Trên chiến trường Trung Cổ, cùng với chùy chiến Mace, các hiệp sĩ còn sử dụng món vũ khí nguy hiểm khác có tên là búa chiến (warhammer). Ngoài việc là một vũ khí lợi hại trên chiến trường, thường được dùng để khắc chế loại áo giáp tấm to bản, búa chiến còn có lịch sử phát triển rất thú vị mà ít người biết tới.
Nguồn gốc chỉ là chiếc búa dân dụng thông thường
Xuất phát điểm ban đầu của búa chiến chỉ là cây búa dân dụng, thường được dùng trong đời sống hàng ngày.
Thế nên cấu tạo của vũ khí này rất đơn giản và gần giống với búa thường. Chiều dài trung bình của búa chiến vào khoảng 60 cm, nặng khoảng 1,5 kg. Ngoài ra, tùy theo nhu cầu của người sử dụng, độ dài búa có thể lên đến hơn 1m. Phần đầu búa bằng kim loại sẽ được nối với 2 thanh thép để kẹp và đóng bằng đinh tán vào thân búa.
Cận cảnh một chiếc búa chiến điển hình
Điểm cải tiến ở búa chiến so với búa thường là phần thân gốc được đẽo gọt thành hình dạng vuông thay vì tròn, với hình dạng này, người dùng sẽ không bị lật xoay vũ khí sang hai bên khi va chạm vào mục tiêu.
Để tăng lực khả năng chiến đấu, một bên đầu búa được giữ nguyên và bên còn lại đổi thành cọc nhọn. Đôi khi đầu báu còn tranh bị thêm một mũi dao nhọn để tiện ra đòn đâm lên phía trước.
Búa chiến có chiều dài lẫn trọng lượng gần giống với chùy nhưng cách sử dụng có đôi chút khác biệt. Người dùng búa chiến phải giữ chắc vũ khí khi va chạm với mục tiêu để tránh bị lật búa sang bên và mất đi lực ra đòn. Còn đối với chùy, người dùng chỉ phải nhắm trúng mục tiêu.
Khắc tinh của giáp tấm (plate armour)
Từ cuối thế kỷ 14, khi giáp trụ dạng tấm trở lên phổ biến và các vũ khí sắc nhọn như kiếm, thương trở lên vô dụng trong phần lớn các trận đấu thì búa chiến cũng dần lên ngôi. Vì cùng với chùy Âu (Mace), poll-axe thì búa chiến là món vũ khí có thể khắc chế được giáp tấm.
Dù không xuyên được lớp thép dày của áo giáp, thế nhưng lực đập của búa chiến lên áo vẫn gây sát thương nghiêm trọng.
Có lẽ cũng vì lý do này mà khi khai quật các chiến trường cổ, người ta đã phát hiện ra nhiều bộ xương có vết thương lớn ở đầu, được xác định là do búa hoặc chùy gây ra. Đây là bằng chứng cho thấy độ phổ biến của các món vũ khí sử dụng lực đập này trên chiến trường thời Trung Cổ.
Khuyết điểm của búa chiến
Cũng giống với chùy Âu (Mace), búa chiến có điểm yếu chí mạng là tầm chiến đấu ngắn, không thể dùng tấn công từ xa. Chính vì vậy, để khắc phục điểm yếu này thì người dùng thường sử dụng thêm một tấm khiên hay buckler (khiên nhỏ). Với các tấm khiên này, các hiệp sĩ có thể tiếp cận đối phương và tung đòn chí mạng.
Hiện nay, cùng với chùy Âu (Mace), búa chiến cũng đã trở thành món vũ khí gắn liền với các hiệp sĩ thời Trung Cổ. Nó thường xuất hiện trong phim ảnh, game lấy bối cảnh ở thời kỳ này. Tất nhiên, hình ảnh các hiệp sĩ với tấm khiên chắn và búa chiến luôn tạo ra cảm giác nguy hiểm, đầy đe dọa.