Brazil, quốc gia tổ chức Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP30) vào tháng 11/2025, đang hứng chịu làn sóng chỉ trích từ các tổ chức môi trường và cộng đồng quốc tế.
Brazil chặt rừng để xây đại lộ phục vụ COP30
Nguyên nhân bắt nguồn từ việc chính quyền bang Pará bị cáo buộc phá rừng quy mô lớn tại khu vực gần thành phố Belém, thủ phủ của Pará - nơi diễn ra hội nghị COP30, để xây đường.
Một xa lộ dài 13km, bốn làn xe mới có tên Liberdade (Tự do) cắt qua hàng chục nghìn mẫu Anh rừng nhiệt đới Amazon đang được xây dựng để phục vụ hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP30 tại thành phố Belém của Brazil.
Mục đích của dự án là giúp giao thông thuận tiện hơn vào thành phố, nơi sẽ đón tiếp hơn 50.000 đại biểu - bao gồm cả các nhà lãnh đạo thế giới - tham dự COP30 vào tháng 11/2025.
Chính quyền tiểu bang ca ngợi tính "bền vững" của đường cao tốc, nhưng một số người dân địa phương và nhà bảo tồn lại phẫn nộ vì tác động đến môi trường.
Công nhân xây dựng đại lộ Liberdade trước thềm Hội nghị COP30 tại Belem, Brazil. Ảnh chụp ngày 18/3/2025. Ảnh: AP Photo/Jorge Saenz
Đại lộ này đã được lên kế hoạch từ lâu trước khi Belém, một khu vực đô thị có 2,5 triệu người nằm ở rìa Amazon, được chọn làm nơi tổ chức COP30. Tuy nhiên, điều đó không tránh khỏi những lời chỉ trích gay gắt, vì con đường này dự kiến sẽ cắt ngang qua những tàn tích cuối cùng của rừng nhiệt đới Amazon ở Belém.
Phản ứng của chính quyền bang
Hành động này không chỉ mâu thuẫn với mục tiêu bảo vệ môi trường của COP30 mà còn làm dấy lên nghi ngờ về cam kết chống biến đổi khí hậu của Brazil.
Pará thường được xác định là tiểu bang có tỷ lệ phá rừng và cháy rừng cao ở Amazon. Mongabay (Mỹ) đã báo cáo vào năm 2020 rằng tình trạng phá rừng ở Amazon của Brazil đã đạt tới 11.000.000 hecta lần đầu tiên kể từ năm 2008, trong đó Pará là khu vực bị phá rừng chính. Rainforest Foundation US cũng báo cáo về các vụ cháy rừng đáng kể vào năm 2024, trong đó Pará là một trong những tiểu bang bị ảnh hưởng nặng nề.
Trung tâm thành phố Belém. Ảnh: Adriano Machado/Reuters
Rừng Amazon, thường được ví như “lá phổi của Trái Đất”, đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ CO2 và duy trì sự cân bằng khí hậu. Việc mất đi một diện tích rừng lớn như vậy không chỉ làm gia tăng lượng khí thải mà còn đe dọa đa dạng sinh học của khu vực.
Chính quyền bang Pará đã bác bỏ cáo buộc, khẳng định rằng các hoạt động phá rừng đều được cấp phép hợp pháp và nằm trong kế hoạch phát triển kinh tế địa phương.
Thống đốc bang, Helder Barbalho, nhấn mạnh rằng Brazil vẫn cam kết mạnh mẽ với các mục tiêu khí hậu, bao gồm giảm 50% lượng khí thải vào năm 2030 so với mức năm 2005. Ông cũng cho biết bang đã triển khai các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn để ngăn chặn phá rừng bất hợp pháp.
"Mọi thứ đã bị phá hủy"
Tuy nhiên, những lời giải thích này không làm dịu đi sự phẫn nộ của các tổ chức môi trường như Quỹ Bảo vệ Rừng Amazon (Amazon Watch). Họ lập luận rằng việc phá rừng để mở rộng nông nghiệp và xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ COP30 là không thể chấp nhận được, đặc biệt khi Brazil đang tìm cách xây dựng hình ảnh một quốc gia dẫn đầu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Việc xây dựng này cũng vấp phải những ý kiến phản đối của chính người dân thành phố này. Claudio Verequete - sống cách nơi xây dựng con đường khoảng 200m - từng kiếm được nguồn thu nhập rất khá từ việc thu hoạch quả açaí cho biết: "Mọi thứ đã bị phá hủy. Vụ mùa thu hoạch của chúng tôi đã bị phá hết. Chúng tôi không còn nguồn thu nhập đó để nuôi gia đình nữa". Ông cho biết ông không nhận được bất kỳ khoản bồi thường nào từ chính quyền tiểu bang và hiện đang phải sống dựa vào tiền tiết kiệm.
Con đường Tự Do này sẽ khiến khu vực rừng vốn được bảo vệ sẽ trở nên tách biệt. Các nhà khoa học lo ngại rằng nó sẽ chia cắt hệ sinh thái và làm gián đoạn sự di chuyển của động vật hoang dã.
COP30 sẽ là cơ hội để Brazil chứng minh rằng họ không chỉ là một quốc gia tổ chức hội nghị, mà còn là một hình mẫu trong việc cân bằng giữa phát triển và bảo vệ hành tinh. Tuy nhiên, nếu các cáo buộc phá rừng không được giải quyết thỏa đáng, sự kiện này có nguy cơ bị lu mờ bởi những tranh cãi thay vì tạo ra những bước tiến thực sự trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
