Tang lễ nhà khoa học Mohsen Fakhrizadeh Mahabadi diễn ra ở Bộ Quốc phòng Iran, Tehran, ngày 30/11/2020 (Ảnh: Iranian Defense Ministry/Anadolu Agency)
Hồ sơ tình báo quan trọng về nhà khoa học Iran
Times of Israel đưa tin, tình báo nước này đã "chiêu dụ" được một quan chức Iran thân cận với nhà khoa học hạt nhân Mohsen Fakhrizadeh, người vừa bị ám sát hôm 27/11 vừa qua gần Tehran, và ghi âm được ông này đề cập nỗ lực chế tạo các đầu đạn hạt nhân cho nước Cộng hòa Hồi giáo.
Đoạn ghi âm tối mật này được Thủ tướng Israel Ehud Olmert (nhiệm kỳ 2006-2009) phát cho Tổng thống Mỹ George W. Bush nghe khi ông Bush công du Israel năm 2008. Tài liệu này trở thành nhân tố chủ chốt thuyết phục Mỹ tăng cường nỗ lực chống lại chương trình hạt nhân của Iran.
Nhật báo lâu đời nhất của Israel Yedioth Ahronoth dẫn lời một số quan chức tình báo (ẩn danh) Israel và Trung Đông, cùng thông tin từ cựu Thủ tướng Israel Ehud Barak - người sau này trở thành Bộ trưởng Quốc phòng trong chính quyền ông Olmert, nói rằng ông Olmert hết sức lo ngại về việc bảo đảm an toàn cho nguồn tin cung cấp đoạn ghi âm của Fakhrizadeh đến mức ông từ chối phát nó cho bất kỳ nhân vật nào có mặt trong phòng họp ngoại trừ ông Bush, kể cả Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Stephen Hadley.
Ông Mohsen Fakhrizadeh, lãnh đạo Tổ chức Nghiên cứu và Sáng tạo quốc phòng thuộc Bộ Quốc phòng Iran, thiệt mạng trong vụ phục kích ở gần thủ đô Tehran ngày 27/11 vừa qua. Giới chức Iran, bao gồm Tổng thống Hassan Rouhani, nhanh chóng cáo buộc Israel đứng sau vụ ám sát và tuyên bố trả đũa mạnh mẽ những thủ phạm sau khi điều tra.
Israel và Mỹ coi ông Fakhrizadeh là "cha đẻ" của chương trình hạt nhân Iran, thậm chí Tel Aviv tin rằng việc mất đi nhà khoa học này có thể gây ra tổn thất không thể bù đắp đối với Iran. Israel cũng bị cáo buộc có liên quan đến nhiều vụ sát hại các nhà khoa học Iran nhằm ngăn chặn chương trình hạt nhân của Tehran.
Theo báo cáo của Yedioth, Israel đã thu thập hồ sơ liên quan Fakhrizadeh trong gần ba thập kỷ, và nhiều lần bác bỏ khẳng định của nhà khoa học này, nói rằng ông không tham dự vào bất kỳ chương trình vũ khí nào. Đối với Israel, những đoạn ghi âm được cho là của Fakhrizadeh là bằng chứng chắc chắn rằng chương trình hạt nhân của Tehran không hòa bình như lời khẳng định.
Tổng thống Mỹ George W. Bush (phải) cùng Thủ tướng Ehud Olmert trong chuyến thăm Israel, ngày 15/5/2008 (Ảnh: Ariel Jerozolimski/Flash90)
Nội dung đoạn ghi âm tối mật
Tổng thống Bush thăm Israel vào tháng 5/2008, nhân kỷ niệm 60 năm thành lập đất nước. Thủ tướng Olmert chiêu đãi ông Bush tại tư gia ở Jerusalem. Ngay trước khi dùng tráng miệng, các ông Olmert, Bush, Hadley và Barak đi sang một phòng khác. Tại đây, Bộ trưởng Quốc phòng Barak đề nghị ông Bush cung cấp cho Israel loạt vũ khí mà nước này chưa có - được cho là gồm máy bay cất và hạ cánh thẳng đứng, cùng với bom phá boongke.
Trong các tuần trước đó, Cố vấn an ninh Mỹ Hadley đã báo cáo ông Bush về mong muốn của Israel trong việc tổ chức tấn công nhằm vào chương trình hạt nhân Iran, do đó Tổng thống Mỹ ngay lập tức hiểu ý nghĩa lời đề nghị của Barak.
Theo hồi ức của ông Barak, Bush phản ứng bằng cách chỉ tay vào ông và nói, "Ông ấy làm tôi sợ hết hồn".
"Tôi muốn các vị hiểu lập trường chính thức của chính phủ Mỹ. Mỹ phản đối mạnh mẽ Israel có hành động chống lại chương trình hạt nhân của Iran," Barak kể lại lời Tổng thống Bush.
