Trong tín ngưỡng dân gian của người Việt, ông Công ông Táo là vị thần dõi theo cuộc sống của mọi người. Hàng ngày ông Công ông Táo sẽ ghi lại những việc làm tốt xấu của gia chủ, để đến cuối năm, vào ngày 23 tháng Chạp, Táo Quân sẽ cưỡi cá chép lên chầu trời và báo cáo với Ngọc Hoàng.
Bởi vậy, cứ đến ngày 23 tháng Chạp hàng năm, các gia đình lại tất bật sửa soạn cúng Táo Quân.
Lễ vật cúng ông Công ông Táo thường được các gia đình chuẩn bị rất chu toàn, từ đồ hương hoa, vàng mã, hoa tươi, mâm cơm mặn đủ món đến một thứ không thể thiếu được là ba chú cá chép đỏ để ông Công ông Táo cưỡi về trời.
Ảnh minh họa
Dân gian còn lưu truyền câu nói “cá chép vượt vũ môn” hay “cá chép hóa rồng”, chỉ có cá chép mới bay được lên trời. Ngoài ra, trong tâm thức người Việt, “cá vượt vũ môn” còn mang ý nghĩa của sự thăng hoa, biểu tượng của tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục tri thức để đi tới thành công.
Vì thế trong mâm cỗ cúng ông Công ông Táo của người Việt nhất định phải có cá chép.
Cá chép cúng ông Công ông Táo thường là cá chép đỏ. Trên mâm cỗ cúng sẽ có 3 chú cá chép đỏ là phương tiện di chuyển cho 3 Táo lên chầu trời. Vì thế, nếu bạn chọn cá chép đen hay chỉ cúng một đôi cá sẽ là chưa đúng.
Cá chép để cúng, dâng lên Táo Quân không nhất thiết phải là những con cá to, nhưng một yêu cầu quan trọng đó là cá phải khỏe mạnh, không trầy xước và mất vảy.
Lúc đi mua cá, bằng cảm quan bạn hãy chọn con cá nhỡ vừa tầm, không to quá cũng không nhỏ quá. Để thử xem cá có khỏe hay không, có thể dùng ngón tay chạm nhẹ vào mặt nước trong chậu, xô đựng cá. Nếu thấy cá bơi nhanh, đuôi quẫy mạnh thì con cá đó là cá khỏe mạnh.
Nếu muốn chắc chắn bạn hãy lật nhẹ mang cá lên để kiểm tra, nếu cá khỏe mạnh sẽ có mang cá đỏ tươi, mang đỏ thâm sẽ là con cá yếu, có thể sẽ chết trong thời gian ngắn.
Cách giữ cá khỏe mạnh sau khi mua về
Sau khi mua về nhà, bạn nên thả cá vào một bát nước sạch, thả thêm 1 cọng rêu nhỏ vào bát nếu mua cá trước thời gian cúng lâu. Khi cúng bát (chậu), cá chép cúng Táo Quân được để cạnh mâm cỗ cúng.