Đồ gỗ Magewappa là gì?
Magewappa (曲げわっぱ) là đồ gỗ đặc trưng được làm từ cây tuyết tùng của tỉnh Akita, nằm ở vùng Tây Bắc của Nhật Bản. Khác với đồ gỗ thông thường được gia công bằng cách xẻ ván gỗ và đẽo gọt cho phù hợp với nhu cầu sử dụng, đồ gỗ Magewappa được gia công tạo hình bằng cách ngâm nước nóng.
Magewappa thường được dùng để làm hộp đựng cơm (chủ yếu là hình bầu dục) nhưng với đặc trưng dẻo và dễ uốn, chúng còn được dùng để làm chụp đèn, cốc gỗ, xô nước và nhiều đồ dùng hàng ngày khác.
Nguồn gốc của gỗ Magewappa
Tỉnh Akita sở hữu những cánh rừng tuyết tùng rất rộng lớn. Gỗ tuyết tùng ở đây có mùi thơm, thớ gỗ thẳng và đẹp cùng màu sắc vàng nhạt sáng bóng. Tuy nhiên, trong một thời gian dài, tiềm năng này đã không được người dân địa phương khai thác triệt để.
Sản lượng lúa gạo ở đây cũng rất thấp nên người dân từng sống trong cảnh nghèo đói; khi đó, trong khi các địa phương khác cống gạo, vải tơ tằm và các sản vật khác cho triều đình, riêng tỉnh Akita phải cống gỗ tuyết tùng.
Tuy nhiên, tới thế kỷ 17, thành chủ (người sở hữu lâu đài) Odate là nhà Satake Nishi đã nhận thấy tiềm năng khai thác gỗ tuyết tùng nơi đây thay cho việc triều cống và khuyến khích thuộc hạ chế tác đồ gỗ như một nghề tay trái của mình.
Nửa sau thế kỷ 17, chế tác đồ gỗ Magewappa đã trở thành một ngành công nghiệp chính của vùng và vào năm 1980, nghề này đã được công nhận là nghề truyền thống quốc gia, trở thành đặc sản của vùng.
Chế tác đồ gỗ Magewappa như thế nào?
Các thợ thủ công sẽ chọn phần gỗ lõi có vân gỗ đẹp nhất của cây tuyết tùng, tách các vân gỗ cho mỏng rồi đem ngâm nước nóng để các thớ gỗ mềm nhằm dễ tạo hình.
Sau khi thớ gỗ đã mềm đi, cần nhanh chóng nhấc ra khỏi nước nóng và dùng các kẹp tre dài uốn thớ gỗ theo hình dạng cần thiết (thường là tròn hay oval) rồi để nguội để gỗ săn lại và tạo thành hình.
Tiếp đó, người ta dùng sợi vỏ cây anh đào đan vào các khe hở đã đục sẵn từ trước trên tấm gỗ tạo thành họa tiết là hoàn thiện.
Kỹ thuật này đã không thay đổi kể từ khi những đồ gỗ Magewappa đầu tiên được chế tác mà người ta tìm được cách đây 1.300 năm trước, hiện vẫn còn được lưu giữ tại bảo tàng địa phương Odate của tỉnh Akita.
Tuy có một vài loại đồ gỗ Magewappa khác nhau tùy theo nguồn gốc của gỗ (gỗ tuyết tùng tự nhiên của Akita là một trong ba cánh rừng đẹp nhất ở Nhật với tuổi đời từ 200 - 250 năm và cũng cho gỗ đẹp, sáng bóng nhưng bị cấm khai thác từ 2013 vì mục đích bảo tồn).
Cách gia công (gỗ Magewappa công nghiệp được tráng thêm lớp cách nhiệt để đựng được thức ăn nóng hơn, làm mất hương thơm của gỗ) trên khắp cả nước, nhưng gỗ Magewappa ở thành phố Odate, tỉnh Akita vẫn được yêu thích nhất vì những hộp thức ăn bằng gỗ Odate đem lại hương thơm của gỗ tuyết tùng cho món ăn, đồng thời chứa chất kháng khuẩn giúp cho cơm lâu hỏng hơn.