Đảo chính ở Myanmar hé lộ việc tăng mua vũ khí Nga nhằm giảm phụ thuộc Trung Quốc

Theo Nikkei Asia, nhiều xe bọc thép hạng nhẹ xuất hiện trên đường phố Myanmar được sản xuất tại Nga. Các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm nói những mặt hàng nhập khẩu này nằm trong danh sách ngày càng dài vũ khí Nga ở Myanmar đã làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa ngành công nghiệp quốc phòng Nga và quân đội Myanmar.

Theo viện nghiên cứu, vào năm 2019, năm gần đây nhất các dữ liệu được công bố, Myanmar ước tính khoảng đã chi 807 triệu USD mua vũ khí Nga trong thập kỷ qua.

Các khí tài Nga chế tạo được quân đội Myanmar sử dụng vào sáng 1 tháng 2 "có thể chỉ được giao gần đây" - trong vòng hai đến ba năm - nhưng "chưa được ghi nhận" trong các nguồn tin chính thức của Myanmar, Siemon Wezeman, nhà nghiên cứu cấp cao tại cơ quan tư vấn của Thụy Điển, nơi theo dõi các xu hướng toàn cầu về vũ khí và chi tiêu quân sự, nhận định.

Các nhà ngoại giao châu Á tại Myanmar tỏ ra không mấy ngạc nhiên trước việc Nga để lại dấu ấn trong cuộc đảo chính quân sự lần thứ ba ở quốc gia Đông Nam Á.

Họ nói với Nikkei Asia rằng Thượng tướng Min Aung Hlaing, tổng tư lệnh quân đội, đã vun đắp quan hệ quốc phòng với Moscow trong thập kỷ qua để tránh phụ thuộc vào Trung Quốc, nước láng giềng khổng lồ và nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của Myanmar.

Một nhà ngoại giao Đông Nam Á nói Tatmadaw (quân đội Myanmar) đã hướng sang Nga để mở rộng các lựa chọn quốc phòng và ngoại giao.

Nhà ngoại giao nói: "Về liên kết quân sự, Tatmadaw dường như có nhiều cam kết toàn diện hơn với Nga". "Về mặt ngoại giao, việc này có lợi khi Nga giữ quyền phủ quyết trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc."

Vài ngày trước khi cuộc đảo chính nổ ra, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã đến thăm Myanmar để hoàn tất thỏa thuận cung cấp vũ khí mới: hệ thống tên lửa đất đối không Pantsir-S1, máy bay không người lái giám sát Orlan-10E và radar.

"Giống như một người bạn trung thành, Nga luôn hỗ trợ Myanmar trong những thời khắc khó khăn, đặc biệt là trong 4 năm qua", truyền thông Nga dẫn lời ông Min Aung Hlaing phát biểu trong chuyến thăm của bộ trưởng Shoigu.

Truyền thông Myanmar ghi nhận mối quan hệ chặt chẽ giữa hai vị tướng vào đêm trước cuộc đảo chính. Ông Min Aung Hlaing được cho là đã đến thăm Nga sáu lần, bao gồm cả chuyến thăm tháng 6 năm ngoái dịp Ngày Chiến thắng lần thứ 75 của Nga, kỷ niệm việc đánh bại của Đức Quốc xã trong Thế chiến thứ hai.

Các nhà phân tích quân sự Myanmar cho rằng việc tướng Min Aung Hlaing hướng sang vũ khí Nga là theo chủ trương mới mà ông đưa ra cho Tatmadaw khi Myanmar bắt đầu chuyển đổi sang chế độ dân chủ vào năm 2011 sau 50 năm trong chế độ chính phủ quân sự.

Ông đã tìm cách biến quân đội thành "đội quân tiêu chuẩn" từ di sản của nó là lực lượng phản nổi dậy đã chiến đấu với các nhóm phiến quân ly khai.

"Các nhà lãnh đạo Tatmadaw từ lâu đã muốn nâng cấp các lực lượng vũ trang, nhưng quá trình hiện đại hóa bắt đầu tăng tốc đáng kể từ năm 2011 trở đi", Nay Yan Oo, một nhà phân tích ở Yangon nhận định.

Ông Wezeman thuộc viện hòa bình Stockholm nói Trung Quốc chiếm 50% tổng lượng vũ khí nhập khẩu của Myanmar từ năm 2014 đến 2019, bao gồm tàu chiến, máy bay chiến đấu, máy bay không người lái vũ trang, xe bọc thép và hệ thống phòng không. Nga cung cấp 17% hàng nhập khẩu quân sự, "chủ yếu là máy bay chiến đấu và trực thăng chiến đấu."

Cơ sở dữ liệu của viện Hòa bình Stockholms xác nhận rằng hóa đơn vũ khí của Myanmar trong giai đoạn 2010-19 đạt 2,4 tỷ USD, bao gồm 1,3 tỷ USD vũ khí do Trung Quốc cung cấp và 807 triệu USD từ Nga. Myanmar mới mua một số loại máy bay chiến đấu của Nga, bao gồm MiG-29, Su-30 và Yak-130.