Văn phòng Chủ tịch nước ngày 19-2 đã họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước công bố Luật Đất đai (sửa đổi) và Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 5.
Bảo đảm điều kiện xây dựng bảng giá đất
Thông tin về Luật Đất đai, ông Lê Minh Ngân, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), cho biết Luật Đất đai (sửa đổi) gồm 16 chương, 260 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 180/212 điều của Luật Đất đai năm 2013, bổ sung mới 78 điều.
Lãnh đạo Bộ TN-MT cũng nêu một số điểm mới của luật, trong đó tại chương VI - quy định về thu hồi đất, trưng dụng đất. Theo ông Lê Minh Ngân, luật đã quy định cụ thể các trường hợp nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, thực hiện các dự án xây dựng công trình công cộng, xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp. Các trường hợp khác bao gồm nhiều nhóm tiêu chí như nhà ở, khu sản xuất, phát triển quỹ đất, khoáng sản, công trình ngầm và các trường hợp nhà nước thu hồi đất để đấu giá, đấu thầu nhằm tăng thu ngân sách. Luật cũng quy định cụ thể căn cứ, điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng...
Người dân làm thủ tục liên quan đến sổ đỏ tại phường Bình Hưng Hòa A, quận Bình Tân, TP HCM. Ảnh: HOÀNG TRIỀU
Về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, luật mới đã sửa đổi, bổ sung nguyên tắc bồi thường theo hướng đa dạng các hình thức bồi thường - được bồi thường bằng đất có cùng mục đích với đất bị thu hồi hoặc bằng tiền, bằng đất khác hoặc bằng nhà ở. Cụ thể hóa nguyên tắc "có chỗ ở, bảo đảm thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ" thông qua quy định tiêu chí khu tái định cư về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, địa điểm thực hiện tái định cư. Khu tái định cư có thể bố trí cho một hoặc nhiều dự án.
Với nhóm quy định tài chính về đất đai, giá đất, Thứ trưởng Bộ TN-MT cho hay luật đã bỏ quy định về khung giá đất của Chính phủ. Thay vào đó, Luật Đất đai (sửa đổi) quy định cụ thể nguyên tắc, căn cứ, phương pháp định giá đất, quy định bảng giá đất được xây dựng hằng năm và bảng giá đất lần đầu được công bố và áp dụng từ ngày 1-1-2026, được điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất từ ngày 1-1 của năm tiếp theo. Việc xây dựng bảng giá đất theo vùng giá trị, thửa đất chuẩn đối với khu vực có bản đồ địa chính số và cơ sở dữ liệu giá đất.
Bên cạnh đó, quy định cụ thể thời điểm xác định giá đất, thời điểm tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với từng trường hợp giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, gia hạn sử dụng đất, chuyển hình thức sử dụng đất điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất mà làm thay đổi diện tích, mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất…
Theo ông Lê Minh Ngân, cơ quan soạn thảo đã cân nhắc thời điểm bảng giá đất được công bố lần đầu và áp dụng vào đầu năm 2026 để có đủ thời gian xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai, bảo đảm các điều kiện để xây dựng bảng giá đất. "Luật được Quốc hội thông qua ngày 18-1-2024 nhưng bảng giá đất được công bố lần đầu vào ngày 1-1-2026. Như vậy, chúng ta có 2 năm để chuẩn bị đầy đủ các điều kiện" - ông Lê Minh Ngân nêu rõ.
Lãnh đạo Bộ TN-MT cũng cho rằng các địa phương cần sớm tăng cường đầu tư kinh phí, con người, giải pháp để xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, các điều kiện xây dựng bảng giá đất, bảo đảm đến năm 2026 công bố bảng giá đất lần đầu.
Cần sự xem xét thấu đáo của địa phương
Theo ông Lê Minh Ngân, đất không có giấy tờ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) nếu đáp ứng đủ điều kiện theo quy định tại khoản 3 điều 138 Luật Đất đai năm 2024. Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất từ ngày 15-10-1993 đến trước ngày 1-7-2014 không có giấy tờ về quyền sử dụng đất mà không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền sẽ được cấp sổ đỏ nếu đáp ứng các điều kiện, được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là không có tranh chấp.
Ông Lê Minh Ngân cho biết quy định này được đưa vào luật trên cơ sở căn cứ thực tiễn, đáp ứng yêu cầu quản lý về đất đai. Thứ trưởng Bộ TN-MT nhấn mạnh khi cấp sổ đỏ cần bảo đảm yêu cầu không xảy ra tranh chấp. Để thực hiện việc này, ông cho rằng vai trò của cán bộ phụ trách quản lý đất đai ở các địa phương là rất quan trọng, khi họ nắm rõ các di biến động, tình trạng sử dụng đất hoặc có tranh chấp hay không.
Trước băn khoăn của báo chí về việc làm sao để tạo thuận lợi cho người dân khi làm thủ tục cấp sổ đỏ đất không có giấy tờ, Thứ trưởng Lê Minh Ngân lý giải quy định trong luật là bước đầu, quá trình tổ chức thực thi rất quan trọng, bên cạnh đó là ý thức tuân thủ pháp luật của người dân. Đối với yêu cầu khi xác định đất không có tranh chấp, ông cho biết chính quyền địa phương cần xem xét thấu đáo việc này.
Thời gian tới, Bộ TN-MT sẽ xây dựng dự thảo nghị định, trong đó có quy định về trình tự cấp sổ đỏ cho đất không có giấy tờ, nhằm hạn chế tối đa việc gây phiền hà cho người dân. "Ngoài ra, người dân cũng cần nâng cao tính tuân thủ pháp luật, đề xuất cấp sổ đỏ phù hợp với quy định, chính sách" - ông Lê Minh Ngân nêu rõ. Luật Đất đai có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2025.
Khắc phục bất cập trong hoạt động tổ chức tín dụng
Theo ông Đoàn Thái Sơn, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) gồm 15 chương, 210 điều. Ông Sơn nhấn mạnh việc xây dựng luật nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về tổ chức, hoạt động của các tổ chức tín dụng, xử lý những vướng mắc, bất cập trong thời gian qua.
Đồng thời tăng cường việc tự kiểm tra, kiểm soát nội bộ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức tín dụng, tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động ngân hàng; hoàn thiện khung pháp lý về xử lý tổ chức tín dụng gặp rủi ro thanh khoản. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2024.