.
Ukraine đã phản công và hiện đang đẩy lùi lực lượng Nga ở rìa phía Bắc và phía Nam của thành phố. Ở phía Nam, các lực lượng Ukraine đã vượt qua một con kênh và đang tiến qua thị trấn Klishchiivka, trong khi ở phía Bắc, họ đang chiến đấu để hướng tới một đường cao tốc lớn.
"Bất lực" trước ưu thế trên không của Nga
Ở phía Nam, Ukraine gặp trở ngại lớn do Nga chiếm ưu thế trên không . Máy bay trực thăng Ka-52 của Nga thường xuyên bay ở khoảng cách hơn 8km và bắn tên lửa dẫn đường bằng laser vào các mục tiêu Ukraine. Khoảng cách như vậy nằm ngoài tầm bắn của tên lửa Stinger.
Yuriy Ulshyn, chỉ huy một đơn vị gồm khoảng 40 tình nguyện viên gần Bakhmut, cho rằng phương Tây đã sai lầm khi viện trợ xe tăng và xe bọc thép mà không cung cấp đủ phương tiện, chẳng hạn như máy bay chiến đấu hoặc hệ thống phòng không, để bảo vệ chúng khỏi bị tấn công.
"Điều đó giống như tặng một chiếc xe đạp mà không có bàn đạp", Ulshyn nói.
Nhóm của Ulshyn ở trên một sườn đồi cách rìa Bakhmut 5km được trang bị một khẩu Stinger và một khẩu súng máy PKM thời Liên Xô, dè chừng máy bay phản lực, trực thăng và máy bay không người lái (UAV) của Nga.
Họ phải thường xuyên đối mặt với mối đe dọa từ UAV Orlan khi chúng phát hiện mục tiêu và chỉ điểm cho pháo binh Nga.
Vào những ngày nhiều mây, nếu UAV của Nga sà xuống đủ thấp, họ sẽ sử dụng súng máy PKM với hy vọng bắn hạ mục tiêu đối phương. Nếu trời quang, UAV Nga có thể quan sát từ trên tầm bắn của PKM, khi đó đội của Ulshyn sẽ không thể làm gì khác vì họ cần bảo toàn tên lửa Stinger quý giá cho mục tiêu nguy hiểm hơn như trực thăng hay máy bay chiến đấu.
"Vấn đề của chúng tôi là trên bầu trời. Khi đối phương có thể nhìn thấy toàn bộ chiến trường, chúng tôi có thể làm gì? Chúng tôi cần rất nhiều thứ. Nếu chúng tôi ở trong bóng tối và họ không thể nhìn thấy, khi đó mọi chuyện sẽ khác", Ulshyn nói.