"Và để không còn mơ hồ, tôi sẽ nói rõ rằng Mỹ không có ý định hành động [nhằm vào Iran] chừng nào tôi còn làm Tổng thống," ông Bush nói thêm.
Ông Ohmert dường như đã dự kiến trước phản ứng từ ông Bush và quyết định sẽ sử dụng đoạn ghi âm về Fakhrizadeh trong cuộc gặp ngày tiếp theo với ông Bush và Hadley tại văn phòng.
Tại cuộc gặp này, Olmert đề nghị Hadley rời khỏi phòng bất chấp Cố vấn Mỹ yêu cầu được ở lại. Ông Hadley lập luận rằng quy trình đòi hỏi ông phải hiện diện khi ông chủ Nhà Trắng thảo luận các vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia. Dù vậy Thủ tướng Olmert tỏ ra kiên quyết và Bush cũng đồng ý với đề nghị của ông.
"Tôi sẽ phát cho ngài nghe một thứ, nhưng tôi đề nghị ngai không đề cập nó với bất kỳ ai, ngay cả với giám đốc CIA," tờ Yedioth dẫn lời ông Olmert nói với ông Bush trong cuộc họp kín, và Tổng thống Mỹ chấp nhận.
Olmert lấy ra một thiết bị ghi âm, bật lên và một giọng nói bằng tiếng Ba Tư vang lên.
"Người đàn ông đang nói là Mohsen Fakhrizadeh," Olmert giải thích với Bush. "Fakhrizadeh là người đứng đầu chương trình AMAD, dự án hạt nhân quân sự bí mật của Iran. Ông ta hoàn toàn bác bỏ sự tồn tại của nó."
Thủ tướng Israel tiết lộ tình báo nước này đã chiêu mộ được một điệp viên Iran thân cận với Fakhrizadeh. Nguồn tin này đã cung cấp tình báo cho Tel Aviv trong nhiều năm. Ông Olmert cũng cung cấp cho ông Bush một bản dịch tiếng Anh nội dung mà Fakhrizadeh nói trong ghi âm.
Theo đó, nhà khoa học đề cập các chi tiết về tiến triển của vũ khí hạt nhân Iran. Tuy nhiên, báo cáo của Yedioth chỉ trích dẫn một số cụm từ, và không thể hiện từ "hạt nhân" trong đó. Ông Fakhrizadeh phàn nàn rằng chính phủ Iran không cung cấp đủ kinh phí để ông tiến hành dự án, đồng thời nói rõ "họ (cấp trên của Fakhrizadeh) muốn có 5 đầu đạn".
Trong đoạn ghi âm, người được cho là Fakhrizadeh cũng chỉ trích các cộng sự tại Bộ Quốc phòng Iran và Vệ binh cách mạng Hồi giáo (IRGC).
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu ngày 30/4/2018 trước hình ảnh Mohsen Fakhrizadeh - người ông tuyên bố là đứng đầu chương trình vũ khí hạt nhân của Iran (Ảnh: YouTube screenshot)
Tổng thống Mỹ "câm nín", thay đổi thái độ với Iran
Tổng thống Bush đọc bản dịch và phản ứng bằng sự trầm lặng. Thủ tướng Israel nhận thấy Bush sẽ không bán cho Israel những vũ khí mà nước này muốn có, vì vậy ông Olmert đưa ra đề nghị mới: Hợp tác toàn diện về tình báo trong vấn đề hạt nhân Iran.
Khi Bush "con" đồng ý với yêu cầu, Olmert quyết định tiến thêm một bước và đề nghị hai nước tiến hành các chiến dịch chung chống lại dự án hạt nhân Iran. Đề nghị này cũng được ông Bush chấp thuận.
Các quan chức cấp cao trong chính quyền Olmert nói với Yedioth vào thời điểm đó, rằng đoạn ghi âm đóng vai trò "khoảnh khắc quyết định" trong nỗ lực chung của Mỹ-Israel nhằm ngăn Iran sở hữu bom hạt nhân.
Đoạn ghi âm được cho rằng chỉ là một trong hàng loạt tài liệu mà Israel nắm được trong nhiều năm về Fakhrizadeh cùng chương trình hạt nhân Iran.
Vào năm 2018, tình báo Mossad của Israel đánh cắp được lượng tài liệu lớn từ một nhà kho ở Tehran. Các tài liệu này được đương kim Thủ tướng Benjamin Netanyahu hé lộ tháng 4/2018 khi ông tuyên bố Tehran che đậy chương trình vũ khí của mình. Ông Netanyahu nhấn mạnh: "Hãy nhớ lấy cái tên đó, Fakhrizadeh."
Mời độc giả theo dõi chúng tôi trên MXH Lotus